نگاهی جمال‌شناسیک به نثر روزبهان بقلی در نعت رسول اکرم (ص)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سمنان، ایران

2 دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سمنان، ایران (نویسندة مسئول)

3 استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سمنان، ایران

چکیده

نثر عارفان، نثری است شاعرانه و هنرمندانه و آنچه موجب برجستگی این نثر و توجه به آن می‌شود، استفاده از هنرسازه‌ها و عناصر شاعرانه است. عارفان، مفاهیم دینی و عرفانی را در ظرفی شکیل و زیبا که زبان و نثری پرمایه است، به مخاطب عرضه می‌کنند؛ زبان و نثری که به دلیل همین ویژگی‌ها، قرن‌هاست مورد توجه است و آن را از کهنگی و ملالت صیانت می‌کند و همچون شعری فاخر و ناب همواره خوانندگانی بی‌شمار دارد. نثر قرن ششم با وجود عارفانی همچون عین‌القضات همدانی، شیخ اشراق و روزبهان بقلی، در عرصة هنر و زیبایی‌های زبانی و ادبی به اوج شکوفایی خود می‌رسد؛ نثری که سلامت و صلابت، لطافت و طراوت و همه بایستگی‌های نثر ممتاز عرفانی را در خود به نمایش می‌گذارد. در این پژوهش کوشیده‌ایم یکی از جلوه‌های زبان استعاری این عارفان، شیخ روزبهان بقلی، را در ستایش رسول اکرم (ص) بررسی و معرفی کنیم و نوآوری و نثر وی را در از این منظر که آوردن آرایه‌ها و هنرسازه‌های گوناگون در بافت یک استعاره است، مورد مداقه قرار دهیم و دیگر بدعت ها و نوآوری‌های او را در مسحور کردن مخاطب نثر عرفانی به تصویر بکشیم.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Aesthetic View on Rouzbehan Baghli’s Prose in Praising Prophet Muhammad (PBUH)

نویسندگان [English]

  • Karim Shahsavan 1
  • Abdollah Hasanzadeh Mirali 2
  • Davood Mohammadi 3
  • S.Hasan Tabatabaei 3
1 Persian the literature, Faculty of Humanities, Semnan city, Iran.
2 Semnan University
3 Semnan University
چکیده [English]

Mystic prose is poetic artistic prose and what makes it stand out is the use of literary structures and poetic elements. Mystics offer religious and spiritual concepts in a beautifully shaped format, which is rich in language and prose. The aforementioned features have kept this type of prose from obsolescence and difficulty. For this reason, mystic prose has been in the center of attention for centuries and has many readers, just like rich poetry. Thanks to mystics like Eynolghozat Hamedani, Suhrawardi, and Rouzbehan Baghli, the sixth-century prose has always been at the highest level of lingual and literary aesthetics. This type of prose illustrates healthiness, rigor, delicateness, freshness, and whatever is expected from distinguished mystic prose. In this study, an attempt was made to analyze the metaphoric language of Rouzbehan Baghli in praising Prophet Muhammad (PBUH). We tried to scrutinize his innovation, which is the use of different stylistic devices and structures in the context of metaphors. Also, we hope to illustrate his other innovations in enchanting the audience with mystic prose.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Prophet Muhammad (PBUH)
  • Rouzbehan Baghli
  • six-century prose
  • the art of structures and poetic elements
-­ استیس، و.ت. (1375)، عرفان و فلسفه، ترجمة بهاءالدین خرمشاهی، چ 4، تهران: سروش.
- آستون، پی‌یر و همکاران (1376)، دین و چشم‌اندازهای نو، ترجمة غلام‌حسین توکّلی، چ 1، قم: دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم.
- باربور، ایان (1362)، علم و دین، ترجمة بهاءالدین خرمشاهی، تهران: نشر دانشگاهی.
- بقلی شیرازی، شیخ روزبهان (1383)، عبهر العاشقین، تصحیح هنری کربن و محمّد معین، چ 4، تهران: منوچهری.
- بلخی، مولانا جلال‌الدین (1367)، گزیدۀ غزلیات شمس، مقدّمه و شرح محمّدرضا شفیعی کدکنی، چ 7، تهران: امیرکبیر.
- بلخی، مولانا جلال‌الدین (1392)، مثنوی معنوی، چ 2، تهران: آوای ماندگار.
- پورنامداریان، تقی (1367)، رمز و داستان‌های رمزی در ادب فارسی، چ 2، تهران: علمی و فرهنگی .
- پورنامداریان، تقی (1374)، سفر در مه، چ 1، تهران: زمستان.
- جوینی، عطا‌‌‌‌ ملک (1386)، گزیدۀ تاریخ جهانگشا، شرح جعفر شعار، چ 6، تهران: قطره.
- خطیبی، حسین (1366)، فنّ نثر در ادب فارسی، چ 1، تهران: زوار.
- خواجه نصیر طوسی، محمدحسن (1367)، اساس الاقتباس، تصحیح مدرس رضوی، چ 4، تهران: دانشگاه تهران.
- دیویس، براین (1378)، درآمدی به فلسفه دین، ترجمة ملیحه صابری، چ 1، تهران: نشر دانشگاهی
- روتون، ک.ک. (1378)، اسطوره، ترجمة ابوالقاسم اسماعیل‌پور، چ 1، تهران: مرکز.
- زرین‌کوب، عبدالحسین (1375)، از گذشتۀ ادبی ایران، چ 1، تهران: انتشارات بین‌المللی الهدی.
- زرین‌کوب، عبدالحسین(1373)، نقد ادبی، چ 5، تهران: امیرکبیر.
- زمرّدی، حمیرا (1395)، نظریة ناسازه‌ها در ساختار زبان عرفان، چ 1، تهران: زوار.
- شفیعی کدکنی، محمّدرضا (1370)، صور خیال در شعر فارسی، چ 4، تهران: آگاه.
- شفیعی کدکنی، محمّدرضا (1391)، رستاخیز کلمات، چ 2، تهران: سخن.
- شفیعی کدکنی، محمّدرضا (1373)، موسیقی شعر، چ 4، تهران: آگاه.
- شفیعی کدکنی، محمّدرضا (1393)، زبان شعر در نثر صوفیه، چ 4، تهران: سخن.
- شمیسا، سیروس (1389)، فرهنگ تلمیحات، چ 2، تهران: میترا.
- شمیسا، سیروس (1376)، سبک‌شناسی نثر، چ 1، تهران: میترا.
- علی زمانی، امیرعباس (1375)، زبان دین، چ 1، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
- عمید، حسن (1390)، فرهنگ فارسی، چ 2، تهران: شهرزاد.
- فولادی، علی‌رضا (1389)، زبان عرفان، چ 1، تهران: سخن.
- قیس رازی، شمس‌الدین (1372)، المعجم فی معاییر اشعار العجم، به کوشش سیروس شمیسا، چ 1، تهران: فردوس.
- نجفی، مریم، مظاهر نیکخواه و اصغر رضاپوریان (1397)، بررسی جنبه‌های بلاغی زبان در تفسیر کشف‌الاسرار، دوفصلنامة مطالعات زبانی و بلاغی، سال 9، شمارة 17، صص 235-260.
- مقدادی، بهرام (1387)، فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی، چ 1، تهران: فکر روز.
- نظامی عروضی سمرقندی، احمد (1387)، چهار مقاله، به کوشش محمّد معین، چ 1، تهران: ارمغان.
- هیک، جان (1372)، فلسفة دین، ترجمة بهرام راد، چ 1، تهران: الهدی.
- یثربی، سیدیحیی (1379)، پژوهشی دربارة نسبت دین و عرفان، چ 1، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.