شیوه های تصویرآفرینی در شعر کودک دهۀ هفتاد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. (نویسندة مسئول)

2 دانش آموختة دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران.

چکیده

مطالعه و نقد ادبیات کودک ایران هنوز جایگاه شایستۀ خود را نیافته است و ضرورت دارد به‌شکل انتقادی، تمام عناصر سازندۀ آن بررسی شود. از سوی دیگر، دهۀ هفتاد شمسی در تاریخ ادبیات کودک و نوجوان ایران، بنا به ‌دلایل متعدّد، اهمیت بسزایی دارد؛ به همین دلیل، در پژوهش پیشِ رو، سیصد قطعه از اشعار گروه سنّی «الف و ب» و «ب و ج» کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان که در دهۀ هفتاد چاپ شده است، انتخاب شد و به‌صورت بسامدی، شگردهای تصویرآفرینی و پردازش خیال در این آثار استخراج گردید. نتیجۀ این پژوهش آن است که شاعران شعر کودک دهۀ هفتاد، بیش از هر چیز، از عنصر تکرار (اعم از واج‌آرایی و تکرار لفظ) و سپس تناسب و تضاد و نیز توصیف استفاده کرده‌اند. استفاده از تشبیه بیش از سایر فنون بیانی رواج دارد و با افزایش سنّ مخاطبان، تشبیهات ژرف‌تر می‌شوند. تشخیص، حس‌آمیزی و استعاره در جایگاه‌های بعدی قرار دارند و عملاً از حسن ‌تعلیل برای تصویرآفرینی و خلق ایماژ، استفادۀ چندانی نشده است. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Image Creation Methods in Children's Poetry of the 1990s in Iran

نویسندگان [English]

  • Alireza Emami 1
  • Narjes Moghimi 2
1 Assistant Professor, Persian Language and Literature, University of Tehran, Tehran, Iran: Correspondence author
2 PHD, Persian Language and Literature, University of Semnan, Semnan, Iran.
چکیده [English]

Critical study of Iranian children's literature has not yet found its proper place, and it is necessary to critically examine all its constituent elements. In this relation, the 1990s is very important in the history of Iranian children's and adolescent literature from various aspects. For this reason, three hundred pieces of poems of age groups A & B and B& C of the Center for the Intellectual Development of Children and Adolescents, published in the 1990s, were selected for the following research. Then, the techniques of image creation and imagination processing were extracted in these works, in terms frequency. The result of this research indicates that, in the children's poetry of the 90s, the poets have most used repetition, both in form of alliteration and word repetition), followed by proportion, contrast and description. The use of similes is more prevalent than other figures of speech, offering deeper meaning as the age of the targeted audience increases. Personification, synesthesia, and metaphor take the next positions, and poetic etiology has not been practically much used for image creation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • image creation
  • Iranian children's and adolescent poetry
  • simile
  • metaphor

مراجع

-­ ابراهیمی، جعفر (1371).کلاغ تشنه، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
- ابراهیمی، جعفر (1373). باغ سیب، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
-ابراهیمی، جعفر (1378). چیستم من؟، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
- ارمغان، علی (۱۳۸۵). صور خیال در شعر رحمان‌دوست، پژوهش‌نامۀ ادبیات کودک و نوجوان، شمارۀ ۴۵و۴۶، ، صص 222-238.
- پولادی، کمال (1384). بنیادهای ادبیات کودک، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
-حجوانی، مهدی (1379). سیری در ادبیات کودک و نوجوان ایران پس از انقلاب (1358-1378)، پژوهش‌نامۀ ادبیات کودک و نوجوان، شمارۀ 20، صص 19-38.
-حجوانی، مهدی (1394).  فراز و فرودهای شعر کودک و شعر نوجوان ایران در سه دهۀ پس از انقلاب، ادب فارسی، 5(1)، 81-100.
- دادستان، پریرخ و محمود منصور (1383). روان‌شناسی ژنتیک2: از روان‌تحلیلگری تا رفتارشناسی، تهران: رشد.
- رحمان‌دوست، مصطفی (1379). فصل بهار بنویس، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
- سازمند، فهیمه و کمندی، ناصر (۱۳۹۸). صور خیال در شعر ادبیات کودک، هفتمین همایش ملّی متن‌پژوهی ادبی با عنوان نگاهی تازه به ادبیات کودک و نوجوان، تهران.
- سخاوی، لطیفه؛ علی‌مددی، مونا و حسین محمّدی (1399). بررسی جادوی مجاورت در شعر کودک با تکیه بر شعر ناصر کشاورز، شکوه قاسم‌نیا، محمّدکاظم مزینانی و نیلوفر بهاری، فصلنامۀ مطالعات زبانی و بلاغی، 11(22)، 219-250. https://doi.org/10.22075/jlrs.2019.17801.1492
- شفیعی کدکنی، محمّدرضا (1366). صور خیال در شعر فارسی، تهران: آگاه.
- شفیعی کدکنی، محمّدرضا (1373). موسیقی شعر، تهران: آگاه.
-شفیعی کدکنی، محمّدرضا (1387). ادوار شعر فارسی، تهران: سخن.
- شعبانی، اسدالله (1375). پولک ماه، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
-شعبانی، اسدالله (1376). هرکسی کاری داره، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
- شعبانی، اسدالله (1379). رنگین‌کمان کودکان، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
- شعبانی، اسدالله (1383). ما گل‌های خندانیم، فرزندان ایرانیم: جستاری پیرامون شعر کودک در ایران، گوهران، شمارۀ 6، زمستان، صص 125-142.
- فرای، نورتروپ (1363). تخیل فرهیخته، ترجمۀ سعید ارباب شیرانی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
- قاسم‌نیا، شکوه (1377).  به‌خاطر خروسه، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
- قاسم‌نیا، شکوه (1378). دست کوچولو پا کوچولو، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
- کشاورز، ناصر (1371). پاییز خانم، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
- کشاورز، ناصر (1373). چکّه‌ای آواز، تکّه‌ای مهتاب، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
- کشاورز، ناصر (1380). فرشته‌ای از آسمون، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
- کیانوش، محمود (1369).  زبان چیزها، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
- کیانوش، محمود (1379).  شعر کودک در ایران، تهران: آگاه.
- لویمی، سهیلا (۱۳۹۸).بررسی صور خیال در شعر شاعران کودک با تکیه بر آثار کانون پرورشی فکری، فصلنامۀ بهارستان سخن، 16(44)، ۲۱۹-۲۴۰.
- مزینانی، محمّدکاظم (1388).  سه دهه ادبیات کودک در گفت‌وگو با محمّدکاظم مزینانی، سایت ایبنا، https://www.ibna.ir/news/33965.
- موسوی، فاطمه، اصغر هادی‌پور و مرجان سمندری (1387). سیر ادبیات کودکان و نوجوانان در ایران، فصلنامۀ ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد خوی، شمارۀ 11، صص 124-143.
- نبی‌لو، علیرضا، باقی، مریم و فاطمه نیازی (1402).  بررسی تصاویر عناصر طبیعت در شعر شاعران کودک و نوجوان، فصلنامۀ مطالعات زبانی و بلاغی، 14(31)، 349-378. https://doi.org/10.22075/jlrs.2022.26995.2087
- نجفی، عبدالمجید (۱۳۹۰).  زیر گنبد کبود، صور خیال در شعر کودک و نوجوان، تهران: سورۀ مهر‌.
- نیّری، صفورا (1372). یک تکّه بال صورتی، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
- هترینگتون، ای میوبس و پارک، راس. دی (1373).  روان‌شناسی کودک از دیدگاه معاصر، ترجمۀ جواد طهوریان و دیگران، مشهد: آستان قدس رضوی.
-Piaget, Jean (1969). The Child Conception of the World, Translated by A. J. Pomerans, London: Routledge & K. Paul
-Lewis, Cecil Day (1947). The Poetic Image, New York: Oxford University press.
مطالعات زبانی و بلاغی
دوره 15، شماره 35
خرداد 1403
صفحه 245-276

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار