کارکرد تقابلی‌-تعاملی ‌نشانه‌‌های زبانی و روایی در قصه‌‌های شبانی کردی (مطالعه موردی قصه‌‌های بخش خاومیرآباد شهرستان مریوان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران جنوب، تهران، ایران.

2 استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران جنوب، تهران، ایران. (نویسندة مسئول)

3 استاد زبان و ادبیات فارسی، ، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

چکیده

قصّه‌‌های شبانی به‌عنوان یکی از مهم‌‌ترین متون شفاهی حامل ویژگی‌‌های درون‌متنی و برون‌متنی مربوط به بافت موقعیتی پیدایش متن هستند. قصّه‌‌های شبانی کردی عرصۀ جدال تقابل‌‌های دوگانه‌‌ای است که تفسیر آن در دو سطح زبانی و روایی، سویه‌‌هایی از پیکرۀ ساختاری و معنایی متن را آشکار خواهد کرد. پژوهش حاضر کوشیده است با رویکردی نشانه‌‌شناختی، دوگانه‌‌های تقابلی را در دو سطح روایی و زبانی، در قصّه‌‌های شبانی کردی مطالعه کند. بدین منظور، از آرای زبان‌‌شناسان و نشانه‌‌شناسان فرهنگی بهره برده و در زمینۀ روایت نیز به سخنان برخی از ساختارگرایان استناد کرده‌‌ است. نتایج تحقیق نشان می‌‌دهد در قصّه‌‌های شبانی کردی، قهرمان جست‌وجوگر درپی یافتن ابژۀ ارزشی و دستیابی به جهان مطلوب، برخی از تقابل‌‌ها و معنابن‌‌های سلبی را به ستیز فرامی‌‌خواند و از آن عبور می‌‌کند. در این فرایند دستیابی به امر مطلوب، قهرمان به‌عنوان فاعل شناسا و خودِ متعلّق به فرهنگ، با زیست‌‌بومِ «دیگری» و «غیر» تعامل برقرار می‌‌کند و در فرایندی «غیریت‌‌زدایی» یا «ستیز با دیگری»، به امر مطلوب دست می‌‌یابد و در نهایت، با طرد جهان بیگانه و دیگریِ نامطلوب، به درون فرهنگ خود بازمی‌‌گردد و وضعیت نامتعادل قصّه نیز به تعادل ختم می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Functional-interactive function of linguistic and narrative signs in Kurdish pastoral stories (Case study of the stories of Khaumirabad section of Marivan city)

نویسندگان [English]

  • Srweh Fatahi 1
  • Narges Jaberinasab 2
  • Ahmad Khatami 3
1 PhD. Student of Persian Language and Literature, Islamic Azad University, South Tehran Branch
2 Department of Persian Language and Literature, Islamic Azad University, South Tehran Branch
3 Professor of Department of Persian Language and Literature , college of literature and Humanities Sciences, Shahid Beheshti University , Tehran, Iran
چکیده [English]

Pastoral tales, as one of the most important type of oral texts, have intra-textual and extra-textual features related to the situational context of the text. Kurdish pastoral are an arena of confrontation for binary opposition the interpretation of which, at both linguistic and narrative levels, will reveal aspects of structural and semantic structure of the text. The present study has tried to study binary oppositions in Kurdish pastoral tales at both narrative and linguistic levels from a semiotic approach. To this end, ideas from linguists and cultural semioticians as well as structuralists’ views in the field of narration have been employed. The results of the research show that, in Kurdish pastoral tales, the hero on quest challenges oppositions and negative semantemes in order to reach the valuable object and the desired world. In this procedure, the hero considered as a cognitive agent and the self belonging to a culture, interacts with the ecosystem of "other" and "another." The hero then achieves the desired result in a process of “removing alterity”  or ”fighting against the other” Eventually, by rejecting the alien world and the undesirable other, he returns to his culture and the world in which peace and balance is restored.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Pastoral literature
  • Kurdish storytelling
  • contrast
  • cultural semiotics
  • narrative elements
  • Khaumirabad
-­ احمدی، بابک (1383)، از نشانه‌های تصویری تا متن، تهران: نشر مرکز.
- اسفندیاری مهنی، فاطمه، محمّدرضا نجّاریان و محمّد خدادادی (1400)، بررسی تقابل‌‌های هم‌‌جوار در دو منظومۀ خسرو و شیرین و لیلی و مجنون نظامی، فصلنامۀ مطالعات زبانی و بلاغی، سال 12، شمارۀ 26، صص 7-32.
- ال. مارکونو، دانا دیل و دیگران (1389)، تن بیگانه، ترجمۀ مهرداد پارسا، تهران: رخداد نو.
- برتنس، هانس (1384)، مبانی نظریۀ ادبی، ترجمۀ محمّدرضا ابوالقاسمی، تهران: ماهی
- پراپ، ولادیمیر (1368)، ریخت‌شناسی قصّه‌های پریان، ترجمۀ فریدون بدره‌ای، تهران: توس.
- تودوروف، تزوتان (1377)، منطق گفتگویی میخاییل باختین، ترجمۀ داریوش کریمی، تهران: مرکز
- جعفری قریه‌علی، حمید (1401)، کارکرد تقابل‌‌های واژگانی در اعتبارسنجی بیت‌‌های ماندگار، فصلنامۀ مطالعات زبانی و بلاغی، سال 13، شمارۀ 27، صص 91-124.
- چندلر، دانیل (1386)، مبانی نشانه‌‌شناسی، ترجمۀ مهدی پارسا، تهران: سورۀ مهر.
- راوی قصّۀ اوّل و دوم: کافیه پاچیده، 59ساله، ساکن روستای نی،کشاورز و چوپان، بی‌سواد؛ فائق سلیمی، 90ساله، ساکن روستای انجیران، کشاورز و دامدار، بی‌سواد؛ / حسن هوشیاری، 78ساله، ساکن روستای دره‌وران، کشاورز و دامدار.
- راوی قصّۀ سوم: فاطمه رحیمی، 63ساله، ساکن روستای برده‌رشه،کشاورز و چوپان، بی‌سواد.
- راوی قصّۀ چهارم: علی مرادیان، 60ساله، ساکن روستای بیلو،کشاورز و دامدار، بی‌سواد.
- سجودی، فرزان (1390)، نشانه‌‌شناسی فرهنگی، تهران: علمی.
- سوسور، فردینان (1387)، دورۀ زبان‌‌شناسی عمومی، ترجمۀ کورش صفوی، تهران: هرمس.
- صدیقی، زهرا و همکاران (1396)، بررسی اثربخشی آموزش مهارت‌های اجتماعی از طریق الگوی یادگیری مشاهده‌ای بندورا بر بهبود این مهارت‌ها و نظریۀ ذهن دختران و پسران پیش‌دبستانی، شناخت اجتماعی، سال 7، شمارۀ 1، صص 103-118.
- کالر، جاناتان (1388)، بوطیقای ساخت‌‌گرا، ترجمۀ کورش صفوی، تهران: مینوی خرد.
- کدیور، پروین (1388)، روان‌شناسی یادگیری، تهران: سمت.
- کمبل، جوزف (1391) قدرت اسطوره، ترجمۀ عبّاس مخبر، تهران: مرکز.
- گیفورد، تری (1397)، ادبیات شبانی، ترجمۀ گروه مترجمان زیرنظر عبّاس ارض‌پیما، تهران، نشانه.
- لچت، جان (1378)، پنجاه متفکّر بزرگ معاصر از ساختارگرایی تا پسامدرنیته، ترجمۀ محسن حکیمی، تهران: خجسته.
- مکاریک، ایرنا ریما (1385)، دانشنامۀ نظریه‌‌های ادبی معاصر، ترجمۀ مهران مهاجر و محمّد نبوی، تهران، آگه.
- ویتیلا، استوارت (1390)، اسطوره و سینما: کشف ساختار اسطوره‌‌ای در 50 فیلم فراموش‌نشدنی، با مقدّمۀ کریستوفر وگلر، ترجمۀ محمّد گذرآبادی، تهران: هرمس.
- یورگنسن، ماریان و لوئیز فیلیپس (1392)، نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمۀ هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
-Gifford, Terry (1999). PASTORAL, Simultaneously published in the USA and Canada, by Routledge.
Huggan, Graham; Tiffin, Helen (2015), Postcolonial Ecocriticism: Literature, Animals, Environment, 2nd edn, London and New York: Routledge.