بلاغت نام‌گزینی در رمان «سووشون» بر اساس الگوی بازنمایی کنشگران اجتماعی ون‌لیوون (نام‌دهی و طبقه‌بندی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی،دانشکده ادبیات و زبان های خارجی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدة ادبیات و زبان‌های خارجی، دانشگاه تبریز، ایران (نویسنده مسئول)

3 استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده زبان و ادبیات، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

چکیده

الگوی بازنمایی کنشگران اجتماعی ون‌لیوون در چارچوب تحلیل گفتمان انتقادی، با بررسی کارکردهای تقابلی در گزینش‌های زبانی، لایه‌های پنهان معناسازی را نشان می‌دهد. در این پژوهش با به‌کارگیری روش توصیفی- تحلیلی، ساختار گفتمانی رمان «سووشون» سیمین دانشور (1300- 1390) را بر مبنای چگونگی گزینش نام‌ها و شیوۀ طبقه‌بندی کنشگران در الگوی ون‌لیوون بررسی کرده‌ایم. هدف این پژوهش نشان‌دادن اهمیت کاربردهای زبانی در تحلیل گفتمان اثر و میزان تأثیرپذیری نویسنده از عناصر گفتمانی چون قدرت، ایدئولوژی و سیاست در بازنمایی کنشگران اجتماعی است. دانشور در سووشون مسائل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی عصر خود را با زبانی نمادین بازگو کرده‌ است. وی همچنین با انتخاب نام‌های نمادین و استفاده از جلوه‌های مختلف آن، تحوّلات فردی و اجتماعی را به‌ویژه در زنان به تصویر کشیده‌ است. یافته‌ها نشان می‌دهند که نام‌دهی و طبقه‌بندی‌ و زیرمجموعه‌های آن‏ها به‌ویژه نام‌دهی غیررسمی، در سووشون کاربرد بیشتری دارد‌ و نحوۀ استفاده از نام‌ها و طبقات اجتماعی منطبق با دیدگاه و اهداف نویسنده و متأثر از مؤلّفه‌های قدرت، ایدئولوژی و سیاست است. نویسنده از سویی با انتخاب نام‌های نمادین ایرانی و اسلامی، پیوند میان اندیشه‌های ایرانی و اسلامی را ناگسستنی جلوه می‏دهد و از سوی دیگر، کشمکش‌های مربوط به گذر ایران از سنّت به مدرنیته و تحوّل معیارهای اجتماعی و فردی را به نمایش می‏گذارد. علاوه بر این، با استفاده از مؤلّفه‌های گفتمانی، نقش اجتماعی جدیدی را برای زنان ایرانی طرح می‌‌کند تا اهمیت نقش آنان را در تحوّلات اجتماعی تبیین کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Rhetoric of Nomination in Suvashun based on Van Leeuwen's model of social actors (Nomination and Categorisation)

نویسندگان [English]

  • nahid ashrafi 1
  • Ibrahim Ranjbar 2
  • Seyed Ahmad Parsa 3
1 PhD student in Persian language and literature, University of Tabriz, Tabriz, Iran
2 Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Foreign Languages, University of Tabriz, Iran
3 Professor of University of Kurdistan
چکیده [English]

Within the framework of critical discourse analysis, Theo Van Leeu wen's social network representation model shows the hidden layers of meaning by examining the contrasting functions in linguistic choices. This paper focuses on a descriptive analytical study of the discourse structure in Suvshun based on nomination and social actors categorisation in Van Leeuwen's model. The purpose of this study is to show the importance of linguistic usage in discourse analysis of the text and the level of influence of discourse elements such as power, ideology and politics on the author in the representation of social actors. Comprehending a story depends as much on "socio-semantic" features as on the appearance of the language. In Suvshun, Daneshvar expresses the political, social and cultural issues of her time in symbolic language. She also portrays individual and social changes, especially in women, by making full use of symbolic names. The results of the study suggests that nomination and categorisation and their subsets, especially informalization, are used more frequently. Moreover, the implication of names and social classes is consistent with the author's viewpoint and perspective and influenced by power, ideology and politic. While the author uses symbolic Iranian and Islamic names to show the inseparable connection between Iranian and Islamic thoughts, she depicts the tension related to Iran cultural transition from tradition to modernity and the evolution of social and individual criteria. Furthermore, she uses discursive features to sketch a new social role for Iranian women so as to explain their role in the social transition.




Ashrafi, N., Ranjbar, I., Parsa, S.A. (203). The Rhetoric of Nomination in Suvashun based on Van Leeuwen's model of social actors, 13(30), 7-30.
Doi: 10.22075/jlrs.2022.23452.1917




Keywords: Critical Discourse Analysis, Suvashun, Social actors, Nomination, Categorisation.
Within the framework of critical discourse analysis, Theo Van Leeu wen's social network representation model shows the hidden layers of meaning by examining the contrasting functions in linguistic choices. This paper focuses on a descriptive analytical study of the discourse structure in Suvshun based on nomination and social actors categorisation in Van Leeuwen's model. The purpose of this study is to show the importance of linguistic usage in discourse analysis of the text and the level of influence of discourse elements such as power, ideology and politics on the author in the representation of social actors. Comprehending a story depends as much on "socio-semantic" features as on the appearance of the language. In Suvshun, Daneshvar expresses the political, social and cultural issues of her time in symbolic language. She also portrays individual and social changes, especially in women, by making full use of symbolic names. The results of the study suggests that nomination and categorisation and their subsets, especially informalization, are used more frequently. Moreover, the implication of names and social classes is consistent with the author's viewpoint and perspective and influenced by power, ideology and politic. While the author uses symbolic Iranian and Islamic names to show the inseparable connection between Iranian and Islamic thoughts, she depicts the tension related to Iran cultural transition from tradition to modernity and the evolution of social and individual criteria. Furthermore, she uses discursive features to sketch a new social role for Iranian women so as to explain their role in the social transition.



 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Critical Discourse Analysis
  • Suvashun
  • Social actors
  • Nomination
  • Categorisation
- آقاگل‌زاده، فردوس (1394)، تحلیل گفتمان انتقادی، تهران: علمی و فرهنگی.
- آقاگل‌زاده، فردوس و همکاران (1389)، کارآمدی الگوی تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف در نقد و ارزیابی برابرها در متون ترجمه‌شدۀ «خواهران» جیمز جویس، جستارهای زبانی، دورۀ ۱، شمارۀ ۳، صص ۱-۲۴.
- قاگل‌زاده، فردوس و همکاران(1392)، مطالعۀ تحقیقی شیوه بازنمایی کنشگران ایرانی و غربی در پروندۀ هسته‌ای ایران در رسانه‌های بین‌المللی، جستارهای زبانی، دورۀ 4، شمارۀ 1، صص ۱-19.
- احمدزاده، هاشم (2003)، از رمان تا ملّت، ترجمۀ بختیار سجادی، سنندج: دانشگاه کردستان.
- براهنی، رضا (1368)، قصّه‌نویسی. تهران: البرز.
- برگر، آرتورآسا (2016)، گفتمان کاربردی، ترجمۀ حسین پاینده، تهران: مروارید.
- پاینده، حسین (1394)، گشودن رمان، تهران: مروارید.
- حیدرپورفرد، فاطمه (1393)، بازنمایی شخصیت‌های زنان در رمان‌های سیمین دانشور بر اساس رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز.
- دانشور، سیمین (1380)، سووشون، تهران: خوارزمی.
- دسپ، علی (1388)، تحلیل گفتمان غالب در رمان‌های سیمین دانشور، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
- رنجبر، ابراهیم (1391)، جنبه‌های نمادین رمان سووشون، فنون ادبی، شمارۀ 1، صص 93- 106.
- ضیمران، محمّد (1389)، میشل فوکو: دانش و قدرت، تهران: هرمس.
- عواطف‌رستمی، نعمت‌اللّه (1386)، تحلیل گفتمان انتقادی زبان، ایدئولوژی و مطبوعات، رسالۀ دکتری، دانشگاه اصفهان.
- غلامعلی‌زاده، خسرو و همکاران (1396)، نام‌دهی و طبقه‌بندی کنشگران اجتماعی در داستان آل بر اساس الگوی ون‌لیوون، جستارهای زبانی، دورۀ 8، شمارۀ 7، صص 71-89.
- فلاح، ابراهیم و سجاد شفیع‌پور (1399)، واکاوی تطبیقی بافتارهای گفتمان‌مدار روایت حضرت نوح در دو سورۀ هود و نوح بر محور الگوی ون‌لیوون، فصلنامۀ مطالعات زبانی و بلاغی، سال11، شمارۀ 22، صص 297-322.
- قبادی، حسین‌علی، فردوس آقاگل‌زاده و سیدعلی دسپ (۱۳۸۸)، تحلیل گفتمان غالب در رمان سووشون سیمین دانشور، فصلنامۀ نقد ادبی، سال ۲، شمارۀ ۶، صص 149-183
- مکاریک، ایرنا ریما (1385)، دانشنامۀ نظریه‌های ادبی معاصر، ترجمۀ مهران مهاجر و محمّد نبوی، تهران: آگه.
- ون‌لیوون، تئو (2005)، آشنایی با نشانه‌شناسی اجتماعی، ترجمۀ محسن نوبخت، تهران: علمی.
- یارمحمّدی، لطف‌اللّه (1389)، ارتباطات از منظر گفتمان‌شناسی انتقادی، تهران: هرمس.
- یارمحمّدی، لطف‌اللّه (1393)، درآمدی به گفتمان‌شناسی، تهران: هرمس.
- یارمحمّدی، لطف‌اللّه (1395)، تجزیه و تحلیل مقابله‌ای گفتمان‌شناختی، تهران: هرمس.