زیبایی‏ شناسی خوانش شعر حافظ در انگلستانِ قرن 19 و 20 (طبق نظریۀ دریافت)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان (نویسندۀ مسئول)

2 استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

3 استادیار زبان و ادبیات انگلیسی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

چکیده

در این مقاله علل گرایش قابل‌ملاحظۀ مخاطبان انگلیسی قرون 19 و 20 به شعر حافظ، طبق نظریۀ خواننده‏محور دریافت بررسی می‌شود. توجّه به شعر حافظ در این مقطع خاصّ زمانی ناگهان اوج گرفت. این رویکرد، علل اجتماعی، فرهنگی و ادبی خاصّی داشت که در نظریۀ دریافت با اصطلاح پارادایم تعریف شده‌اند. با تبیین پارادایم‏های ادبی جامعۀ انگلستان، افق انتظارات ادبی در مقطع مذکور مشخّص می‌شود و از این طریق، علل گرایش انگلیسی‌ها در این مقطع زمانی به شعر حافظ معلوم می‏گردد. افق انتظار مهم‌ترین بحث نظریۀ دریافت است که هانس روبرت یائوس مطرح کرد و منظور از آن، تمامی عوامل اجتماعی و ادبی برانگیزانندۀ مخاطب برای رجوع به یک اثر ادبی است. مخاطب انتظارات خود را از متن در قالب این افق‌ها مشخّص می‏کند. اگر انتظار خواننده از متن برآورده شود، خوانش متن ادامه می‌یابد وگرنه متن مرده تلقّی خواهد شد. نتیجة بررسی نشان می‌دهد دربارة شعر حافظ در زمان و مکان مذکور با پدیدۀ امتزاج افق‏ها و پایایی خوانش مواجه هستیم و دقیقاً در این دوره پارادایم‏های ادبی انگلستان چنان متحوّل شدند که غزلیات حافظ توانست افق انتظار ادبی انگلیسی‌ها را اقناع کند و حتّی از سطح انتظاراتشان فراتر رود و بر شکل‏گیری آثار آنان تأثیر بگذارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Aesthetics of Reading Paradigms in the Poetry of Hafiz Based on Reception Theory (in the 19th & 20th-century England)

نویسندگان [English]

  • Parisa Habibi 1
  • Naser Alizadeh 2
  • Ahmad Goli 2
  • Abolfazl Ramazani 3
1 PhD student in Persian Literature of Azarbaijan Shahid Madani University
2 Azarbaijan Shahid Madani University
3 Azarbaijan Shahid Madani University
چکیده [English]

In this article, the causes of 19th & 20th-century English audience's considerable attention to Hafiz’s poems are studied based on the reader-oriented Reception Theory. This attitude of growing attention had special social, cultural, and literary causes, which are defined in Reception Theory as paradigms. By identifying the literary paradigms of the English society and the literary horizons of expectation in this period, the reasons for the English interest in Hafiz’s poetry are explained. The Horizon of Expectation is the most important discussion in Reception Theory, introduced by Hans Robert Jauss, which includes all literary and social factors stimulating readers to refer to a literary work. The readers identify their expectations according to these horizons. If their expectations from the text are satisfied, they continue reading; otherwise, the text is considered as "dead". In the case of Hafiz’s poems in 19th & 20th century, we consider the combinations of horizons and readings. The results show that in these two centuries, the literary paradigms in the English society were so developed that Hafiz’s poems could satisfy the literal expectations of England and even go beyond them so as to influence their own writings.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Reception Aesthetics
  • Hafiz’s Poems
  • England
  • Paradigm
  • Horizon of Expectation. 
  • آربری، آرتور جان (1944)، جونز ایرانی، خطابۀ دکتر آربری در انجمن ایرانی، مجلۀ روزگار نو، ج 4، شمارة 1، صص 35-66.
  • ایگلتون، تری (1380)، پیش‌درآمدی بر نظریۀ ادبی، ترجمۀ عباس مخبر، چ 2، ویراست 2، تهران: نشر مرکز.
  • ابجدیان، امرالله (1387)، تاریخ ادبیات انگلیسی، جلد ششم، ادبیات روزگار پادشاهی و سدۀ هجدهم، شیراز: دانشگاه شیراز.
  • ابجدیان، امرالله (1397)، تاریخ ادبیات انگلیسی، جلد هفتم، شاعران رومنتیک، شیراز: دانشگاه شیراز.
  • برن، ژان (1357)، فلسفۀ اپیکور، ترجمة ابوالقاسم پورحسینی، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.
  • حافظ، خواجه محمّد شمس‏الدین (1370)، دیوان اشعار، تصحیح قزوینی و غنی، تهران: اساطیر.
  • حکاک، سید محمّد (1390)، فلسفۀ تجربۀ انگلستان، تهران: سمت.
  • جبری، سوسن (1391)، نقد زیبایی‏شناسی هنری در متن ادبی، فصلنامة مطالعات زبانی و بلاغی، دورۀ 3، شمارۀ 5، صص 31-62.
  • جعفری، مسعود (1378)، سیر رمانتیسم در اروپا، چ 1، تهران: نشر مرکز.
  • جواری، محمّدحسین (1384)، نظریة زیبایی‌شناسی دریافت: روشی برای خوانش‌های جدید در ادب فارسی، مجلة مولوی‌پژوهی، شمارة 5، صص 57-72.
  • داد، سیما (1387)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، چ 4، تهران: مروارید.
  • دورانت، ویل (1390)، تاریخ تمدّن، ج 3، ترجمۀ حمید عنایت، پرویز داریوش و علی‏اصغر سروش، تهران: علمی و فرهنگی.
  • رافائل، ماکس (1365)، نگاهی به تاریخ ادبیات جهان (تاریخ رئالیسم)، ترجمة محمّدتقی فرامرزی، تهران: شباهنگ.
  • رحیم‌پور، مهدی (1388)، نظریة دریافت؛ از سراج‌الدین علی‌خان آرزو اکبرآبادی تا هانس روبرت یائوس آلمانی، آینة میراث، شمارة 44، صص 90-109.
  • ریحانی، آتنا (1397)، بررسی شروح غزلیات حافظ بر اساس نظریة زیباییشناسی دریافت هانس رابرت یاوس، رسالة دکتری، دانشگاه مازندران.
  • سلدن، رامان و پیتر ویدوسون (1384)، راهنمای نظریة ادبی معاصر، ترجمة عباس مخبر، چ 3، تهران: طرح نو.
  • سیدحسینی، رضا (1385) مکتب‌های ادبی، ج 1، چ 14، تهران: نگاه.
  • کراس، رابرت (1385)، چشیدن حکمت عشق، نگاهی به زیبایی‌شناسی در آرای قدیس آگوستین، ترجمۀ مسعود خیرخواه، مجلة اطّلاعات حکمت و معرفت، شمارۀ 12، صص 353-354.
  • کوهن، تامس (1369)، ساختار انقلاب‌های علمی، ترجمۀ احمد آرام، تهران: سروش.
  • لؤلؤیی، پروین (1395)، ترجمه‌های حافظ به انگلیسی، ترجمة مصطفی حسینی، نشریة مترجم، سال 25، شمارة 60، صص 75-81.
  • مقدّم ‌حیدری، غلامحسین (1385)، قیاس‌ناپذیری پارادایم‌های علمی، چ 1، تهران: نشر نی.
  • ناتل خانلری، پرویز (1312)، آثار دیگران: آناکرئون، نشریۀ مهر، شمارۀ 8، صص 628-631.
  • نامور مطلق، بهمن (1387)، یائوس و آیزر: نظریة دریافت، پژوهش‌نامة فرهنگستان هنر، شمارة 11، صص 93-110.
  • هادی، علی (1371)، تصویر سخن در آیینة ادب، تهران: دیبا.
  • واینسهایمر، جوئل (1381)، هرمنوتیک فلسفی و نظریة ادبی، ترجمة مسعود علیا، تهران: ققنوس.
  • هوراس (1391)، چامه‌ها، ترجمۀ میرجلال الدین کزّازی، تهران: معین.
  • یوحنان، جان دی (1386)، گسترۀ شعر پارسی در انگلستان و آمریکا، ترجمۀ احمد تمیم‏داری، تهران: روزنه.
  • Arberry, Arthur (1942), Biritish Countribiotions to Persian Studies, Londan, Longmans Green.
  • Arberry, Arthur (1947), The Cambridge School of Arabic, an Inaugural Lecture, Oct. 30, Cambridge University.
  • Arberry, Arthur J. (1947A), Fifty poems of HAFIZ, London: Cambridge.
  • Bell, Gertrude Lowthian (1897), Poems From DIVAN of HAFIZ, London: Heinemann.
  • Blunt, W.S. (1904), The Living Age Boston, “The Odes of Hafiz”, a review of LeGallienne, 7th XXIV (July-Aug-Sept).
  • Bridges, Elizabeth (1921), Sonnets from Hafez & other verses, HUMPHREY MILFORD, OXFORD UNIVERSITY PRESS.
  • Byron, George Gordon Lord (1905), Works, ed. E. Hartley Coleridge, London: john Murry, 13 vols.
  • Clarke, Willbelforce (1891), The Divan-i-Hafiz, The Royal Asiatic Society of Great Britan and Ireland.
  • Gadamer, Hans Georg (2004), Truth and Method, Joel Weinsheimer et al. (trans.), New York.
  • Jauss, H.R. (1982), Toward an Aesthetic of Reception, Tr. by Timothy Bahti, Minneapolis: University of Minnesota.
  • Leaf, Walter (1898), Versions From HAFIZ, London: Grant Richards.
  • Macaulay, Thomas Babington (1843), Critical, Historical, and Miscellaneous Essays, Vol. (1 of 6).
  • Monthly review or Literary Journal (1799), Review of D’ Israeli’s Ro man ces.
  • Nicholson, Reynold (1922), Translation of Eastern Poetry and prose, London: Cambridge Uni.
  • Ouseley, William (1795), Persian Miscellanies, London: Richard White.
  • Robinson, Samuel (1883), Persian poetry for English readers, (Glasgow : M'Laren & son, printers) Printed for private circulation.
  • The Asiatic Journal and Monthly Register for British India (1820), Vol 9&10, East India Company.