نقد زبانی قانون مدنی با تأکید بر فارسی‏‌نویسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه محقق اردبیلی اردبیل

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه محقّق اردبیلی (نویسنده مسئول)

چکیده

با توجّه به اینکه کتاب‏های قانون ما برگرفته و متأثّر از فقه و زبان عربی است، اصطلاحات فقهی به عربی در قانون رایج شده ‏است؛ امّا این نفوذ به اندازه‏ای است که کلمه‏های فارسی را نیز تحت ‏تأثیر قرار داده‏ ‏تا جایی‏که قواعد عربی را برای کلمه‏های فارسی نیز به کار برده‏اند. اهمیتی که قانون مدنی در تأمین امنیت و سلامت جامعه برعهده دارد، توجّه به متن و اصول نگارش فارسی و به‌کارگیری واژگان فارسی را ضروری می‌سازد؛ زیرا آنچه به یک متن اعتبار و انسجام‏ می‏بخشد، شیوۀ نگارش و پختگی نثر آن است. بنابراین در پژوهش حاضر با روش توصیفی و کیفی، مبتنی بر مطالعۀ کتابخانه‏ای، همچنین نظرهای دانشجویان، دانش‏آموختگان، استادان رشتۀ حقوق و زبان و ادبیات فارسی، به نقد و بررسی قانون مدنی پرداخته شده ‏است. هدف پژوهش، کاربردی و توجّه به اصلاح زبانی منابع حقوقی و قانون از سوی دست‏اندرکاران در این حوزه با یاری ‏جستن از صاحب‏نظران زبان و ادب فارسی و همچنین پیراستن آن‏ از واژگان‏ عربی است. نتیجه اینکه در بعضی از مادّه‏ها قرار گرفتن واژه‏های عربی در کنار هم باعث پیچیدگی متن قانون شده‏ است. از این‏ رو پیشنهاد می‏شود تا جایی که امکان ‏دارد، در نگارش متون حقوقی به‌ویژه قانون‏‏ها از الفاظ و اصطلاح‏های رایج در زبان فارسی استفاده ‏گردد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Linguistic critique of civil code with emphasis on Persian writing

نویسندگان [English]

  • Khodabakhsh Asadollahi 1
  • Leila Azarnivar 2
1 Professor of Mohaghegh Ardabili University
2 Phd Student of Mohaghegh Ardabili University
چکیده [English]

Due to the fact that our books of law are taken from and influenced by Arabic jurisprudence and language, Arabic jurisprudential terms have become common in the law. This influence is of such a nature that it affected Persian words to the extent that Arabic rules have been applied to Persian words as well. The importance of civil code in ensuring the safety and health of society necessitates paying attention to the text and principles of Persian writing and the use of Persian words because what gives a text credibility and coherence is the way it is written and the maturity of its prose. Therefore, via a library-based descriptive and qualitative as well as the opinions of students, graduates, professors of law, Persian language and literature, this study has reviewed and evaluated civil code. The purpose of this research is to draw attention to the need for linguistic correction of legal sources and trimming the Arabic words by those involved in this field with the help of the experts in Persian language and literature. As such, in some articles, the juxtaposition of Arabic words has complicated the text of the law, and it is therefore suggested to use common Persian words and expressions as much as possible in writing legal texts, especially laws. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Law
  • Civil code
  • Academy of Persian Language
  • Arabic
  • بهار، محمّدتقی (1349)، سبک‏شناسی، ج 2 و 3، چ 3، تهران: امیرکبیر.
  • بیگ‏زاده، صفر (1387)، شیوه‏نامة نگارش قانون، تهران: مرکز پژوهش‏های مجلس شورای ‏‏اسلامی.
  • بیهقی، محمّد بن ‏حسین (1381)، تاریخ بیهقی، به کوشش خلیل خطیب‏رهبر، تهران: مهتاب.
  • حبیبی، حسن (1374)، زبان حقوقی، نامة فرهنگستان، سال 1، شمارة 1.
  • دهخدا، علی‏اکبر (1377)، لغت‏نامه، چ2، تهران: دانشگاه تهران.
  • ذوالفقاری، حسن (1390)، راهنمای ویراستاری و درست‏نویسی، چ 2، تهران: علم.
  • سمیعی (گیلانی)، احمد (1382)، نگارش و ویرایش، تهران: سمت.
  • صادقی، علی‏اشرف (1361)، واژه‏سازی و زبان ‏معیار، سمینار نگارش‏فارسی، صص 16-21.
  • صادقی، علی‏اشرف و زهرا زندی‏ مقدّم (1394)، فرهنگ املایی خط فارسی بر اساس دستور خطّ فارسی، چ 7، تهران: آثار.
  • صافی، قاسم (1392)، آیین نگارش و ویرایش، چ 7، تهران: ارسباران.
  • صالحی‏ مازندرانی، محمّدرضا و سید محسن زکی‏نژادیان (1396)، نقش کارکردهای بلاغی و زبانی در تبلیغات بازرگانی، فصلنامۀ مطالعات زبانی و بلاغی، سال 8، شمارۀ 16، صص 223-250.
  • صفا، ذبیح‏الله (1382)، تاریخ ادبیات ایران، ج 1، تهران: فردوس.
  • صلح‏جو، علی (1386)، نکته‏های ویرایشی، چ 2، تهران: مرکز.
  • طریقه‏دار، ابوالفضل (1383)، انواع ویرایش، قم: بوستان کتاب.
  • غلامحسین‏زاده، غلامحسین (1386)، راهنمای ویرایش، تهران: سمت.
  • فرشیدورد، خسرو (1358)، عربی در فارسی. تهران: دانشگاه تهران.
  • فرشیدورد، خسرو(1387)، مسئلۀ درست و غلط، نگارش و پژوهش در زبان‏فارسی، تهران: سخن
  • فرهنگستان زبان و ادب فارسی (1394)، دستور خط فارسی، چ 13، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
  • کاتوزیان، ناصر (1390)، مقدّمۀ علم حقوق، چ 79، تهران: شرکت سهامی.
  • کیانوش، حسن (1381)، واژه‏های برابر فرهنگستان ایران. تهران: سروش.
  • محسنی، احمد (1389)، آیین نگارش و ویرایش مکاتبات اداری، چ 3، مشهد: مرندیز.
  • معین، محمّد (1381)، فرهنگ فارسی، ج 1 و 2، تهران: انتشارات اَدِنا.
  • معلوف، لوئیس (1374)، المنجد، چ 4، تهران: پرتو.
  • منصور، جهانگیر (1399)، قانون مدنی، تهران: دیدار.
  • نجفی، ابوالحسن (1387)، غلط ننویسیم (فرهنگ دشواری‏های زبان فارسی)، چ 14، تهران: نشر دانشگاهی.
  • هاشمی، سید محمّد (1372)، تهذیب قوانین و راه‏هایی که باید پیمود، مجلة مجلس و پژوهش، شمارۀ 3، صص 252-257.