الگوی استعاری «نمونۀ اعلای عشق» در پیکرۀ لیلی و مجنون براساس الگوی عشقِ کووچش

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان‌های خارجی دانشگاه شهید باهنر کرمان (نویسنده مسئول)

2 دانش آموختۀ کارشناسی ارشد رشته زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه شهید باهنر کرمان

3 استادیار گروه زبان‌های خارجی دانشگاه شهید باهنر کرمان

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی «الگوی نمونۀ اعلای عشق» در پیکرۀ منظوم لیلی و مجنون اثر نظامی گنجوی انجام گرفته است. بدین منظور، استعاره‌های مفهومی حوزۀ عشق (مجنون به لیلی) از پیکرۀ موردنظر استخراج و پس از دسته‌بندی آن‌ها از ‌لحاظ حوزه‌های مبدأ، با الگوی نمونۀ اعلای پیشنهادی کووچش (1986/1988) مقایسه شد تا میزان مطابقت عشق مفهومی‌شده در پیکرۀ لیلی و مجنون با الگوی فوق مشخص شود. نتایج این بررسی نشان داد تفاوت‌ها بسیار جزئی است و تقریباً تمامی حوزه‌های مبدأ متعلق به الگوی نمونه‌ای عشق، در پیکرۀ موردبررسی نیز به ‌کار رفته است. بنابراین به‌طرز قابل‌توجهی با الگوی نمونۀ اعلا همخوانی و مطابقت دارد. حوزه‌های مفهومی آتش، موجود زیبا، عدم تعادل شامل مستی، دیوانگی و بیماری، گیاه و اسارت، به‌ترتیب پرکاربردترین مفاهیم به‌کاررفته در پیکرۀ موردنظر بودند. از میان سه نوع استعارۀ مفهومیِ متعلق به الگوی نمونۀ اعلای عشق، استعاره‌های هستی‌شناختی و پس از آن، استعاره‌های حوزۀ شدّت از ‌لحاظ فراوانی، بیشترین کاربرد را در پیکرۀ موردبررسی داشته‌اند. در میان استعاره‌های هستی‌شناختی، بیشترین کاربرد متعلق به حوزۀ مبدأ «موجود زیبا» بوده، در میان استعاره‌های شدّت، «آتش» دارای بیشترین کاربرد است. مفهوم اسارت با مفهوم ضمنی مثبت و خوشایند، تنها حوزۀ مبدأ متعلق به عشق نوعی بود که در میان داده‌ها یافت شد. مواردی نیز مشاهده گردید که مفهوم‌سازی عشق در پیکرۀ موردبررسی، متفاوت با الگوی موردنظر عمل کرده ‌است. ازجملۀ این موارد می‌توان به کاربرد حوزۀ مبدأ «گیاه» و نیز انواع «نیرو» در نگاشت با مفهوم عشق اشاره کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Study of “Prototypical Model of Love” in Leyli and Majnoon “Based on Kovecses’s Model of Love”

نویسندگان [English]

  • Azadeh Sharifi Moghaddam 1
  • Mitra Iranezhad 2
  • Vahideh Abolhasanizadeh 3
1 foreign language department -shahid bahonar Univ. of kerman
2 Shahid Bahonar Univ. of Kerman
3 Assistant prof. at Shahid Bahonar Univ. of Kerman
چکیده [English]

The purpose of this study was to investigate the ‘prototypical model of love’ in the poetry story of ‘Lily and Majnoon’ by Nezami. To do so, the conceptual metaphors of love (Majnoon’s love for Leyli) were extracted from the corpus, categorized according to the source domains, and then compared with the model of love proposed by Kövecses (1986/1988). The purpose was to see to what extent the model and the corpus are in line with each other. The results of data analysis showed that all the source domains of the prototypical model of love were also found in the corpus under study. This implies that there is significant conformity between them. The concepts of fire, beauty, insanity, plant, and bondage were found to be the most frequent source domains used in the corpus. Among three types of love metaphors, ontological metaphors and metaphors of unity were the most and the least frequent metaphors respectively. Also, the concept of ‘beauty’ and ‘fire’ was mostly used domains. The concept of ‘bondage’, with positive and pleasant implications, was the only source domain belonging to the typical model of love. There have also been cases where the conceptualization of love in the corpus was different from the theoretical model, including the use of the ‘plant’ as the source domain in mapping with the concept of love.

کلیدواژه‌ها [English]

  • metaphorical conceptualization
  • love
  • prototypical model of love
  • Nezami’s Leyli and Majnoon

مراجع

  • ابراهیمی، بهروز، حیات عامری و زهرا ابوالحسنی چیمه (1397)، استعاره‌های مفهومی عشق در آینۀ ضرب‌المثل‌های فارسی، انگلیسی و ترکی. دوماهنامۀ فرهنگ و ادبیات عامه، دورة 6، شمارة 20، صص 23-47.
  • اسپرهم، داوود و سمیّه تصدیقی (1397)، استعارۀ شناختی عشق در مثنوی مولانا. متن‌پژوهی ادبی، دورة 22، شمارة 76، صص 87- 114.
  • براتی، مرتضی (1396)، بررسی و ارزیابی نظریۀ استعارۀ مفهومی، فصلنامة مطالعات زبانی و بلاغی، شمارة 16، صص 51-84.
  • پورابراهیم، شیرین، بلقیس روشن و مهدیه عابدی (1396)، استعاره‌های مفهومی عشق در زبان شعر و زبان روزمره، شعرپژوهی (بوستان ادب)، دورة 9، شمارة 32، صص 49-66.
  • پورابراهیم، شیرین و مریم‌السادات غیاثیان (1392)، بررسی خلاقیت‌های شعری حافظ در مفهوم‌سازی عشق، نقد ادبی، دورة 6 شمارة 23، صص 59-82.
  • خرّمشاهی، بهاء‌الدین (1373)، حافظ‌نامه، تهران: علمی و فرهنگی.
  • زرقانی، سید مهدی و مریم آیاد (1393)، تطوّر استعارۀ عشق از سنایی تا مولانا، ادبیات عرفانی، دورة 6، شمارة 11، صص 43- 80.
  • زرقانی، سید مهدی، محمّدجواد مهدوی و مریم آیاد (1392)، تحلیل شناختی استعاره‌های عشق در غزلیات سنایی، جستارهای ادبی، دورة 46، شمارة 183، صص 1- 30.
  • سنایی غزنوی، ابوالمجد مجدود بن آدم (1386)، غزل‌های حکیم سنایی غزنوی، تصحیح یدالله جلالی پنداری، تهران: علمی و فرهنگی.
  • طالبی، ابوتراب و سیمین ویسی (1391)، رابطۀ میان عشق رمانتیک و تحقّق ارزش‌های زوجیت، مطالعات راهبردی زنان، دورة 14، شمارة 56، صص 247- 283.
  • عبّاسی، زهرا (1397)، استعارۀ مفهومی عشق و خوشه‌های معنایی مرتبط با آن در تذکره‌الاولیای عطار.، پژوهش‌های ادب فارسی (گوهر گویا)، دورة 12، شمارة 37، صص 117- 146.
  • قوام، ابوالقاسم و ثمین اسپرغم (1394)، بررسی استعاره‌های عشق و معشوق در دوبیتی‌های عامیانۀ منطقۀ خراسان بر بنیاد نظریۀ استعارۀ شناختی، کهن‌نامۀ ادب پارسی، دورة 6، شمارة 4، صص 1-26.
  • ناصح، محمّدمهدی (1373)، شعر دلبر، مشهد: محقّق.
  • نظامی گنجوی، جمال‌الدین (1392)، لیلی و مجنون، براساس نسخۀ وحید دستگردی، تهران: ارمغان طوبی.
  • هاشمی، زهره (1392)، بررسی نظام‌های استعاری عشق در پنج متن عرفانی براساس نظریۀ استعارۀ شناختی، رسالة دکتری، دانشگاه فردوسی مشهد.
  • هاشمی، زهره و ابوالقاسم قوام (1392)، نگرش احمد غزالی به عشق بر بنیاد نظریۀ استعارۀ شناختی، ادب‌پژوهی، دورة 6 شمارة 26، صص 49-71.
  • Kövecses, Z. (1986), Metaphors of Anger, Pride, and Love: A Lexical Approach to the Structure of Concepts, Amsterdam: John Benjamins.
  • Kövecses, Z. (1988), The Language of Love: The Semantics of Passion in Basingstoke, Hampshire: Palgrave Macmillan.
  • Kövecses, Z. (2000), Metaphor and Emotion: Language, Culture and Body in Human Feeling, New York/Cambridge: Cambridge University Press.
  • Kövecses, Z. (2002), Metaphor: a practical Introduction, Oxford: Oxford University Press.
  • Kövecses, (2010), Cross-Cultural Experience of Anger: A psycholinguistic analysis, In Potegal, M. (Ed.), International Handbook of Anger, pp: 157-174.
  • Lakoff, G. (1992), The Contemporary Theory of Metaphor, Metaphor and Thought, Ortony, A. (Ed.), Cambridge: Cambridge University Press.
  • Lakoff, G.; Johnson, M. (1980), Metaphors We Live By, Chicago: The University of Chicago Press.
  • Lakoff, G. (2003), Metaphors We Live by. Chicago: The University of Chicago press, http://dx.doi.org/10.7208/chicago/9780226470993.001.0001.
  • Praglejaz Group (2007),MMIP: A method for identifying metaphorically used words in discourse, Metaphors and Symbols, 22(1), pp. 1-39.
مطالعات زبانی و بلاغی
دوره 12، شماره 26
دی 1400
صفحه 261-284

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار