ای مجلسیان راه خرابات کدام است؟ (هنر تقابل در غزل سعدی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان

2 دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان (نویسنده مسئول)

چکیده

 در غزل سعدی، تقابلهای دوگانه، نمودهایی گسترده، هنرمندانه و متنوّع دارد. این تقابلها را می­توان در سه سطح واژه، جمله و ساختار غزل بررسی کرد. در پژوهش حاضر، تقابلهای واژگانی سعدی در سه دستۀ زبانی، ادبی و معنایی بررسی شده است. همراه کردن تقابلهای زبانی با آرایههای لفظی، علاوه بر تقویت موسیقی کلام، به تقابلهای سعدی تشخّص سبکی بخشیده است. تقابلهای ادبی در سه بخش تقابل تلمیحی، تقابل تناسب و تشبیه تفضیل آمده است. سعدی با استفاده از انواع تقابلهای معنایی و شگردهای خاص خویش در بهکارگیری آنها، دیدگاه خود را دربارة عشق و معشوق، هنجارهای جامعه و برخی گروههای اجتماعی مانند پارسایان، صوفیان و رندان بیان میکند. روحیۀ رضا و تسلیم سعدی از سویی و تلاش او برای دفاع از عشق و جمالپرستی از سوی دیگر، موجب شده است مبحثی با عنوان تبدیل و رفع تقابلها در نظام فکری و سرودههای این شاعر نمود داشته باشد. در پژوهش حاضر، نگاه متفاوت و خاص سعدی به تقابل، مورد بررسی و تحلیل قرار می­گیرد. اساس پژوهش، بررسی تمامی غزلیات سعدی در نسخۀ محمّدعلی فروغی است.  

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Oparliamentarians, Where is the Way of the Tavern? (The Art of Opposition in Saadi's sonnet)

نویسندگان [English]

  • Zohreh Sakian 1
  • Najmeh Nazari 2
1 Bu ali sina University. Hamadan.Iran
2 Bu ali sina university. Hamadan. Iran
چکیده [English]

In Saadi's sonnets, there are extensive, artistic, and various manifestations of binary oppositions. These oppositions have been examined in three levels of word, sentence, and sonnet structure. In the present study, Saadi's lexical binary oppositions have been investigated in three categories: linguistic, literary, and semantic. Combining linguistic contrast with verbal arrays, in addition to enhancing the music of the speech, has given Saadi's oppositions a stylistic characterization. Literary oppositions have been detailed in three sections: allusive oppositions, appropriateness oppositions, and preferential simile. Saadi expresses his views on love and the beloved, the norms of society, and some social groups such as the pious, the Sufis, and the Rendans, using all kinds of semantic confrontations and his special tricks in applying them. Saadi's Satisfaction and submission to God, on the one hand, and his efforts to defend love and aesthetics, on the other, have led to an issue entitled "Transform and Eliminate of oppositions" in the mental system and poems of this poet. In the present study, Saadi's different and specific view of oppositions is examined and analyzed. The basis of the research is the study of all Saadi lyric poems in the prescription of Mohammad Ali Foroughi.

کلیدواژه‌ها [English]

  • binary oppositions
  • eliminating and converting binary opposition
  • sonnet
  • Saadi
  • احمدی، بابک (1393)، ساختار و هرمنوتیک، تهران: گام نو.
  • برسلر، چارلز(1386)، درآمدی بر نظریهها و روشهای نقد ادبی، ترجمۀ مصطفی عابدینی فرد، تهران: نیلوفر.
  • احمدی، بابک (1393)، ساختار و هرمنوتیک، تهران: گام نو.
  • باباخانی، طاهره، علی حیدری و مسعود سپه‌وندی (1399)، انسجام در ابیات مغانهای خاقانی و حافظ براساس الگوی نظاممند هلیدی،‌فصلنامة مطالعات زبانی و بلاغی، سال 11، شمارة 22، صص 71-108.
  • پورنامداریان، تقی (1384)، گمشدۀ لب دریا، تهران: سخن.
  • جبری، سوسن (1391)، نقد زیباییشناسی هنری در متن ادبی، فصلنامة مطالعات زبانی و بلاغی، سال 3، شمارة 5، صص 31-61.
  • چندلر، دانیل (1386)، مبانی نشانهشناسی، ترجمۀ مهدی پارسا، تهران: سورۀ مهر.
  • حافظ، شمس‌الدین محمّد (1369)، دیوان، به اهتمام محمّد قزوینی و قاسم غنی، تهران: زوّار.
  • حسین‌پور‌آلاشتی، حسین (1381)، خرقه: آیین، پیدایش و تحوّل آن، پژوهش‌نامۀ علوم انسانی و اجتماعی، سال 2، شمارۀ 6 و 7، صص 67-97.
  • حسینی، مصطفی (1390)، معنای ضمنی و اهمیت آن در شعر، مجلة زبان‌شناسی تطبیقی، شمارۀ 1، صص 139-147.
  • دست‌غیب، عبدالعلی (1390)، ساختار غزلهای سعدی، سعدی‌شناسی، به کوشش کورش کمالی سروستانی، مرکز سعدی‌شناسی، دفتر چهاردهم، صص 45-62.
  • دهقان‌زاده، اکرم، محمّدرضا احمدخانی و فاطمه یوسفی‌راد (1395)، بررسی تطبیقی زبان ارزیابی از دیدگاه نقشگرایی در زبان فارسی و انگلیسی، مجلة ادبیات تطبیقی، سال 8، شمارۀ 14، صص 1-22.
  • زرین‌کوب، عبدالحسین (1379)، حدیث خوش سعدی، تهران: سخن.
  • ساسانی، فرهاد (1389)، معناکاوی: بهسوی نشانهشناسی اجتماعی، تهران: علم.
  • سعدی، مصلح بن عبدالله (1382)، غزلیات سعدی، از روی نسخۀ تصحیح‌شدۀ محمّدعلی فروغی، تهران: ققنوس.
  • شفیعی‌کدکنی، محمّدرضا (1385)، خرقه و خرقهسوزی، حافظ‌شناسی، به کوشش سعید نیاز کرمانی، چاپ پنجم، تهران: پاژنگ.
  • عبدی‌نیا، محمّد‌امیر و علی دلائی ‌میلان (1388)، بررسی تقابلهای دوگانه در ساختار حدیقة سنایی، فصلنامه پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شمارة 13، صص 25-42.
  • فتوحی، محمود (1390)، جادوی نحو در غزل سعدی، سعدی‌شناسی، دفتر چهاردهم (ویژة غزل)، به کوشش کوروش کمالی سروستانی، شیراز: مرکز سعدی‌شناسی، صص 159-171.
  • کالر، جاناتان (1382)، نظریة ادبی، ترجمة فرزانه طاهری، تهران: نشر مرکز.
  • موحّد، ضیاء (1390)، موسیقی غزل سعدی، سعدی‌شناسی، به کوشش کورش کمالی سروستانی، مرکز سعدی‌شناسی، دفتر چهاردهم، صص 9-17.
  • موحّد، ضیاء(1392)، سعدی، تهران: نیلوفر.
  • وجدانی، فریده (1388)، نقدی بر انتساب حافظ به طریقۀ ملامت، مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، سال 17، شمارۀ 64، صص 171-191.
  • وحیدیان کامیار، تقی (1379)، بدیع از دیدگاه زیباییشناسی، تهران: دوستان.

- هجویری، علی‌بن عثمان (1386)، کشفالمحجوب، تصحیح محمود عابدی، چاپ سوم، تهران: سروش.

- یوسفی، غلام‌حسین (1371)، چشمۀ روشن (دیداری با شاعران)، تهران: علمی.

- Aimukhambet, Z. A et al. (2017), The poetic interpretation of binary opposition in the structure of myth.

- Barry, Peter, Beginning theory (2002), An introduction to literary and cultural theory, second edition, New York: Manchester University Press.