بررسی شگرد‌های طنز در اشعار اکبر اکسیر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دورة دکتری رشته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مازندران

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مازندران (نویسنده مسئول)

3 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشکدة علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه مازندران

4 استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مازندران

چکیده

طنز، مؤثّرترین تمهید انتقادی در متون نظم و نثر است. برخی از هنرمندان ادبی برای بیان کاستی‌‌های گفتاری، رفتاری یا پنداریِ فرد یا جامعهو اصلاح آن‌ها، از این نوع ادبیبهره می‌گیرندو داروی تلخ پند را در حلوای شیرین خندهمی‌گنجانند تا مخاطب با رغبت و میل آن را بشنود. اکبر اکسیر، شاعر معاصری است که با بهره‌مندی از شگردهایی با زبانی ساده، ملایمو کلام هنری،شعر خود را با طنز عجین کرده است تا ناراستی‌‌های موجود در فرد و جامعه را یادآوری کند؛ به این امید که اصلاحی صورت پذیرد. این پژوهش بر آن است تا شگرد‌های ایجاد طنزرا در اشعار این شاعر بررسی کند و برای هر شگرد، نمونه‌هاییبیاورد و آن‌ها را تحلیل نماید. یافته‌‌های پژوهش نشانمی‌دهد که اکسیر در کتاب‌‌های بفرمایید بنشینید صندلی عزیز، زنبور‌های عسل دیابت گرفته‌اند، پستة لال، سکوتِ دندان‌شکن است، ملخ‌‌های حاصل‌خیز، مالاریا و ما کو تا اونا شیم، از شیوه‌هایی همچون بزرگ‌نمایی، کوچک‌نمایی، عدم تناسب و مقایسه، بازی‌‌های زبانی- بیانی، غافلگیری، ترکیب‌‌های وارونه استفاده کرده است. مقایسۀ شگردها، بیانگر آن است که بازی‌‌های زبانی- بیانی و عدم تناسب/ مقایسه، بیشترین کاربرد را دارند.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Satire`s techniques in Akbar Eksir`s poets

نویسندگان [English]

  • Yahya Sheikhi 1
  • Ahmad Ghanipour Malekshah 2
  • SIAVASH HAGHJOU 3
  • aliakbar bagheri khalili 4
1 ـ Persian Literature PhD Student in Mazandaran University
2 Associate professor of Mazandaran University from the Islamic Republic of Iran
3 Associate Professor of Persian Language and Literature, Faculty of Humanities and Social Sciences, Mazandaran University
4 ـ Associate professor in Mazandaran University
چکیده [English]

Humor is one of the most effective critical strategies in poem and prose. Some humorists use this kind of literature in order to reveal and reform the discursive, behavioral and intellectual deficiencies of a person or society. In so doing, they use a sugar-coated pill so that the audience would willingly accept it. Akbar Eksir is a contemporary poet whose works intermingle with humor through the employment of a simple, mild, and artistic language. He reminds us of the individual and social problems, hoping that they would be resolved. This research project aims to study the techniques of humor in Eksir’s poetry, trace some samples for each and then analyze them. The results of the study show that his books "Please Sit Down, Dear Chair", “Honeybees Have Got Diabetes", “Dead Pistachio Is Crushing Silence", “Fertile Grasshoppers", “Malaria", and “Makataonashim” have used some methods like hyperbole, understatement, incongruity and comparison, linguistic plays, surprise, inverted collocations, etc. The results show that linguistic plays and incongruity/comparison are the most widely used methods.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Akbar Eksir
  • Humor
  • Method
  • Reform
  • Criticism
  • Poetry

مراجع

-   آرین‌پور، یحیی (1357)، از صبا تا نیما، دو جلد، چ 5، تهران: شرکت سهامی کتاب‌‌های جیبی.
-   آهنی، غلامحسین (1357)، معانی بیان، تهران: مدرسةعالی ادبیات و زبان‌های خارجی.
-   اخوّت، احمد (1371)، نشانه‌شناسی مطایبه، چ 1، تهران: نشر فردا.
-   استخری، منصور و دیگران (1375)، فارسی و آیین نگارش، تهران: شرکت چاپ و نشر ایران.
-   اکسیر، اکبر (1391)، بفرمایید بنشینید صندلی عزیز، چ 5، تهران: مروارید.
-  اکسیر، اکبر (1392الف)، زنبور‌های عسل دیابت گرفته‌اند، چ 9، تهران: نشر ابتکار نو.
-   اکسیر، اکبر (1392ب)، ملخ‌‌های حاصل‌خیز، چ 4، تهران: مروارید.
- اکسیر، اکبر (1392پ)، مالاریا، چ 3، تهران: مروارید.
-  اکسیر، اکبر (1393الف)، پسته لال سکوت دندان‌شکن است، چ 7، تهران: مروارید.
-  اکسیر، اکبر (1393ب)، ماکو تا اونا شیم، چ 1، تهران: مروارید.
-   اکسیر، اکبرومحمّدرضا اصلانی (1390)، فرهنگ واژگان و اصطلاحات طنز، چ 3، تهران: نشر قطره.
-   الهامی، فاطمه (1398)، بررسی زبان طنز در مثل‌های سیستانی، فصلنامة مطالعات زبانی و بلاغی، دورة 10، شمارة 20، صص 27-56.
-   بهزادی اندوهجردی، حسین (1378)، طنز و طنزپردازی در ایران، چ 1، تهران: نشر صدوق.
-   بیهقی، ابوالفضل (1368)، تاریخ بیهقی، چ 1، تهران: سعدی.
-   پلارد،آرتور(1391)، طنز، چ 5، تهران: نشر مرکز.
-   جوادی، حسن (1384)، تاریخ طنز در ادبیات فارسی، چ 1، تهران: کاروان.
-   حافظ، شمس‌الدین محمّد (1366)، دیوان غزلیات، به کوشش خلیل خطیب رهبر، چ 4، تهران: صفی‌علیشاه.
-   حلبی، علی‌اصغر (1377)، طنز و شوخ‌طبعی در ایران و جهان اسلام، چ 1، تهران: بهبهانی.
-   دهخدا، علی‌اکبر (1377)، لغتنامة دهخدا، چ 2، تهران: دانشگاه تهران.
-   رحیمیان، هرمز (1390)، آشنایی با ادبیات معاصر ایران، چ 19، تهران: دانشگاه پیام نور.
-   زرویی، ابوالفضل (1390)، حدیث قند، چ 1، تهران: نیستان.
-   سعدی، مصلح‌الدین عبدالله (1366)، گلستان، به کوشش خلیل خطیب رهبر، چ 4، تهران: صفی‌علیشاه.
-   سلیمانی، محسن (1391)، اسرار و ابزار طنزنویسی، چ 1، تهران: سورةمهر.
-   سلیمانی، آزادهو دیگران (1387)، معجزة شعر طنز، با مقدّمةرضا رفیع، چ 1، تهران: نشر ثالث.
-   شفیعی کدکنی، محمّدرضا (1359)، ادوار شعر فارسی (از مشروطیت تا سقوط سلطنت)، چ 1، تهران: توس.
-   شمیسا، سیروس (1386)، انواع ادبی، چ 3، تهران: میترا.
-   صابری، کیومرث (1370)، دو کلمه حرف حساب، چ 2، تهران: سروش.
-   صدر، رؤیا (1381)، بیست سال با طنز، چ 1، تهران: هرمس.
-   صفا، ذبیح الله (1368)، تاریخ ادبیات در ایران، جلد 3، چ 6، تهران: فردوس.
-   عطّار، فریدالدین (1382)، تذکره‌الاولیا، چ 1، تهران: طلوع.
-   علومی، محمّدعلی و علیرضا لبش (1393)، داستان‌های کوتاه طنز، چ 2، تهران: سورةمهر.
-   مصاحب، غلامحسین (1381)، دایره‌المعارف، چ 3، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.
-   میرعابدینی، حسن (1380)، صد سال داستان‌نویسی ایران، سه جلد. چ 2، تهران: نشر چشمه.
-   مولوی، جلال‌الدین محمّد (1385)،کلّیات مثنوی معنوی، چ 1، تهران: شقایق.
-   میرصادقی، میمنت (1373)، واژه‌نامة هنر شاعری، چ 2، تهران: معین.
مطالعات زبانی و بلاغی
دوره 12، شماره 25
مهر 1400
صفحه 214-246

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار