تبیین هرمنوتیک عارفانه در تفسیر جعفرالصّادق براساس آرای پل ریکور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری عرفان و تصوف دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

2 استاد گروه ادیان و عرفان دانشگاه سمنان، سمنان، ایران (نویسنده مسئول)

3 دانشیار گروه ادیان و عرفان، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران.

چکیده

تفسیری منسوب به امام جعفر صادق (ع) گزارش شده است که پل نویا آن را با عنوان تفسیر جعفرالصّادق منتشر کرد. پل ریکور، فیلسوف و ادیب فرانسوی، از برجسته‌ترین نظریه‌پردازان هرمنوتیک ادبی و فلسفی است. در این پژوهش ضمن اشاره به هرمنوتیک ریکور و بیان شاخصه‌های آن، جستاری در تفسیر جعفرالصّادق انجام شده ‌است. هرمنوتیک عرفانی تفسیر جعفرالصّادق با مبانی هرمنوتیک ریکور تقریباً مطابقت دارد. تأویل و چندمعنایی در تفاسیر عرفانی با این تفسیر آغاز می‌شود. هرکس به قدر خویش و براساس افق وجودی خود، قرآن را می‌فهمد. استعاره و نماد به‌وفور و اسطوره شاید تنها دربارة ملائکه و هبوط آدم براساس نظر ریکور در این تفسیر یافت ‌شود. روایت‌ها و داستان‌ها از قواعدی که ریکور برای هرمنوتیک روایت بیان کرده تبعیت می‌کنند. ریکور معتقد است همۀ تأویل‌ها محق هستند؛ امّا در عرفان اسلامی ضمن پذیرش برداشت‌های مختلف از کلمات الهی، تفسیر به رأی و هر نوع تأویلی قابل قبول نیست. روش بررسی مقاله، توصیفی – مقایسه ­ای است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Explanation of Mystical Hermeneutics in Ja'far al-Sadiq's Exegesis Based on Paul Ricoeur's Opinions

نویسندگان [English]

  • Reza Tabatabaee Amid 1
  • Ghodratollah Khayatian 2
  • Azim Hamzeian 3
1 PhD student of mysticism and Sufism of faculty of humanities of semnan university, Semnan. Iran.
2 Professor of Religions and mysticism of Faculty of Humanities of Semnan university, Semnan, Iran
3 Associate Professor of Theology of Faculty of Humanities of Semnan university, Semnan.Iran.
چکیده [English]

An exegesis of the Qur'an published by Paul Nwyia is attributed to Ja'far al-Sadiq. Paul Ricoeur, French philosopher and literary man, is one of the most remarkable theoretician of literary and philosophical hermeneutic. In this research, referring to the hermeneutics of the Ricoeur and its characteristics, Ja'far al-Sadiq's exegesis is investigated. The mystical hermeneutics of Ja'far al-Sadiq's interpretation are almost in accordance with the hermeneutics of Ricoeur. Interpretation and polysemy in mystical exegeses start with this interpretation. Everyone understands the words and verses of the Qur'an according to his degree of understanding and aspect of being. Based on Ricoeur, metaphor and symbolism are abundant in this exegesis, while myths can only be found about the angels and the Fall of Adam. Stories follow the rules that Ricoeur has expressed for narrative hermeneutics. Ricoeur believes that all interpretations are rightful, but in Islamic mysticism, absurd interpretation of verses is not acceptable.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Sadiq (AS)
  • Ja'far al-Sadiq's exegesis
  • Ricoeur
  • Interpretation
  • Hermeneutics

مراجع

  • قرآن کریم.
  • نهج‌البلاغه.
  • آتش، سلیمان (1381)، مکتب تفسیر اشاری، ترجمۀ توفیق ه. سبحانی، تهران: مرکز نشردانشگاهی.
  • ابن‌عربی، محیی‌الدین (بی‌تا)، الفتوحات المکّیه، جلد 1، بیروت: دارالصادر.
  • ابن‌عربی، محیی‌الدین (1946م)، فصوص‌الحکم، جلد 1، قاهره: دار احیاء الکتب العربیه.
  • احمدی، بابک (1398)، ساختار و تأویل متن، چ 21، تهران: نشر مرکز.
  • بابایی، حبیب‌الله (1394)، تأویل عرفانی، تفسیر باطنی، قم: بوستان کتاب.
  • پورحسن، قاسم (1392)، هرمنوتیک تطبیقی: بررسی همانندی فلسفۀ تأویل در اسلام و غرب، ویراست دوم، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
  • خامنه‌ای، سید محمّد (1385)، ملاصدرا هرمنوتیک و فهم کلام الهی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
  • خیاطیان، قدرت‌الله (1399)، تفسیر و تأویل در سنّت اوّل عرفانی، سمنان: دانشگاه سمنان.
  • ریکور، پل (1398الف)، زندگی در دنیای متن، ترجمۀ بابک احمدی، چ 10، تهران: نشر مرکز.
  • ریکور، پل (1398ب)، هرمنوتیک مدرن: گزینۀ جستارها، وجود و هرمنوتیک، ترجمۀ بابک احمدی، مهران مهاجر و محمّد نبوی، چ 13، تهران: نشر مرکز.
  • ریکور، پل(1398پ)، هرمنوتیک مدرن: گزینۀ جستارها، نوشتار به‌مثابۀ مسئله‌ای پیش روی نقد ادبی و هرمنوتیک فلسفی، ترجمۀ بابک احمدی، مهران مهاجر و محمّد نبوی، چ 13، تهران: نشر مرکز.
  • ریکور، پل (1398ت)، زمان و حکایت، ترجمۀ مهشید نونهالی، چ 3، تهران: نشر نی.
  • سلمی، ابوعبدالرحمن (1388)، مجموعۀ آثار ابوعبدالرحمن سلمی، به کوشش نصرالله پورجوادی، جلد اول، تهران: مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفه.
  • طباطبایی، سید محمّدحسین (1367)، ترجمۀ تفسیر المیزان، ترجمۀ سید محمّدباقر موسوی همدانی، تهران: بنیاد علمی علامه طباطبایی.
  • فتوحی رودمعجنی، محمود و سید امیرحسین مرتضایی (1400)، استعارۀ مفهومی و فردیت خلاق ادبی، فصلنامة مطالعات زبانی و بلاغی، شمارۀ 23، دورۀ 12، صص 175-204.
  • قشیری، عبدالکریم ‌بن‌ هوازن (1981م)، لطائف‌الاشارات، تحقیق ابراهیم بسیونی، چ 3، مصر: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
  • کلینی، محمّد بن بعقوب (1407ق)، الکافی، تحقیق و تصحیح علی‌اکبر غفاری و محمّد آخوندی، بیروت: دارالکتب الاسلامیه.
  • گلدزیهر، ایگناس (1383)، گرایش‌های تفسیری در میان مسلمانان، ترجمۀ سید ناصر طباطبایی، تهران: ققنوس.
  • مولوی، جلال‌الدین محمّد (1388)، مثنوی معنوی، تصحیح رینولد نیکلسون، تهران: شرکت تعاونی کارآفرینان فرهنگ و هنر.
  • میبدی، احمد بن محمّد (1371)، کشف‌الاسرار و عُدَّة الابرار، به کوشش علی‌اصغر حکمت، تهران: امیرکبیر.
  • نویا، پل (1373)، تفسیر قرآنی و زبان عرفانی، ترجمۀ اسماعیل سعادت، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  • Ricoeur, Paul (1972), The symbolism of evil, Translated by Emerson Buchman, third printing, united states of America, Boston: Beacon press.
  • Ricoeur, Paul (2016), what is a text? Explanation and interpretation, hermeneutics and the human sciences, essay of language, action and interpretation, edited and translated by John B. Thompson, England, Cambridge: Cambridge university press.
مطالعات زبانی و بلاغی
دوره 13، شماره 28
تیر 1401
صفحه 229-256

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار