بررسی رده‌شناختی ساخت‌های سببی در زبان سمنانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار زبان‌شناسی همگانی دانشگاه سمنان (نویسندة مسئول)

2 دانش‌آموختة کارشناسی ارشد زبان‌شناسی همگانی از دانشگاه سمنان

چکیده

پژوهش حاضر به بررسی رده‌شناختی ساخت‌های سببی در زبان سمنانی می‌پردازد. زبان سمنانی، یکی از زبان‌های زنده‌ی ایران‌زمین ‌است که در معرض نابودی قرار دارد؛ بنابراین، گویشوران این زبان‌ باید با مطالعه و ثبت زبان سمنانی،‌ در حفظ و حراست آن‌ کوشیده، از نابودی آن‌ جلوگیری کنند. پژوهش حاضر، با بررسی ساخت‌های سببی در زبان سمنانی، به رده‌شناسی ساخت‌های سببی در این زبان می­پردازد و وجوه اشتراک و افتراق ساخت‌های سببی فارسی و سمنانی را می­یابد. نگارندگان با بهره‌گیری از پرسش‌نامه و مصاحبه با ده نفر از گویشوران سمنانی، به شیوه‌ای توصیفی - تحلیلی به بررسی رده‌شناختی ساخت‌های سببی سمنانی پرداخته‌اند. یافته‌های پژوهش، حاکی از وجود ساخت‌های سببی مرکّب و سببی‌های ساده مشتمل بر سببی‌های ریشه‌ای برابر، نابرابر و نابرابر مرکّب، سببی‌های تکواژی نوع اول، دوم و سوم و سببی‌های کمکی در زبان سمنانی است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the Typology of Causative Constructions in the Semnani Language

نویسندگان [English]

  • Ebrahim Rezapour 1
  • Mona Pishgoo 2
1 Semnan University
2 M. A. in general linguiatics, faculty of Persian literature and foreign languages, Semnan University, Semnan, Iran
چکیده [English]

The present study investigated the typology of causative constructions in the Semnani language. The language of Semnani is one of the live languages in Iran that is endangered to gradual extinction. Therefore, the speakers of this language must study and record it to save it and prevent its extinction. Investigating the causative constructions of Semnani language, the present research tries to study the typology of causative constructions in this Language and to find the similarities and differences between Persian and Semnani causative constructions. Using the questionnaire and interviews from ten Semnani speakers and the descriptive-analytic method, the researcher investigated Semnani causative constructions by the typology method of causative constructions. The research results indicate the existence of compound causative constructions and simple ones including equal, unequal, and compound unequal lexical causatives, morphological causatives (first, second and third types), and auxiliary causatives in the Semnani language.

کلیدواژه‌ها [English]

  • causation
  • typology
  • lexical causatives
  • morphological causatives
  • auxiliary causatives
  • Semnani
-‌ آهنگر، عباس‌علی (1387)، تحلیل پوسته‌ای گروه فعلی در زبان فارسی بر پایة برنامة کمینه‌گرا، مجلة زبان و زبان‌شناسی، دورة 4، شمارة 7، صص 1-29.
- احمدی گیوی، حسن و حسن انوری (1363)، دستور زبان فارسی، تهران: ناظمی.
- اسماعیلی، عصمت و ابراهیم کنعانی (1389)، شناسایی توصیفی گویش‌های مناطق کویری بر اساس اطلس گویش‌شناسی، مجموعه مقالات نخستین همایش بین‌المللی گویش‌های مناطق کویری ایران، دانشگاه سمنان، صص 245- 269.
- اصفهانی، میرزا حبیب (1289)، دستور سخن، چاپ استانبول.
- بهرامی خورشید، سحر (1384)، ساخت‌های سببی در زبان فارسی: رویکردی شناختی، پایان‌نامة کارشناسی ارشد زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه تربیت مدرس.
- بهزادی، بهزاد (1386)، ساخت سببی، فصلنامة‌ بین‌المللی ترکی، شمارة 16 و 17، صص 7-336.
- پژوم شریعتی، پرویز و محمّدحسن جواهری (1387)، واژه‌نامة گویش باستانی سمنانی، 2 جلد، چ 1، سمنان: نشر آبرخ.
- توکّلی، حمیدرضا (1389)، گویش سمنانی، راهگشای بررسی لغات و تعبیرات متون کهن، مجموعه مقالات نخستین همایش بین‌المللی گویش‌های مناطق کویری ایران، دانشگاه سمنان، صص 669- 688.
- جوکار شهرستانی، سارا (1392)، فرایندهای واژ-واجی در سمنانی، پایان‌نامة‌ کارشناسی ارشد زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه سمنان.
- حاکمی، اسماعیل (1342)، دستورزبانفارسیبرایدبیرستان‌ها، ج 2، تهران.
- حقیقت، بیژن (1349)، گویش سمنانی و آداب و رسوم روستای یوسف‌آباد، پایان‌نامة لیسانس دانشگاه ملی ایران.
- خزائلی، محمد و سیدضیاء‌الدین میرمیرانی (1351)، دستورزبانفارسی، تهران: جاویدان.
- دبیرسیاقی، محمّد (1345)، دستورزبانفارسی، تبریز: انتشارات کتابفروشی تهران.
- دبیرمقدم، محمّد (1367)، ساخت‌های سببی در زبان فارسی، مجلة زبان‌شناسی، سال پنجم، شمارة اول، صص 13-75.
- دبیرمقدم، محمّد(1384)، پژوهش‌هایزبان‌شناختیفارسی (مجموعهمقالات)، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
- درزی، علی و فاطمه کرم‌پور (1391)، بررسی ساخت‌های سببی ساخت‌واژی زبان فارسی، پژوهش‌های زبانی، دورة‌ 3، شمارة 2، صص 23-41.
- راسخ‌مهند، محمد و راحله ایزدی‌فر (1392)، بررسی ساخت سببی در زبان تاتی، مجله ادب‌پژوهی، شمارة 25، صص 160-135.
- زارعی‌فرد، رها و والی رضایی (1390)، بررسی رده‌شناختی ساخت‌های سببی در زبان فارسی، مجلة زبان‌شناسی و گویش‌های خراسان، سال سوم، شمارة اول، صص 29-50.
- زرسنج، محمّدرضا (1362)، دستور و نگارش فارسی، تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا.
- سراج، فرشته (1387)، بررسی جنسیت و بازتاب آن در حالت‌های فاعلی و مفعولی در گویش سمنانی، پایان‌نامة کارشناسی ارشد زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه پیام نور مرکز تهران.
- سیدجلال، کامران (1374)، گویش سمنانی، پایان‌نامة‌ کارشناسی ارشد زبان‌شناسی همگانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
- طبیب‌زاده، امید (1384)، ساخت‌های اسنادی و سببی در زبان فارسی، نامة فرهنگستان، شمارة 32، صص 61-68.
- عبدوس، یلدا (1391)، ساخت‌واژة سمنانی، گویش شهر سمنان، پایان‌نامة‌ کارشناسی ارشد زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه سمنان.
- قریب، عبدالعظیم و دیگران (1339)، دستور زبان فارسی (پنج استاد)، تهران: چاپخانه فرهنگ.
- کریم، حمیدرضا (1375)، مقایسة تصریف فعل در گویش‌های منطقة سمنان، پایان‌نامة کارشناسی ارشد زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه تهران.
- گلفام، ارسلان و سحر بهرامی خورشید (1388)، سببی‌سازی و تصویرگونگی: رویکردی شناختی، زبان‌پژوهی، سال اول، شمارة 1، صص 143-166.
- محیی‌الدین قمشه‌ای، غلام‌رضا (1392)، تصویرگونگی ساخت‌های سببی در زبان فارسی: اصل فاصله، زبان‌شناخت، دورة 4، شمارة 7، صص 85-110.
- مدرسی، یحیی (1368)، درآمدی بر جامعه‌شناسی زبان، تهران:‌ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- مرادی، سهیلا (1392)، فعل در گویش سمنانی، پایان‌نامة کارشناسی ارشد زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه سمنان.
- مشکوه‌‌الدینی، مهدی (1386)، دستور زبان فارسی: واژگان و پیوندهای ساختی، تهران: سمت.
- منصوری، مهرزاد (1384)، ساخت سببی زبان فارسی بر اساس طرح پوسته فعلی لارسن، مجلة زبان و زبان‌شناسی، دورة 1، شمارة 1، صص 91-113.
- نعیمی، وحیدرضا (1375)، بررسی مقابله‌ای و تجزیه و تحلیل خطاها در ساخت‌های سببی اجباری در فارسی و انگلیسی و تبعات آن برای آموزش زبان انگلیسی به‌عنوان زبان خارجی، پایان‌نامة کارشناسی ارشد آموزش زبان انگلیسی، دانشگاه تربیت مدرس.
- نقشبندی، شهرام و حوّا حاج‌عیدی (1396)، چند فرایند واجی در گویش دیباجی، دوفصلنامة مطالعات زبانی و بلاغی، سال 8، شمارة 16، صص 301-332.
-Comrie, Bernard (1992), Language Universals and Linguistic Typology: Syntax and Morphology, 2nd Ed., Oxford: Blackwell.
-Dehghani, Yavar (2008), Causative Construction in Persian and Azari Turkish, Oxford Press.
-Lakoff, George (1987), Women, Fire, and Dangerous Things, What
Categories Reveal about the Mind. Chicago/London: The University of
Chicago Press.
-Lotfi, A. R. (2008), Causative Constructions in Modern Persian, California Linguistic Notes, 33 (2):1-23.
-Majidi, M. R.(1979), Strukturelle Beschreibung des iranischen Dialekts der Stadt Semnan. Phonetik, Morphologie, Syntax,Texte, Hamburg: Helmut Buske Verlag.
-Shibatani, Masayoshi (1976), The Grammar of Causative Constructions: A Conspectus, in The Grammar of Causative Constructions, M. Shibatani (ed.), New York, NY: Academic Press.
-Shibatani, Masayoshi (2001), The Grammar of Causation and Interpersonal Manipulation, Amsterdam: John Benjamins.
-Shibatani, Masayoshi (2002), The Causative Continuum, in The Grammar of Causation and Interpersonal Manipulation, Amsterdam: John Benjamins.
-Song, J. J. (1996), Causatives and Causation: A Universal- Typological Perspective, London: Addison Wesley Longman.
-Song, J. J. (2001), Linguistic Typology: Morphology and Syntax, Harlow Pearson Education Limited.
-Talmy, Leonard (1976), Semantic Causative Types, in M. Shibatani (ed.), Syntax and Semantics 6: The Grammar of Causative Constructions, New York: Academic Press.
-Talmy, Leonard (2000), Toward a Cognitive Semantics, Vol. 1: Concept Structuring Systems, Cambridge, Mass: MIT Press.