کُنج قناعت، غیر از گنج قناعت است

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه پیام نور

چکیده

احمد مهدوی دامغانی معتقد است در زبان فارسی، ترکیبی به نام کنج قناعت وجود ندارد و آنچه به نام کنج قناعت در متون چاپی می‌بینیم، در اصل، همان گنج قناعت است. به نظر او هیچ نسبتی میان واژة کنج و قناعت نیست و ترکیب کنج قناعت، غلط مشهوری است که به سبب سهو کاتبان و خطای مصحّحان به وجود آمده است. در مقالة حاضر، با بررسی نسبت میان واژه‌های کنج و قناعت در بافت اشعار عرفانی، نشان داده‌ایم کنج قناعت، غلط مشهور نیست و غیر از گنج قناعت است. کنج قناعت و گنج قناعت، دو ترکیب جداگانه هستند که در شعر فارسی، بارها به کار رفته‌اند. کنج قناعت، ترکیبی استعاری است برآمده از جهان‌بینی صوفیه و گنج قناعت، ترکیبی تشبیهی است که از حدیث نبوی «القَناعَهُ مالٌ لایَنفَدُ و کَنزٌ لایَفنی» برگرفته شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The "konj-e qana'at" is other than the "ganj-e qana'at"

نویسنده [English]

  • Mohammad Pourhamdollah
Persian Literature, pnu university .
چکیده [English]

Ahmad Mahdavi Damghani believes that in the Persian language, there is no combination called the konj-e qana'at and that what is printed in the literary texts, called konj-e qana'at, is originally the ganj-e qana'at; in his opinion, there is no relation between the words konj and qana'at; and the konj-e gana'at is a well-known misconception that was created owing to the inadvertent scribes and errors of the editors. In this research, we have tried to study the relationship between the words konj and qana'at in the context of mystical poetry and have tried to show that konj-e qana'at is not a well-known misconception, and it is other than the ganj-e qana'at. The "konj-e qana'at" and "ganj-e qana'at" are two separate combinations that have been used many times in Persian poetry. Konj-e qana'at is a metaphorical combination that is rooted in the mystical worldview and ganj-e qana'at is an analogic combination taken from the Prophet's hadis.
      

کلیدواژه‌ها [English]

  • konj-e qana'at
  • ganj-e qana'at
  • correction
  • mystical poetry
  • philology
  • Semantics
- اجلالی، امین پاشا (1366)، چند نکتة قابل تأمل در دیوان حافظ چاپ خانلری، مجلة نشر دانش، سال 7، شمارة 4، صص 83-85.
- اسدی طوسی، ابومنصور احمد بن علی (1365)، لغت فرس، تصحیح فتح‌الله مجتبایی و علی اشرف صادقی، چ 1، تهران: خوارزمی.
- اعتصامی، پروین (1384)، دیوان، به کوشش ولی‌الله درودیان، چ 3، تهران: نی.
- انوری، علی بن محمّد (1376)، دیوان، به کوشش مدرس رضوی، چ 5، تهران: علمی و فرهنگی.
- بیدل دهلوی، عبدالقادر (1342)، کلیات، چ1، کابل: پوهنی.
- جامی، عبدالرحمن (1378)، دیوان، تصحیح افصح‌زاد، چ 1، تهران: میراث مکتوب.
- حافظ، شمس‌الدین محمّد ( 1377)، دیوان، تصحیح قزوینی، چ 6، تهران: اساطیر.
- خاقانی، افضل‌الدین بدیل (1382)، دیوان، تصحیح ضیاءالدین سجادی، چ 7، تهران: زوّار.
- خسرو دهلوی، ناصرالدین (1361)، دیوان، تصحیح م. درویش، چ 2، تهران: جاویدان.
- سعدی، مصلح بن عبدالله (1372)، کلیات، به اهتمام محمّدعلی فروغی، چ 9، تهران: امیرکبیر.
- سلطان‌محمّدی، امیر (1397)، لیکن این هست که این نسخه سقیم افتاده است، مجلة کهن‌نامة ادب پارسی، سال 9، شمارة 1، صص 37-53.
- سلمان ساوجی، جمال‌الدین (1371)، دیوان، تصحیح ابوالقاسم حالت، به کوشش احمد کرمی، چ1، تهران: ما.
- سنایی، مجدودبن آدم ( 1388)، دیوان، به اهتمام مدرس رضوی، چ 7، تهران: سنایی.
- سنایی، مجدودبن آدم (1374)، حدیقه الحقیقه، به اهتمام مدرس رضوی، چ 4، تهران: دانشگاه تهران.
 - شفیعی کدکنی، محمّدرضا (1380)، تازیانه‌های سلوک، چ 3، تهران: آگاه.
- شیخ بهایی، بهاالدین عاملی (1361)، کلیات، به کوشش سعید نفیسی، چ 1، تهران: چکامه.
- صائب، محمّدعلی (1383)، دیوان، تصحیح محمّد قهرمان، چ 4، تهران: علمی و فرهنگی.
- عطار، فریدالدین (1392)، اسرارنامه، تصحیح محمّدرضا شفیعی کدکنی، چ 6، تهران: سخن.
- عطار، فریدالدین(1388)، الهی‌نامه، تصحیح محمّدرضا شفیعی کدکنی، چ 4، تهران: سخن.
- عطار، فریدالدین (1907 م)، تذکره الاولیا، تصحیح نیکلسون، چاپ لیدن.
- عطار، فریدالدین (1368)، دیوان، به اهتمام تقی تفضلی، چ 5، تهران: علمی و فرهنگی.
- عطار، فریدالدین (1386)، مصیبت‌نامه، تصحیح محمّدرضا شفیعی کدکنی، چ 4، تهران: سخن.
- غزّالی، ابوحامد محمّد ( 1383)، کیمیای سعادت، به کوشش حسین خدیو جم، چ 11، تهران: علمی و فرهنگی.
- کاشانی عزالدین، محمود بن علی (1381)، مصباح الهدایه، تصحیح جلال‌الدین همایی، چ 6، تهران: هما.
- فتوحی، محمود (1397)، نظم نحوی و نقش آن در ادبیت سخن، دوفصلنامه مطالعات زبانی و بلاغی، سال 9، شمارة 18، صص 261-286.
- فرخی، علی بن جولوغ (1380)، دیوان، به کوشش محمّد دبیرسیاقی، چ 6، تهران: زوار.
فروزانفر، بدیع‌الزمان (1361)، احادیث مثنوی، چ 3، تهران: امیرکبیر.
- فضولی، محمّد بن سلیمان (1962)، دیوان فارسی، تصحیح و حواشی حسیبه مازی اوغلی، چ 1، آنکارا: دانشگاه آنکارا.
- قشیری، عبدالکریم بن هوازن (1383)، رساله قشیریه، ترجمه ابوعلی احمد عثمانی، تصحیح بدیع‌الزمان فروزانفر، چ8، تهران: علمی و فرهنگی.
- قوامی رازی، بدرالدین (1334)، دیوان، تصحیح جلال‌الدین حسینی ارموی، چ 1، تهران: سپهر.
- کلیم کاشانی، ابوطالب (1336)، دیوان، تصحیح حسین پرتو بیضائی، چ 1، تبریز: کتابفروشی خیام.
- مسعود بن سعد سلمان (1364)، دیوان، تصحیح مهدی نوریان، چ 1، اصفهان: کمال.
- معزّی، امیر محمّد (1362)، دیوان، تصحیح ناصر هیری، چ 1، تهران: مرزبان.
- مولوی، جلال الدین محمّد (1375)، مثنوی، تصحیح نیکلسون، چ 1، تهران: توس.
- مهدوی دامغانی، احمد (1382)، گنج قناعت یا کُنج قناعت؟، کتاب ماه ادبیات و فلسفه، شمارة 70 ، صص36ـ43.
- ناصر خسرو، ابومعین حمیدالدین (1370)، دیوان، تصحیح مینوی و محقق، چ 4، تهران: دانشگاه تهران.
- نراقی، محمّدمهدی (1379)، جامع السعادات، چ 1، قم: اسماعیلیان.
- نظامی، ابومحمّد الیاس بن یوسف (1380)، مخزن الاسرار، تصحیح وحید دستگردی، به کوشش سعید حمیدیان، چ 5، تهران: قطره.
- نظامی، ابومحمّد الیاس بن یوسف (1383)، خسرو و شیرین، تصحیح وحید دستگردی، به کوشش سعید حمیدیان، چ 5، تهران: قطره.
- نظامی، ابومحمّد الیاس بن یوسف(1385)، هفت پیکر، تصحیح وحید دستگردی، به کوشش سعید حمیدیان، چ 5، تهران: قطره.
- نعمت‌الله ولی، سید نورالدین (1383)، گزیدة اشعار، ابوالحسن پریشان‌زاده، چ 1، تهران: حقیقت.