تناوب تکمیلی مشروط بر محیط واجی در ترکی آذربایجانی: رویکردی شناختی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان‌شناسی همگانی دانشگاه بوعلی سینا

2 دانشیار زبان‌شناسی همگانی دانشگاه بوعلی سینا (نویسنده مسئول)

چکیده

یکی از مسائل بحث‌برانگیز در مطالعات صرفی- واجی، بحث تناوب تکمیلی مشروط بر محیط واجی است. این پژوهش با رویکردی شناختی، وجود چنین پدیده‌ای را در ترکی آذربایجانی نشان می‌دهد. با توجّه به بحث «مغالطة قاعده/فهرست» در لَنِکِر (1987) بخش واژگان می‌تواند علاوه بر اطلاعات غیرقابل پیش‌بینی، حاوی اطلاعات قابل پیش‌بینی نیز باشد. این بحث لنکر، راه را برای توضیح بهتر واژگانی‌شدگی فرایندهای واجی باز می‌کند. به باور نگارندگان، همسو با مغالطة قاعده/فهرست لنکر و همچنین صرفی‌شدگی (یا واژگانی‌شدگی) زودهنگام فرایندهای واجی در بایبی (2001)، ترکی آذربایجانی در گذشته دارای فرایندهایی واجی بوده که اکنون زایایی خود را از دست داده و فقط بقایای آن در واژگان باقی مانده است. این بقایا در برخی موارد به‌صورت تکواژگونه‌هایی تکمیلی بروز یافته‌اند که انتخاب بین آن‌ها مشروط بر محیط واجی است. تحلیل نگارندگان، مخالف تحلیل دیگر پژوهشگران در این زمینه است که با رویکردی زایشی سعی داشته‌اند این موارد از ترکی آذربایجانی را در قالب فرایندهای واجی توضیح دهند. در این تحقیق برای نشان دادن بازنمایی‌ها و روابط تکواژگونه‌ها از انگارة شناختی نِسِت (2008) استفاده شده است. این انگاره برپایة آرای لنکر (1987) بوده و تا امروز از معدود انگاره‌های واج‌شناسی شناختی موجود در زبان‌شناسی شناختی و کاربردبنیاد است. داده‌های این پژوهش در هر جا که منبع آن‌ها ذکر نشده باشد، از طریق ضبط صدای گویشوران ترکی آذربایجانی فراهم آمده است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Phonologically Conditioned Suppletion in Azerbaijani: A Cognitive Approach

نویسندگان [English]

  • Saeed Rahandaz 1
  • Mehrdad Naghzguy-Kohan 2
1 Department of Linguistics, Bu-Ali Sina University, Hamedan
2 Associate Professor of Linguistics, Bu-Ali Sina University
چکیده [English]

One of the controversial issues in morphophonological studies is Phonologically-Conditioned Suppletion. Using a cognitive approach, the present study shows the existence of this phenomenon in Azerbaijani. Under Langacker’s (1987) Rule/List Fallacy, the lexicon contains unpredictable as well as predictable information. This paves the way for a better explanation of the lexicalization of phonological processes. Following Langacker’s Rule/List Fallacy and Bybee’s (2001) early morphologization (or lexicalization) of phonological processes, the authors believe that the lexicalization of such processes has occurred in Azerbaijani. Those processes are not productive anymore and they only exist as residues in the lexicon. In some cases, those residues are suppletive forms and the choice between them depends on the phonological context. The authors’ analysis is different from the other researchers’ generative analyses in which they have tried to explain such cases in terms of phonological processes. Nesset’s (2008) cognitive model is used to demonstrate the representations and relations between the allomorphs. This model is based on Langacker’s (1987) ideas and to date, it is one of the few “cognitive phonology” models in cognitive and usage-based linguistics. Wherever not referenced, the data in this paper is gathered by recording Azerbaijani speakers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • cognitive phonology
  • suppletion
  • Azerbaijani
  • lexicalization
  • rule/list fallacy
-   راه‌انداز، سعید، مارال آسیایی و شهرام نقشبندی (۱۳۹۳)، خوشة همخوانی و ساخت هجا در زبان ترکی آذری، مجموعه مقالات نهمین همایش زبان‌شناسی ایران، به کوشش محمّد دبیرمقدّم، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
-   رضی‌نژاد، سید محمّد (1393)، فراینددرجواکهدرخوشه‌هایهمخوانیپایانیدرزبانترکیآذربایجانی، مطالعات زبان‌ها و گویش‌های غرب ایران، دورة 2، شمارة 7، صص 81-93.
-   محمودی، سولماز (1396)، فرایندهای واجی رسایی‌بنیاد در زبان‌های ترکی، جستارهای زبانی، دورة 8، شمارة 5، صص 235-268.
- Amirpur-Ahrandjani, M. (1971), Der Aserbeidschanische Dialekt von Schahpur: Phonologie und Morphologie (Islamkundliche Untersuchungen, Bd. 11), Freiburg, W. Germany: Klaus Schwarz Verlag.
- Anderson, S.R. (2008), Phonologically Conditioned Allomorphy in the Morphologyof Surmiran (Rumantsch), Word Structure, 1(2).
- Bybee, J. (2001), Phonology and Language Use, Cambridge: Cambridge University Press.
- Campbell, L. (2013), Historical Linguistics: An Introduction, 3rd edn, Edinburgh: Edinburgh University Press.
- Carstairs, A. (1986), Allomorphy in Inflexion, London: Croom Helm.
- Carstairs, A. (1988), Some Implications of Phonologically Conditioned Suppletion, Yearbook of Morphology 1, pp. 67–94.
- Carstairs, A. (1990), Phonologically Conditioned Suppletion, In Dressler, W. U., Luschützky, H. C., Pfeiffer, O. E., & Rennison, J. R. (eds) Contemporary Morphology. Berlin, New York: De Gruyter Mouton.
- Chomsky, N. & Halle, M. (1968), The Sound Pattern of English, New York: Harper & Row.
- Dalby, A. (2004), Dictionary of Languages: The Definitive Reference to more than 400 Languages. Revised paperback edition, London: A & C Black Publishers Ltd.
- Dehghani, Y. (2000), A Grammar of Iranian Azari: Including comparisons with Persian (Vol. 30, LINCOM studies in Asian linguistics), München: LINCOM Europa.
- Evans, V. (2007), A Glossary of Cognitive Linguistics, Edinburgh: Edinburgh University Press.
- Fullwood, M. A. (2014), The Perceptual Dimensions of Sonority-Driven Epenthesis, In Kingston, J., Moore-Cantwell, C., Pater, J. & Staubs, R. (eds.) Supplemental Proceedings of the 2013 Meeting on Phonology, Retrieved on 7 April 2015.
- Gaffarvand Mokari, P. & Werner, S. (2017), Azerbaijani. Journal of the International Phonetic Association, 47(02), pp. 207–212.
- Haspelmath, M. and Sims, A. (2010), Understanding Morphology, 2nd edn, London: Hodder Education.
- Hayes, B. (2009), Introductory Phonology, UK: Wiley-Blackwell.
- Inkelas, S. (2014), The Interplay of Morphology and Phonology, Oxford: Oxford University Press.
- Langacker, R. (1987), Foundations of Cognitive Grammar, Vol. 1, Theoretical Prerequisites, Stanford: Stanford University Press.
- Nesset, T. (2008), Abstract Phonology in a Concrete Model: Cognitive Linguistics and the Morphology-Phonology Interface, Berlin: Mouton de Gruyter.
- Trask, R.L. (1996), A Dictionary of Phonetics and Phonology, London: Routledge.