رابطه زبان تفسیر و تجربه عرفانی در اندیشه ابن‌عربی و د.ت سوزوکی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری عرفان و تصوف دانشگاه سمنان

2 دانشیار گروه الهیات دانشکده علوم انسانی دانشگاه سمنان (نویسندة مسئول)

3 استاد گروه الهیات دانشکده علوم انسانی دانشگاه سمنان

4 استادیار گروه الهیات دانشکده علوم انسانی دانشگاه سمنان

چکیده

زبان، کاربرد و محدودیت‌های آن در خلال مباحث عرفانی، همواره یکی از پیچیده‌ترین موضوعات بوده است. زبان عرفانی که ریشه در تجربة درونی عارف دارد، برای بازگویی تجربه‌ای عرفانی، بر بستری از واژگانِ از پیش موجود با معانیِ نویافته و نیز بر نماد‌ها و استعاره‌ها قرار گرفته است. مجموعة درهم تنیدة واژگان و نمادها که بر شالودة تجربة درونی عارف استوار شده، زبان عرفانی را قوام بخشیده است. عرفا از یک سو و فیلسوفان عرفان از سوی دیگر، از جمله کسانی بوده‌اند که به‌طور جدّی به این مسئله پرداخته‌اند. پیچیدگی‌های زبان در عرفان اسلامی، به خوبی خود را در آثار ابن‌عربی، به‌ویژه در تفاسیر او از آیات قرآن نشان می‌دهد. ابن‌عربی آیات را بر اساس دیدگاهی کاملاً متفاوت با معنای ظاهری تأویل می‌کند و حتّی تفاسیر کاملاً متناقضی با ظاهر آیات به دست می‌دهد. از سوی دیگر، در آیین ذن، با تناقض‌های بسیاری در گفته‌ها و حکایات دینی روبه‌رو هستیم. سوزوکی، متفکر بزرگ و معاصر آیین ذن، این تناقض‌ها را طبیعی و بدون ایراد می‌بیند. در این تحقیق، به بررسی جایگاه زبان و کارکردهای آن در عرفان ابن‌عربی و آیین ذن می‌پردازیم و به روشی توصیفی-مقایسه‌ای نشان می‌دهیم ابن‌عربی، به نمایندگی از عرفان اسلامی و سوزوکی، به نمایندگی آیین ذن، چه عقیده‌ای دربارة این موضوع زبان دارند. هدف از این پژوهش، ایجاد چشم‌انداز‌های تازه در بررسی‌های تطبیقی‌ عرفان است. یافته‌های این پژوهش را می‌توان چنین بیان کرد که ابن عربی و سوزوکی، زبان را برای انتقال تجارب عرفانی ناکارآمد می‌دانند؛ امّا رویکرد‌هایی که هرکدام از این دو متفکّر برای استفاده از زبان در انتقال تجارب عرفانی به کار می‌گیرند، با یکدیگر متفاوت است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Relationship between the Language of Interpretation and Mystical Experience in the Thought of Ibn Arabi and D. Suzuki

نویسندگان [English]

  • Alireza Shahmohamadi 1
  • Azim Hamzeian 2
  • Ghodratollah Khayatian 3
  • Jafar Fallahi 4
1 Faculty of Humanities, Semnan University, Semnan.
2 Semnan university
3 Semnan University
4 Semnan university, Semnan, Iran
چکیده [English]

Language, its use, and its limitations in mystical discussions have always been one of the most complex issues. The mystical language, which rooted in the mystic's inner experience, is based on a pre-existing vocabulary with new meanings, as well as on symbols and metaphors, to retell mystical experiences. The intertwined set of words and symbols based on the mystic's inner experience, strengthens the mystical language.
Mystics and mystical philosophers have been among those who have taken this issue seriously. The intricacies of language in Islamic mysticism are well demonstrated in Ibn Arabi's works, especially in his interpretations of Qur'anic verses.
Ibn al-'Arabi interprets the verses from a completely different point of view, and even gives completely contradictory interpretations to the appearance of the verses. On the other hand, in Zen Buddhism, we have many contradictions in religious sayings and anecdotes. Suzuki, the great contemporary thinker of Zen, finds these contradictions natural. In this research, we examine the position of language and its functions in Ibn Arabi's mysticism and Zen and show in a descriptive-comparative manner what Ibn Arabi as representing Islamic mysticism and Suzuki as representing Zen have their views on. The purpose of this study is to create new perspectives on comparative studies of mysticism. The findings of this study can be stated by Ibn Arabi and Suzuki as ineffective in conveying mystical experiences, but the approaches of each of these thinkers to use language in the transformation of experiences is different.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Language
  • Sufism
  • Zen
  • d. D. Suzuki
  • Mohiuddin Ibn Arabi
-آلموند، یان (1390‌)، تصوّف و ساختارشکنی، ترجمة فریدالدین رادمهر، تهران: کتاب پارسه.
-ابن‌عربی، محمّد بن علی (1385)، فصوص الحکم، ترجمة‌ محمّدعلی موحّد و صمد موحّد، تهران: کارنامه.
- ابن‌عربی، محمّد بن علی (1400 ق)، فصوص‌ الحکم‌، با تعلیقات ابوالعلاء عفیفی‌، بیروت: دارالکتاب‌ العربی‌.
- ابن‌عربی، محمّد بن علی (بی تا)، الفتوحات المکیه،‌ جلد 4، بیروت: دارالصادر.
-امین،‌ احمد، علی محمّدی آسیابادی و سیده کوثر روهبان (1398)، تمثیل‌های شطحی در آثار عین‌القضات همدانی (با تأکید بر نامه‌ها و تمهیدات)،‌ دوفصلنامة مطالعات زبانی و بلاغی، دوره 10، شماره 20، صص 57 -90.
-ایزوتسو، توشی‌هیکو (1392)، صوفیسم و تائوئیسم،‌ ترجمة محمّدجواد گوهری، چ 5، تهران: روزنه.
- پارسا، خواجه محمّد (1366)، شرح فصوص الحکم، ‌تصحیح جلیل مسگرنژاد، تهران: نشر دانشگاهی.
- خوارزمی، تاج‌الدین حسین (1364)، شرح فصوص الحکم، جلد 2، به اهتمام نجیب مایل هروی، تهران: مولی.
- خیاطیان، قدرت‌الله؛ رشیدی‌نسب، طناز (1395)، بررسی تطبیقی ویژگی‌های زبان عرفانی ابن عربی و مولوی، دوفصلنامة مطالعات زبانی و بلاغی، سال 7، شمارة 14، صص 35 -60.
- سلطانی، منظر؛ پورعظیمی، سعید )1393(،‌ بیان‌ناپذیری تجربة عرفانی با نظر به آرای مولانا در باب «صورت» و «معنا»، مجلة ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی، شمارة 34 ، صص 131-160.
- سلیمانیان، حمیدرضا (1389)، ارزیابی نظریة متناقض‌نمایی تجارب عرفانی استیس، مجلة ادب‌پژوهی، شمارة 11، صص 143- 166.
- سوزوکی، د. ت.‌ (1385)، عرفان مسیحی بودایی، ترجمة عذرا اسماعیلی،‌‌ تهران: مثلث
- شفیعی کدکنی، محمّدرضا (1392)، زبان شعر در نثر صوفیه درآمدی بر سبک شناسی نگاه عرفانی، تهران: سخن.
- شفیعی کدکنی، محمّدرضا(1384)، دفتر روشنایی از میراث عرفانی بایزید بسطامی، تهران: سخن.
-فلاح رفیع، علی (1394)، زبان عرفان از منظر ذات‌گرایان و ساختارگرایان، پژوهش‌نامة عرفان، شمارة 12، صص 107-137.
- میرباقری‌فرد، علی‌اصغر؛ معصومه محمّدی (1395)، عبارت و اشارت در زبان عرفانی، پژوهش‌نامة عرفان، شمارة ۱۵، صص ۱۹۳-۲۱۶.
-کاکایی، قاسم (1380)،‌ وحدت وجود: تجربه، تعبیر، تمثیل، فصلنامة اندیشه دینی، دورة 3، شمارة 9،‌ صص 79-112.
-کبیر، یحیی و محمّدتقی جان‌محمّدی (1388)، ارزیابی نظریة متناقض‌نمایی تجارب عرفانی استیس، پژوهش‌نامة اخلاق، شمارة 5، صص 143 -182.
- نویا،‌ پل‌ (1373)، تفسیر قرآنی و زبان عرفانی، ترجمة اسماعیل سعادت، ‌تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
- Hirtenstein Stephen, (1993), Muhyiddin Ibn Arabi, A Commemorative Volume, Indiana: Element Books Ltd.
-Jaffe Richard M. (2014), Selected Works of D.T. Suzuki, Volume 1, Oakland, California: University of California Press.
- Suzuki, Daisetz Teitaro (1996), Swedenborg: Buddha of the North, Translated and with an Introduction by Andrew Bernstein, Swedenborg Foundation.
-Suzuki, Daisetz Teitaro (1950), Essays in Zen Buddhism, second Series, London: RIDER AND COMPANY.
-Suzuki, Daisetz Teitaro  (2002), Outlines of Mahayana Buddhism, London: Luzac and Company.
-Suzuki,(2002) Daisetz Teitaro, Mysticism: Christian and Buddhist, London,:Routledge.
-Suzuki, Daisetz Teitaro (1970) , The field of Zen, New York: Harper & Row.