تحلیل طرح‌واره‌های تصوّری در اشعار مولانا بر پایه دیدگاه زبان‌شناسی فرهنگی (مطالعه موردی: آب و آتش)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری زبانشناسی- دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود (نویسنده مسئول)

2 استادیار دانشگاه آزاد شاهرود

3 استادیار سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی

چکیده

زبان‌شناسی شناختی به‌عنوان رویکردی معنابنیاد، مجموعه‌ای از نظریات را شامل می‌شود که استعارة مفهومی و طرح‌وارة تصوّری، از مهم‌ترین آن‌هاست. طرح‌واره‌های تصوّری، ساخت‌های مفهومیِ بنیادین و انتزاعی در ذهن هستند که براساس تجربیات و فعالیت‌های بدنی در حین تعامل یا مشاهدة جهان اطراف حاصل می‌شوند. پژوهش حاضر، قصد دارد به روش توصیفی، تحلیلی و مقایسه‌ای و برای آشنایی با نظام استعاری و فرهنگی «آب و آتش»، به تحلیل شناختی طرح‌واره‌های تصوّری برگرفته از این دو عنصر متضاد در شش دفتر مثنوی معنوی و کلیات دیوان شمس بپردازد. هدف این پژوهش دستیابی به شناخت، از طریق کاربرد طرح‌واره‌های حجمی، حرکتی و قدرتی در اشعار مولاناست تا با بررسی کارکرد این طرح‌واره‌ها، شناختی دقیق‌تر از شخصیت فردی و اجتماعی این شاعر حاصل شود. مهم‌ترین دستاوردهای این پژوهش عبارت است از اینکه این دو عنصر در مفاهیم ادبی و کارکرد استعاری، به‌ویژه مضامین عرفانی، وقتی در طول یک بیت قرار می‌گیرند، خاصیت فراطبیعی یافته، به نوعی تضاد دیرینة عقل و عشق را به تصویر می‌کشند. تحلیل شناختی طرح‌واره‌ها، بیانگر شخصیت درون‌گرا، شهودی، احساسی و دریافتگر مولاناست.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of imaginary schemas in Moulanaʼs poetries based on ‘cultural linguistics perspective. (Case study: Water&Fire)

نویسندگان [English]

  • Fariba Sadeghi 1
  • Roya Sedigj ziabari 2
  • Reza Kheirabadi 3
1 Islamic Azad University- Shahrood
2 Islamic Azad university- shahrood
3 Assistant Professor of Educational Research and Planning Organization
چکیده [English]

Cognitive linguistics as a semantic approach included a set of theories, which conceptual metaphor and imaginary schema are the most important. Imaginary schemas are fundamental and abstract conceptual structures in the mind that are based on physical experiences and activities during the interaction or observation of the surrounding world. The present study intends to conduct a descriptive, analytical and comparative method and in order to get acquainted with the metaphorical and cultural system of "water and fire", to conduct a cognitive analysis of imaginary schemas taken from these two opposing elements in six books of MasnaviManavi and Shams Moulana’s general poetical works. The aim of this study was to achieve cognition through the use of volumetric, motion and power schemas in Moulana’s poems, so that by examining the function of these schemas, a more accurate knowledge of the individual and social personality of this poet can be obtained. One of the most important achievements of this research that can be mentioned:
These two elements find supernatural properties in literary concepts and metaphorical functions, especially mystical themes, when placed along a verse, and depict a kind of long-standing contradiction between reason and love.
Cognitive analysis of schemas expresses the introverted, intuitive, emotional, and receptive personality of Moulana.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Water
  • fire
  • Moulana's poetry
  • image schemas & cultural linguistics

مراجع

-    استرنبرگ، رابرت (1387)، روان‌شناسی شناختی، ترجمة کمال خرازی و الهه حجازی، تهران: سمت.
-   آسیابادی، محمد، اسماعیل صادقی و معصومه طاهری (1391)، طرح‌واره‌های حجمی و کاربرد آن در بیان تجارب عرفانی، فصلنامة پژوهش‌های ادب عرفانی (گوهر گویا) ، دورة 6، شمارة 2، صص 141-162.
-   آشوری، داریوش (1377)، شعر و اندیشه، تهران: مرکز.
-   ایران‌زاده، نعمت‌الله و شهناز عرش اکمل (1397)، پدیدارشناسی تصویر آتش در اشعار اخوان ثالث با تکیه بر آرای گاستون باشلار، دوفصلنامة مطالعات زبانی و بلاغی، دورة 9، شمارة 18، صص 351-376.
-   باشلار، گاستون (1378)، روان‌کاوی آتش، ترجمة جلال ستاری، چ 2، تهران: توس.
-   برزگر خالقی، محمدرضا (1372)، غم از دیدگاه مولانا، مجلة ادبستان، شمارة ‌46، صص 28 -33.
-   تیگر، پل دی. تیگر و باربارا بارون (1390)، هنر شناخت مردم، ترجمة محمد گذرآبادی، چ 2، تهران: هرمس.
-   راسخ ‌مهند، محمد (1390)، درآمدیبرزبان‌شناسی شناختی، نظریه‌هاومفاهیم، تهران: سمت.
-   زارع، احسان، ابوالفضل کرمی و مهدی فیض (1392)، تیپ‌شناسی شخصیتی مطلوب شاغلان عرصه‌های مهندسی، فصلنامة آموزش مهندسی ایران، سال 15، شمارة 59، صص 39-57.
-   زرقانی،‌ سیدمهدی، محمدجواد مهدوی و مریم آباد (1392)،‌ تحلیل شناختی استعاره‌های عشق از غزلیات سنایی،‌ جستارهای نوین ادبی، سال 46، شمارة 1863، صص 1-30.
-   شریفیان، فرزاد (1391)، مقدمه‌ای بر زبان‌شناسی فرهنگی، ترجمة لیلا اردبیلی، تهران: نشر نویسة پارسی.
-  صفوی، کوروش (1382)، بحثی دربارة طرح‌های تصویری از دیدگاه معنی‌شناسی شناختی، تهران، نامة فرهنگستان، دورة 6، شمارة 1، صص 65-85.
-   فتوحی رودمعجنی، محمود (1389)، بلاغت تصویر، چ 2، تهران: سخن.
-   فتوحی رودمعجنی، محمود(1390)، سبک‌شناسی، تهران: سخن.
-  کرد زعفرانلو کامبوزیا، عالیه و خدیجه حاجیان (1389)، استعاره‌های جهتی قرآن با رویکرد شناختی، نقد ادبی، سال 3، شمارة‌ 9، صص 115-139.
-  کزازی،‌ میرجلال‌الدین، اسماعیل عبدی مکوند و صغری مرداسی سردارآبادی (1390)، آتش در آثار منظوم مولانا، فصلنامة تحقیقات تعلیمی و غنایی زبان و ادب فارسی، دورة 3، شمارة 8، صص 25-60.
-  مولوی، جلال‌الدین محمد ( 1388)، مثنوی معنوی، مقدمة حامد رحمت کاشانی، چ 2، تهران: پیام عدالت.
-‌ مولوی، جلال‌الدین محمد(1387)، غزلیات شمس تبریزی، گزینش و تفسیر محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: سخن.
-‌ مولوی، جلال‌الدین محمد(1384)، مثنوی، دفتر دوم، تصحیح محمّد استعلامی، چ 7، تهران، سخن.
- Rahman al Naqib A. (1984), Avicenna (370?-428 AH-980?-1037 AD), Egypt: Dar althaqafah lil-Tibaah wa-al-Nashr.
- Myers I.B. & M.H. McCaulley (1985), Manual A guide to the development and use ofthe Myers-Bnggs, Type Indicator Palo Alto Consulting Psychologists Press
- Sharifian, F. (2011), Cultural Conceptualisations and Language: Theoretical Framework and Applications, Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.
- Sharifian, F. (2014), The Routledge handbook of language and culture, Routledge Handbook
- Sharifian, F. (2015), The Routledge Handbook of Language and Culture. New York/London: Routledge/Taylor and Francis -Johnson, M. (1987). The Body in the Mind: The Bodily Basis of Meaning Imagination, and Reason. The University of Chicago press. Chicago and London.
مطالعات زبانی و بلاغی
دوره 11، شماره 21
خرداد 1399
صفحه 239-274

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار