مقایسه انسجام در قصیده «جیکور» سیاب و «در کنار رودخانه» نیما

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه زبان و ادبیات عرب دانشگاه ولایت

چکیده

شرایط زندگی اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و ادبی نیمایوشیج و بدر شاکر سیاب در موارد فراوانی، شباهت و نزدیکی دارد؛ از آن جمله می‌توان به زندگی در محیطی روستایی با طبیعتی بکر، تعهّدات اجتماعی، تأثیرپذیری از مکتبهای ادبی غرب، زندگی در سایة حکومتهای دیکتاتوری، گرایش‌های سیاسی، استفاده از مضامین ادبی مشترک، پیشگامی و سنّت‌شکنی در شعر نو و... اشاره کرد که غالباً مورد توجه صاحب‌نظران ادبیات تطبیقی نیز واقع شده است. قصیدة جیکور و أشجار المدینه، از مهم‌ترینقصاید سیاب و به تعبیر خود او، جیکور دیوان شعر اوست. قصیدة در کنار رودخانه نیز ازقصاید مهم نیما است که تقریباً هر دو در شرایطفرهنگی و اجتماعی یکسانی سروده شده‌اند. ناظر به همین شباهت‌ها ونیز حجم اندکقصاید،کیفیت انسجامدو قصیده،می‌تواندمورد سؤالقرارگیرد. هدف این مقاله، ارزیابی انسجام و هماهنگی انسجامی در متن قصیده جیکور و أشجار المدینه از سیاب، شاعر نوگرای عراقی و در کنار رودخانه از نیمایوشیج، شاعر سنّت‌شکن فارسی است که به ‌صورتی کاملاً تصادفی و گزینشی و با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی و آماری نگارش یافته است.نگارنده بر آن است تا با نگاهی فراجمله‌ای و متن‌بنیاد و با اعتماد به نظریة نظام‌مندِ هالیدی و حسن 1985م، میزان انسجام و عوامل انسجام‌بخش را در شعر دو شاعر به بوتة نقد و تحلیل تطبیقی بسپارد. بررسی و کاربست نظریة انسجام هالیدی و حسن در سطح قصاید نیما و سیاب، نشان داد که قصیدة نیما (65/93 درصد)، به دلیل تعامل زنجیره‌ای بیشتر میان عناصر انسجام‌بخش واژگانی و دستوری در متن آن، از انسـجام معنایی، لفظی، نحوی و منطقی بیشتری نسبت به قصیدة سیاب (95/88 درصد) برخوردار است. می‌توان گفت آشنایی و تسلّط نیما بر واژگان و ظرفیت‌های دستوری و واژگانی زبان فارسی، سبب شده است از مؤلّفه‌های انسجام‌بخش متون به نحو مطلوب‌تری استفاده کند. از طرفی، هر دو شاعر با بهره‌مندی از عناصـر انسـجامِ واژگـانی و دستوری، توفیق یافته‌اند پیوندی ناگسسـتنی میـان الفـاظ و معـانی ایجـاد کننـد و از ایـن طریـق، اندیشه و امیال درونی خود را در متن اشعار منعکس سازند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Comparison of coherence in the ode of "Jikour" by Sayab and "Along the river “by Nima

نویسنده [English]

  • mohammadhassan amraee
velayat
چکیده [English]

The conditions of social, cultural, political, and literary life of Nima and BadrShakirSyab in many cases are similar .Among these, we can refer to a life in rural environments with barbaric nature, social commitments, the influence of Western literary schools, life under the shadow of dictatorship, political tendencies, the use of common literary themes, the pioneering and breaking the tradition in new poetry Which has often attracted the attention of comparative literature experts.
The "Jikour and the Trees of the City" ode is one of the most important ode of Seyyeb and, in his own words, is "Jokur of his Poetry". The ode of "along the river" is also an important piece of Nima which have been written in almost the same cultural and social conditions. Observing the similarities and the small volume of the odes, the quality of the coherence in these two odes can be questioned.
 The purpose of this paper is to evaluate the coherence and coordination, coherence in the text of the ode "Jikour and trees in the city" of Sayab, Iraqi modernist poet and the "river" of Nima, the Persian modernist poet NimaUshij Which is chosen selectively And written on the basis of descriptive-analytical and statistical methods.
The author intends to find the coherence and it factors in poetry of two poets in a comparative analysis and critique with a spectacular and textual looking and with the trust of the systematic theory of Holliday and Hasan, 1985. It can be said that the co-ordination theory of coherence can be used in Persian and Arabic languages, and this pattern can be used in literary and non-literary texts and even quantitatively determine the coherence of the text. The study and application of the theory of coherence of Holliday and Hassan (1985) in the poem of Nima and Sayab showed that The Nima verse (93.65%), because of the greater interaction between the elements of the coherence of the lexical section and its syntax, is more coherent than the Sayab (88.95%). Both poets have succeeded to create an unbreakable link between words and meanings and thus reflect their thoughts and inner desires in the lyrics by using the elements of verbal and grammatical cohesion.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Coherence
  • Contemporary Persian and Arabic poetry
  • Jikuor and Medina trees
  • along the river
  • BadrShakirSayyab
  • NimauShij
-‌ آقاگل‌زاده، فردوس (1394)، تحلیل گفتمان انتقادی، تهران: علمی و فرهنگی.
- احمدی علیرضا و اصلان استواری (1390)، انسجام متنی، ابزاری زبان‌شناسی برای شناخت سبک‌های ادبیات فارسی، دوفصلنامه مطالعات زبانی و بلاغی، سال 2، شمارة 3، صص 7-20.
- امرائی، محمدحسن و همکاران (1396)، ارزیابی مقایسه‌ای انسجام در سوره علق و ترجمة آن از حدّاد عادل بر اساس نظریة هالیدی و حسن (1985م)، پژوهش‌های ترجمه در زبان و ادبیات عربی، سال 7، شمارة 16، صص 120-145.
- ایشانی، طاهره (1390)، تحلیل مقایسه‌ای عوامل انسجام در دو غزل حافظ و سعدی و تأثیر آن بر انسجام متن، فصلنامة زبان‌پژوهی، سال 6، شماره 10. صص 9-36.
- چامسکی، نوام. (1387)، زبان و ذهن، ترجمة کـورش صـفوی، چ 4، تهـران: هرمس.
- حاج عیدی، حوا و حسین رضویان (1397)، عوامل انسجام در داستان عدل صادق چوبک، دوفصلنامه مطالعات زبانی و بلاغی، دوره 9، شمارة 18، صص 69-94.
- سارلی، ناصرقلی و طاهره ایشانی (1390)، نظریه انسجام و هماهنگی انسجامی و کاربست آن در یک داستان (قضه نردبان)، فصلنامه زبان‌پژوهی،‌ سال دوم، شماره 4، صص 51-77.
- السیّاب، بدر شاکر (2005م)، الأعمال الشعریه الکامله، بیروت: دار العوده.
- شعبانلو، علیرضا، مهدی ملک ثابت و یدالله جلالی پنداری (1387)، فرایند انسجام دستوری در شعری بلند از عمعق بخارایی، پژوهش‌های ادب عرفانی (گوهر گویا)، دوره 2، شمارۀ 5، صص 165-188.
- صلح‌جو، علی (1391)، گفتمان و ترجمه، تهران: نشر مرکز.
- عباسی، محمود و همکاران (1392)، انسجام واژگانی در متن سوررئالیستی بوف کور بر پایة نظریة هالیدی و حسن، نشریة جستارهای زبانی، شماره 4، صص 283-308.
- لطفی‌پور ساعدی، کـاظم (1387)، درآمدی به اصول و روش ترجمـه، تهـران: مرکز نشر دانشگاهی.
- مهاجر، مهران و محمّد نبوی (1393)، زبان‌شناسی شعر، تهران: آگاه.
- موندی، جرمی (1389)، درآمدی بر مطالعات ترجمه، ترجمة الهه ستوده‌نیا و فریده حق‌بین، تهران: علم.
- نعمتی ‌قزوینی، معصومه و طاهره ایشانی (1392)، مقایسة کاربست عوامل انسجام در سورة اعلی و ترجمة آن از صفارزاده، پژوهش‌های قرآنی، سال 20، شمارة 1، صص 120-145.
- یوشیج، نیما (1370)، مجموعۀ کامل اشعار نیما یوشیج، به کوشش سیروس طاهباز، تهران: نگاه.
-Halliday, M.A.K. (1985), an introduction to functional grammar, London: Edward Arnold.
-Hasan, R. (1984), Coherence and Cohesive Harmon, J. Flood. (Ed.). Understanding Reading Comprehension. I.R.A. Newark: Delaware.
-Porings, ralf und Ulrich Schmitz (Hrsg), spracbe und spracbwissenscbaft: Eine cognitive orientierte Einfubrung, 2. Auflage, Tubingen: Gunter NarrVerlag, 2003.