بررسی تناقض معنایی در «هزار و یک شب نو» و «پریباد» از محمّدعلی علومی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور مرکز رشت، ایران

2 دانشیار زبان ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور مرکز رشت، ایران.

چکیده

تناقض، یکی از شیوه‌های آشنایی‌زدایی هنری است که موجب برجسته‌سازی کلام می‌شود. این شگرد ادبی، از ویژگی‌های محوری در برخی آثار داستانی است. داستان‌نویسان با استفاده از شیوه‌های مختلف تناقض توانسته‌اند تمایز میان دنیای داستانی و واقعی را برهم بزنند و نوعی عدم قطعیت در داستان‌‌‌ ایجاد کنند. بهره‌گیری آگاهانه از این ویژگی، راه را بر قرائت‌های مألوف می‌بندد و به این طریق، خواننده را دچار حیرت و تردید می‌کند. نویسنده به سبب اثر‌گذاری بیشتر بر مخاطب، طریق تناقض را برای انعکاس برخی وضعیت‌های بشری برمی‌گزیند و خواننده به‌عنوان کسی که با این وضعیت درگیر بوده یا نظاره‌گر آن است، ناچار به شناسایی و درک این تناقض‌ها‌ست. علومی برای خلق تناقض در داستان «هزار ویک شب نو» و «پریباد»، از تناقض‌های معنایی، بیشترین بهره را می‌گیرد. او از طریق «شخصیت‌پردازی متناقض»، «تداخل گسترۀ دنیای داستانی و دنیای واقعی»، «تلاقی ژانر‌ها»، «دلالت‌سازی تکرار محور» و... تناقض معنایی را در داستان‌های دو اثر مذکور، به نمایش می‌گذارد. در این پژوهش برآنیم که با روش توصیفی - تحلیلی به بررسی انواع تناقض معنایی به‌مثابۀ یک عنصر سبکی در این دو اثر بپردازیم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Study the Semantic Contradiction in “Hezaro-Yekshabeno” and “Paribad” by Mohammad Ali Oloomi

نویسندگان [English]

  • Sara Tomzad 1
  • Parvin Tajbakhsh 2
1 student of persian language and literatur payame noor university of rasht
2 Associate Professor of Persian language and literature, PNU
چکیده [English]

The contradiction is one of the techniques of art defamiliarization that highlights the context. This literary style is a basic feature in some fictional works. Story writers have been able to disassociate the distinction between fictional and real worlds and create a kind of uncertainty in the story. Conscious usage of this feature removes achieved results, thus makes reader surprised and doubtful. To reflect human situation in order to influence more on audience, the writer choosing contradiction method and reader, being involved, tries to identify and understand such contradictions.
In order to create contradiction in “Hezaro-yekshabeno” and “Paribad”, Oloomi take advantageous of semantic contradiction. He uses paradoxical characterization, interference between real and fictional world, the intersection of genres, and repetition-based implication to show semantic contradiction in two mentioned stories. In this research, we aim to examine the types of semantic contradictions as a stylistic element in these stories by a descriptive - analytical method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Contradiction
  • Hezaro-yekshabeno، Paribad
  • Mohammad Ali Oloomi
- بارت، رولان (1386)، اسطوره، امروز، ترجمة شیرین‌دخت دقیقیان، چ4، تهران: نشر مرکز.
- پالمر، فرانک (1391)، نگاهی تازه به معنی‌شناسی، ترجمة کورش صفوی، چ6، تهران: نشر کتاب ماد.
- چناری، عبدالامیر (1377)، متناقض‌نمایی در شعر فارسی، تهران: نشر فرزان روز.
- داد، سیما (1392)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، چ6، تهران: مروارید.
- شوالیه، ژان وآلن گربران (1388)، فرهنگ نمادها، ترجمۀ سودابه فضائلی، ج3، تهران: جیحون.
- صفوی، کورش (1390)، درآمدی بر معنا‌شناسی، چ4، تهران: سورۀ مهر.
- علومی، محمّدعلی (1393)، هزار و یک شب نو، تهران: نشر قطره.
- علومی، محمّدعلی (1394)، پریباد، چ2، تهران: نشر آموت.
- قاسمی‌پور، قدرت (1395)، مرزشکنی‌ روایی در داستان‌های ایرانی، متن‌پژوهی ادبی، سال 20، شمارة 67، صص 127-145.
- کانر، استیون (1394)، پست مدرنیسم و... ، ترجمة علی معصومی و همکاران، تهران: نشر چشمه.
- کریمی، فرزاد (1397)، تحلیل سوژه در ادبیات داستانی پسامدرن ایران، تهران: نشر روزنه.
- گلی، احمد و سردار با‌فکر (1387)، متناقض‌نمایی (پارادکس) در شعر صائب، مجلة پژوهش‌های ادبی، سال 5، شماره 20، ص 131-159.
- گلی، احمد و سردار با‌فکر (1395)، شگردهای متناقض نمایی (پارادوکس) زیبایی شناختی،‌ مجلة ‌فنون ادبی،‌ سال 8، شمارة 15،‌ صص 100-116.
- لاج، دیوید، ایان وات و دیوید دیچز (1394)، نظریه‌های رمان از رئالیسم تا پسامدرنیسم، ترجمۀ حسین پاینده، چ3، تهران: نیلوفر.
- لوئیس، بری (1383)، پسامدرنیسم و ادبیات، مدرنیسم و پسامدرنیسم در رمان، ترجمة حسین پاینده، تهران: نشر روزگار.
- مقدادی، بهرام (1393)، دانش‌نامة نقد ادبی از افلاتون تا به امروز، تهران: نشر چشمه.
- مکاریک، ایرناریما (1390)، دانش‌نامة نظریه‌های ادبیات معاصر،ترجمة مهران مهاجر و محمّد نبوی، تهران: نشر آگه.
- وو، پاتریشیا (1390)، فراداستان، ترجمة شهریار وقفی‌پور، تهران: نشر چشمه.
- یعقوبی جنّبه‌سرایی، سیدمحسن حسینی مؤخر و خدیجه محمّدی (1394)، وجوه عنصر سبکی تناقض در رمان‌های پسامدرن فارسی، مجلة پژوهش‌های ادبی، سال 12، شماره 49، صص 125-150.