بررسی علم معانی در غزلهای شفیعی کدکنی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران.

2 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران. (نویسنده مسئول)

3 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران.

چکیده

علم معانی از جمله علومی است که کاربرد هنرمندانه آن در متون نظم جایگاه والایی دارد، هر شاعر یا نویسنده­ای بر حسب فراخور مورد نیاز خویش از آن برای زیبا سازی و جذب مخاطبان بهره برده است. شفیعی از جمله شاعرانی است که علم معانی را به خوبی و با انسجام کامل در غزلیاتش به کار برده و اغراض ثانویه­ی هر بخش را به خوبی و با دقت در اشعارش گنجانده است. وی جملات خبری و انشایی را با رعایت موازین دستوری با دقت و بهره­گیری از علم معانی در بطن غزلیاتش جای داده است و معانی ثانوی­ای را که مد نظر داشته به خوبی قابل فهم نموده است، استفاده از حصر و قصر در کنار وصل و فصل با زیر مجموعه­های هر کدام، زیبایی غزلیاتش را دو چندان نموده است که در این پژوهش نگارنده با استفاده از روش تحلیلی توصیفی به استخراج شواهد مثال از باب علم معانی در غزلهای شاعر مذکور نموده و ضمن توضیحی مختصر در هر باب، آن را برای مخاطبان توضیح و تبیین نموده­ایم.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Investigating the knowledge of Rhetorical in Shafiee’s lyric poems

نویسندگان [English]

  • Omalbanin Nikkhahe Noori 1
  • Mostafa Salari 2
  • Behrooz Romiyani 3
1 Azad Islamic University-Zahedan
2 Assistant Professor of Persian Language and Literature, Faculty of Humanities, Zahedan branch, Islamic Azad University, Zahedan, Iran.
3 Azad Islamic University-Zahedan
چکیده [English]

Rhetoric is one of the fields in which its artistic use has a prominent stand in the verse contexts. Each poet or writer has used it to beautify his work and attract the audience based on their needs. Shafiee is one of the poets who used the science of rhetoric thoroughly with complete coherence in his sonnets, and included the secondary intentions of each section well and carefully in his poems. He has put indicative and originative sentences by regarding to grammatical rules carefully and using knowledge of rhetoric in the interior of his sonnets. And he has made intelligible of what has considered as a secondary meaning. The use of Siege and palace beside the connection and season with sub-collections of each one has doubled the beauty of his sonnets. In this research, the author has used an analytical-descriptive method to extract exemplary evidence about the knowledge of rhetorical in the poet’s sonnets. The following attempt is made to introduce it in brief.

کلیدواژه‌ها [English]

  • ShafieeKotkani
  • Science of meaning
  • Rhetoric
  • Lyric poetries
-­ آهنی، غلامحسین (1360). معانی و بیان، چ2، تهران: مؤسسه بنیاد قرآن.
- احمد نژاد، کامل.(1392). معانی و بیان. چ3. تهران: نشر کارنامه.
- اشرف زاده،رضا و علوی مقدم(1387).معانی و بیان. تهران: سمت.
- اکبری، زینب و ابوعلی رجاء(1397). بلاغت تمثیل در پرتو رویکردهای مختلف بلاغی. دوفصلنامة علمی ـ پژوهشی مطالعات زبانی و بلاغی دانشگاه سمنان. سال 9ـ شمارة 81ـ پاییز و زمستان. صفحات 7ـ 38.
- اف‍ش‍ان‍ی‌ آق‍اج‍ری‌، ب‍ه‍م‍ن‌(1382). ع‍ل‍م‌ م‍ع‍ان‍ی‌ در ع‍زل‍ی‍ات‌ س‍ع‍دی‌. دانشگاه امام خمینی ،پایان نامه .
- تجلیل، جلیل(1385). معانی و بیان. تهران:  مرکز نشر دانشگاهی.
- تفتازانی، مسعود بن عمر (1318). شرح مختصر المعانی .قم: دار الذخائر.
- جمالی، فاطمه. (1388). بازتاب علم معانی در شعر رودکی. مجلة متن شناسی ادب فارسی دانشگاه اصفهان . دورة .1شمارة 2. تابستان. صص 99- 114.
- دهخدا، علی اکبر.(1377).لغتنامه دهخدا. تهران : موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
- ذوالفقاری، داریوش(1391).  نقد بلاغی ابیاتی از شاهنامه ی فردوسی از دیدگاه علم معانی. متن پژوهی ادبی  تهران. بهار. شمارة51.صص 53- 74.
- شمس قیس رازی، محمدبن‌قیس (1388). المعجم فی معاییر اشعار العجم، به تصحیح محمدبن‌عبدالوهاب قزوینی، تهران: نشر علم.
- رجائی، محمد خلیل ( 1360 )، معالم البلاغه، تهران:  دانشگاه پهلوی
- رضانژاد، غلامحسین. ( 1367)، اصول علم بلاغت در زبان فارسی، چاپ اول، تهران: انتشارات الزهراء.
- شفیعی کدکنی، محمد رضا. (1388). آینه­ای برای صداها. چاپ ششم.تهران: نشر سخن.
-شفیعی کدکنی، محمد رضا(1390).هزاره دوم آهوی کوهی. چاپ ششم.تهران: نشر سخن.
- شفیعی کدکنی، محمد رضا(1393). موسیقی شعر، چاپ پانزدهم. تهران: نشر آگه.
- شمیسا، سیروس(۱۳۸۷). معانی و بیان ، چاپ سوم. تهران: میترا.
- شمیسا، سیروس (1373). معانی، تهران: نشر میترا
- شیرازی، احمدامین.(1375). آیین بلاغت ؛ ج‌۲، تهران: اسلامی
- صادقیان، محمد علی (1371). طراز سخن در معانی و بیان، تهران: مرکز انتشارات علمی دانشگاه آزاد اسلامی.  
- صفا، ذبیح الله.(1363). آیین سخن. چ11.تهران: انتشارات فردوس.
- کرد بچه، لیلا(1393). ایجاز و حذف در شعر معاصر. فصلنامة علمی- پژوهشی زبان و ادبیات فارسی. شمارة سی و چهار.صص121-144.
- کزّازی، میرجلال الدین. (1374 ). زیباشناسی سخن پارسی ، چ4.تهران: نشر مرکز.
- کزّازی، میرجلال الدین (1373). زیباشناسی سخن: ۲-معانی. چ3 .تهران: کتاب ماد.
- گلی، احمد(1387). بلاغت فارسی (معانی و بیان). چاپ اول. تبریز. انتشارات آیدین.
- الفضلی، عبدالهادی(1374). تهذیب البلاغه.ترجمة سید علی حسینی. قم:  انتشارات دارالعلم.
- قناطیر، حمید. امیدوار مالملی و دیگران (1394). بررسی غزلیات لاهوتی از نگاه علم معانی، دانشگاه پیام نور خوزستان. پایان نامه.
- میرباقری فرد ، سید علی اصغر. سید مرتضی هاشمی و دیگران (1390). نقد و تحلیل مبحث تقدیم و تاخیر در علم معانی (بر اساس بوستان سعدی). مجله  بوستان ادب. دورة 3.شمارة 3. صص173- 199.
- همایی، جلال‌الدین (1374).فنون بلاغت و صناعات ادبی،  چاپ دوم.تهران: توس.