بررسی تیرگی زبانی دانشجویان؛ چگونگی و چرایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار دانشگاه مازندران

چکیده

جامعه‌شناسان زبان، نقش عوامل غیر زبانی مختلف، همچون قومیت، جنسیت، تحصیلات، طبقۀ اجتماعی، سن و  منطقۀ جغرافیایی را در پیدایش گونه‌های زبانی بسیار مؤثر دانسته‌اند. یکی از این طبقات اجتماعی، طبقۀ دانشجویی است که با گفتمان ویژۀ خود تعریف می‌شود. این جستار با مطالعه‌ای که بر روی زبان دانشجویان داشته است، به این نتیجه رسیده که در وضعیت کنونی، نقش تأثیری این عوامل دگرگون شده است؛ هم به دلیل تحوّلات فرهنگ جهانی به دنبال جنبش تکنولوژیک و هم دگردیسی‌های فرهنگی ایران در دهه‌های اخیر، متأثر از تحولات بین‌المللی و رخدادهای داخلی و بر هم خوردن پیش‌فرض‌های گذشته. بر همین اساس با محوریت سه متغیّر سن، تحصیلات و جنسیت و چگونگی تأثیر آن‌ها بر زبان که نظام قدرت جدیدی را در زبان سامان می‌دهد و هم‌گرایی این عوامل و بی فروغ شدن عوامل متصلّب پیشین، گفتمانی جدید را صورت‌بندی می‌کند که تجلّی تمام‌عیاری در زبان دارد و از آن با عنوان «زبان تیره» یاد شده است. زبانی که در دهۀ پیشین از آن به زبان مخفی تعبیر می‌شده؛ امّا اکنون از پس پرده به درآمده است. ضمن بررسی توصیفی و تبیینی این زبان‌گونه، به این نتیجه می‌رسد که این زبان‌گونه -که بیانگر سبک خاصی از زندگی است- ایدئولوژی مسلّط را به شیوه‌ای نو  و با رویکردی تقابلی با بحران مواجه می‌کند و صرفاً پدیده‌ای اخلاقی نیست که با اندرزنامه و هشدارنامه اصلاح پذیرد؛ بلکه محصول متغیّرهای ژرف و پیچیدۀ اجتماعی سیاسی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Study of Students’ Dark language: Quality and reasons

نویسنده [English]

  • Gh Rezvanian
Associate Professor of Mazandaran University
چکیده [English]

     Language sociologists believed on the role of different non-linguistic factors, such as ethnicity, gender, education, social class, age, and geographical area in the emergence of linguistic forms. One of the social classes is the students’ stage which defined by its own discourse. But this study, with a study on the language of students, concludes that in the present situation, the role of these factors has changed, both because of the changes in global culture and the technological movement and cultural transformation of Iran in recent decades, which has been influenced by international developments and internal events and the collapse of past prehistory. Accordingly, based on the three variables of age, education, and gender and how they affect the language, which arranges the new power system in the language, and the convergence of these factors and the diminution of previously inflexible factors creates a new discourse that has a perfect expression in a language called "dark language". A language that has been spoken in secret in the past decade, but now appear. Then by the descriptive and explanatory study of this sublanguage, it concludes that this linguistic form, which expresses a certain style of life, confronts dominant ideology with a counter-crisis approach. It is not merely a moral phenomenon that is reformed with an advice and warning book, but a product of profound and complex socio-political variables.

کلیدواژه‌ها [English]

  • dark language
  • student-youth language
  • sociology of language
  • irony
 - آشوری، داریوش (1380)، شعر و اندیشه، چاپ سوم، تهران: نشر مرکز.
- آقاگل‌زاده، فردوس (1391)، توصیف و تبیین ساخت‌های زبانی ایدئولوژیک در تحلیل گفتمان انتقادی، فصلنامه پژوهش‌های زبان و ادبیات تطبیقی، شمارۀ 2، صص 1- 19.
- اعتضادی، شیدا و فاطمه‌سادات علمدار (1387)، تحلیل جامعه‌شناختی زبان در بین دختران، فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، شمارۀ 41، صص 65- 96.
- اکرامی، محمود (1384)، مردم‌شناسی اصطلاحات خودمانی، مشهد: نشر ایوان.
- بی من، ویلیام (1396)، زبان، منزلت و قدرت در ایران، ترجمۀ رضا مقدم کیا، تهران: نشر نی.
- ترادگیل، پیتر (۱۳۷۶)، زبان‌شناسی اجتماعی، درآمدی بر زبان و جامعه، ترجمۀ محمد طباطبایی، تهران: نشر آگاه.
- پورعزّت، علی‌اصغر، قلی‌پور، آرین، حیدری، الهام، ندیرخانلو، سمیرا و مجید سعیدی‌نژاد (1391)، شناسایی عوامل مؤثر و پیامدهای رفتارهای غیردانشگاهی در میان استادان دانشگاه، فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، شمارۀ 2، صص 1-13.
- خرمشاهی، بهاءالدین (1380)، چشم‌ها را باید شسست، تهران: نشر قطره.
- رجبلو، علی و زهرا علیخانی (1394)، ‌بررسی جامعه‌شناختی گفتار عامیانه در خرده‌فرهنگ جوانان‌، مجله‌ جامعه‌شناسی ایران، شمارۀ 16، صص 73ـ106.
- رضایتی کیشه خاله، محرّم و مجید ایران‌نژاد نجف‌آبادی (1394)، جامعه‌شناسی زبان مخفی، مجموعه مقالات هشتمین همایش پژوهش‌های زبان و ادبیات فارسی، صص 982-990.
- سمائی ، مهدی (1382)، فرهنگ لغات زبان مخفی، چاپ چهارم، تهران: نشر مرکز.
- شاه‌ناصری، شادی (1394)، بررسی زبان‌گونۀ مخفی جوانان در روابط گروهی بر اساس رویکرد همسان‌سازی، نشریه پژوهش‌های زبان‌شناسی تطبیقی، سال پنجم، شمارۀ 10، صص 147-156.
- شفرز ، برنهارد (1390)، مبانی جامعه‌شناسی جوانان، ترجمۀ کرامت‌الله راسخ، چاپ هفتم، تهران: نشر نی.
- شفیعی کدکنی، محمدرضا (1366)، صور خیال در شعر فارسی، چاپ سوم، تهران: انتشارات آگاه
- شمیسا، سیروس (1385)، بیان، ویراست سوم، تهران: نشر میترا.
- کوچش، زولتان (1395)، زبان، ذهن و فرهنگ، ترجمۀ جهانشاه میرزابیگی، تهران: انتشارات آگاه.
- ماریال، جان (1396)، فلسفۀ شوخی، ترجمۀ غلام‌رضا اصفهانی، چاپ دوم، تهران: انتشارات ققنوس.
- مدرسی، یحیی (1387)، جامعه‌شناسی زبان، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- مشیری، مهشید (1380)، فرهنگ اصطلاحات عامیانۀ جوانان، تهران: آگاهان ایده.
- مقداری، صدیقه‌سادات و زهرا ایزد دوست (1396)، تحلیل نسل جدیدی از لطیفه‌های رفاقتی در چارچوب اصول مکالمه‌ای گرایس، مجله مطالعات زبانی و بلاغی، سال هشتم، شمارۀ 15، صص 191- 208.
- ممتاز، فریده (1381)، انحرافات اجتماعی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- میلانی، عباس (1385)، تجدّد و تجدّدستیزی در ایران، چاپ ششم، تهران: نشر اختران.
- نصیری، روح الله (1393)، کاربرد کنایه در پرتو آیاتی از قرآن مجید، فصلنامه سراج منیر، شمارۀ 14، صص 109-126.
- نوروزی، فیض‌الله و مریم بختیاری (1392)، میزان پایبندی دانشجویان به هنجارهای دانشجویی اخلاق علمی و عوامل دانشگاهی مؤثر بر آن، مجله تحلیل اجتماعی نظم و نابرابری‌های اجتماعی، شمارۀ 4/68، صص 155-185.
- همایی، جلال‌الدین (1378)، فنون بلاغت و صناعات ادبی، تهران: هما.
- Meyerhoff, M. (2006), Introducing sociolinguistics, US. And Canada: Routledge.
- Van Dijk, T. (2006), Ideology and Discourse Analysis, in Journal of Political Ideolgies, Vol. 2, No. 11, pp. 115-140.