تطبیق نظریۀ نظم نحوی با بخش میانی آیۀ 4 از سورۀ مریم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه سمنان

2 دانشیار دانشگاه سمنان

3 استادیار دانشگاه سمنان

چکیده

نظم از نظر عبدالقاهر جرجانی عبارت است از پیوستگی کلمات به یکدیگر که بر ‌اساس معانی و احکام و وجوه نحوی موجود در آن‌ها به دست می‌آید. او دربارۀ قرآن معتقد است که اعجاز آن بر اساس نظم ناشی از تقدیم، تأخیر، ذکر و حذف، قصر و فصل، وصل، تعریف و تنکیر و... است. ما در این مقاله سعی می‌کنیم بر اساس نظریۀ نظم و با روش توصیفی - تحلیلی- تطبیقی، تأثیر به هم پیوستگی کلمات در خلق تصویر حاصل از استعاره در جمله «اشتعل الرأس شیبًا» از آیۀ 4 سورۀ مریم را بیان‌کنیم. زیبایی استعارۀ موجود بنا بر قول عبد‌القاهر جرجانی ناشی از عواملی همانند اسناد «اشتعال» به «الرأس»، نکره آمدن «شیباً» و مؤخّر شدن آن یا آمدن «الـ» بر سر «رأس» است. از هماهنگی عوامل بالاو با انتخاب درست مشبهٌ‌به استعاره‌ای با بیش از 10 جامع به وجود ‌آمده ‌است که تصویری کامل را پدید آورده است که بلاغیون، این استعاره را از زیباترین و نیکو‌ترین استعاره‌ها بر‌شمرده‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Adapting the Middle Section of Verse 4 of Surah Maryam to Order Theory

نویسندگان [English]

  • Hamide Arghavani Beydokhti 1
  • Mahmood khorsandi 2
  • Seyed Reza Mirahmadi 3
1 Phd Student of Semnan university
2 Associate Professor of Semnan University
3 Assistant Professor of Semnan University
چکیده [English]

Order in view of Abdul Ghaher includes continuity of words to each other that obtained based on the meanings, provisions, and funds. He believes that: the miracle of Quran based on the order is arising from submission, delay, mention, elimination, definition, contact, separation, and castle.
In this article we try to express the continuity of words in creating the image of metaphors such as: “EshtaeloAlraasShiba” of verse 4 of surah Maryam based on order theory and with descriptive-analytical method. The beauty of available metaphor according to Abdul Ghaher Jorjani is due to other factors such as: the word indefinite “Shiba” or the “Al” on the “Alraas”. This metaphor have more than 10 comprehensive that complete the picture have been achieved from particular type of choosing the right nickname.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Order theory
  • verse 4 of surah Maryam
  • metaphor
  • grammar
  • comprehensive
-‌ آلوسی، شهاب‌الدین (1415 هـ.ق)، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، ج 6 و16، محقق: علی عبد‌الباری عطیه، ، بیروت: دارالکتب العلمیه.
- ابن عاشور، محمد طاهر (1420هـ.ق)، التحریر و التنویر، ج 16، بیروت: مؤسسه التاریخ العربی.
- ابن نحاس (1421 هـ.ق)، اعراب القرآن، ج 3، بیروت: دارالکتب العلمیه.
- انوار، امیر محمود، دیباجی، ابراهیم و حسین عبد‌الحسینی (1389)، مبانی زیبایی‌شناسی استعاره از دیدگاه عبدالقاهر جرجانی، پژوهش‌نامه زبان و ادبیات فارسی، شماره 8، صص 1-20.
- تفتازانی، مسعود بن عمر، (1376)، مختصر المعانی، ج 1، چ2، قم: دار الفکر.
- جرجانی، عبد‌القاهر بن عبد‌الرحمن (بی‌تا)، دلائل الاعجاز فی علم المعانی، به تصحیح محمد رشید رضا، بیروت: دار المعرفه.
- حسنعلیان، سمیه (1389)، بررسی سبک‌شناسانۀ سورۀ مریم، مجله قرآن شناخت، سال سوم، شمارۀ 2، صص 131-164.
- توحیدیان، رجب و محمد اکبری حبشی (1397)، استعاره‌ها و کنایات بدیع، دو خصیصه مهم سبکی در غزلیات بیدل، دوفصلنامه مطالعات زبانی بلاغی، سال 9، شماره 17، صص 85-106.
- حسان، تمام (2000م)، بیان فی روائع القرآن، قاهره: عالم الکتب.
- خطیب قزوینی، محمد بن عبد‌الرحمن (بی‌تا)، الایضاح فی علوم البلاغه المعانی و البیان و البدیع، تحقیق ابراهیم شمس‌الدین، چ2، بیروت: دار الکتب العلمیه.
- درویش، محیی الدین (1999م)، اعراب القرآن و بیانه، چ6، بیروت، دمشق: دار المیامه، دار ابن کثیر.
- الرافعی، مصطفی صادق (1421هـ.ق)، اعجاز القرآن و البلاغه والنبویه، بیروت: دار الکتب العلمیه.
- صافی، محمود (1416هـ.ق)، الجدول فی إعراب القرآن وصرفه و بیانه، چ3، بیروت: دارالرشید.
- قاسمی، محمد جمال‌الدین (1978م)، تفسیر القاسمی مسمی محاسن التاویل، تحقیق عبون سود و محمد باسل، بیروت: دار الفکر.
- قزوینی، جلال‌الدین(بی‌تا)، الایضاح فی علوم البلاغه، تحقیق محمد عبدالمنعم الخفاجی، چ3، بیروت: دار الجیل.
- قطب، سید (1415 هـ.ق)، التصویر الفنی فی القرآن، چ8، بیروت: دار الشروق.
- مطلوب، احمد (1397م)، عبدالقاهر الجرجانی بلاغته و نقده، چ1، کویت: وکاله المطبوعات.
- مصطفوی، حسن (1368)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج 6، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- میبدی، ابو‌الفضل رشیدالدین (1371)،کشف الاسرار و عده الابرار، به اهتمام علی‌اصغر حکمت، ج6، تهران: امیرکبیر.
- هاشمی، احمد (1381)، جواهر البلاغه، چ10، قم: حوزه علمیه قم.
- علوی مقدم، محمد(1372)، در قلمرو بلاغت، مجموعه‌ای از مقاله‌ها، پژوهش‌ها، نقدها و بحث‌های بلاغی و تفسیری، ج 1، مشهد: آستان قدس رضوی.