استعارۀ مفهومی"شادی" در دیوان شمس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه حکیم سبزواری

2 دانشجوی دکتری دانشگاه حکیم سبزواری

چکیده

این پژوهش به بررسی استعاره‌هایی می‎پردازد که با محوریت احساس شادی در دیوان شمس به‌ کار رفته‌اند. بنیان نظری پژوهش، نظریة استعاره‌های مفهومی است که استعاره را از حد ابزاری صرفاً زیباشناسانه به رویکردی برای شناخت و اندیشیدن اعتلا بخشیده است. مولانا در دیوان شمس برای تبیین بسیاری از ویژگی‌های شادی، از حوزه‌های «اشیا»، «جانور»، «خوراک»، «گیاه» و «بازار» مدد جسته و توانسته این مفهوم انتزاعی را ملموس و عینی جلوه دهد. پژوهش حاضر که با روشی توصیفی-تحلیلی انجام شده، سعی دارد ارتباط بین استعاره با بنیاد اندیشه و جهان فکری مولوی را کشف و تبیین کند. با تحلیل شناختی استعاره‌های شادی در غزلیات مولانا می‌توان دریافت که این احساس در نظام فکری وی چیزی دیدنی، لمس‌کردنی، چشیدنی، شنیدنی و تا حدودی بوییدنی است.                                  

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Conceptual Metaphor of “Happiness” in Divan Shams

نویسندگان [English]

  • Abbas Mohammadian 1
  • Majid Farhanizadeh 2
1 hakim sabzevari of University
2 hakim sabzevari of University
چکیده [English]

This research deals with the metaphors that are used in Divan Shams based on happiness feeling. The theoretical basis of research is the conceptual metaphors theory that has expanded metaphor from a purely aesthetic instrumental to a worthy approach for understanding and thinking. Molana has gotten help from the "object", "animal", "food", "plant", "market", and "place" to explain many of happiness features in Divan Shams and he could make this concept concrete and objective. The present research which has been conducted through a descriptive-analytical method, attempts to discover and explain the relationship between metaphor with thought foundation and Molana's thinking world. By cognitive analysis of happiness metaphors in Divan Shams, we can find that this feeling in Molana's intellectual system is something spectacular, tangible, gustable, and audible and somewhat smoothie. Also, the statistical results used in this study indicate that the human being area and the function of sight sense with the highest frequency have the most role in the cognitive process of the happiness metaphors in the mentioned work.         

کلیدواژه‌ها [English]

  • Molana
  • Divan Shams
  • happiness
  • conceptual metaphor
  • cognitive analysis
- قرآن حکیم، ترجمة محمّد خواجوی.
- استوار نامقی، سیدمحمّد و محمودرضا قربان صباغ (1384)، استعاره‌های سماع در انس‌التائبین احمد جام، مجلۀ مطالعات عرفانی، شمارۀ 22، صص 5-38.
- بهنام، مینا (1389)، استعارة مفهومی نور در دیوان شمس، فصلنامۀ نقد ادبی، سال سوم، شمارۀ10، صص 91-114.
- تیلیش، پل (1375)، نمادهای دینی، ترجمة امیرعباس علی زمانی، مجلة معرفت، سال پنجم، شمارۀ 3، صص39-47.
- راسخ مهند، محمّد (1393)، درآمدی بر زبان‌شناسی شناختی: نظریه‌ها و مفاهیم، چ4، تهران: سمت.
- شفیعی‌ کدکنی، محمّدرضا (1392)، زبان شعر در نثر صوفیه، تهران: سخن.
- شمیسا، سیروس (1381)، بیان، چ9، تهران: فردوس.
- صفوی، کورش (1383)، درآمدی بر معنی‌شناسی، تهران: سورة‌ مهر.
- غراب، راهله (1384)، نماد خورشید در فرهنگ و ادبیات، چاپ اول، مشهد: محقق.
-  فضایلی، سیده‌مریم و شیما ابراهیمی (1393)، بررسی استعارة مفهومی احساس«غم» در شعر مسعود سعد سلمان، مجلۀ درّ دری، سال چهارم، شمارۀ 13، صص 65-80 .
- فعالی، محمّدتقی (1384)، تجربة دینی و مکاشفة عرفانی، چ2، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- فولادی، علی‌رضا (1389)، زبان عرفان، تهران: سخن و فراگفت.
-گلفام، ارسلان و یوسفی‌راد (1381)، زبان‌شناسی شناختی و استعاره، مجلة تازه‌های علوم شناختی، سال چهارم، شمارة 3، پاییز، صص 1-15.
- معین، محمّد (1381)،  فرهنگ معین، ج1، چ4، تهران: آدانا و راه نو.
- مولوی، جلال الدین محمّد بلخى ( 1384)، دیوان کبیر شمس‏، تصحیح بدیع‌الزمان فروزانفر، چ1، تهران‏: طلایه‏.
- هاشمی، زهره (1392)، زنجیره‌های استعاری «محبّت» در تصوف، فصلنامۀ نقد ادبی، شمارۀ 22، صص 29-48.
-Cameron, Lynne . and Maslen, Robert (2010), Metaphor Analysis, London Equinox.
-Lakoff, George. and Johnson, mark (1980), Metaphors  We Live By, Chicago: University of Chicago Press.
-Lakoff, G. (1987), Woman, fire, and dangerous things: What categories reveal about the mind, IL: University of Chicago Press.
-Lakoff, G. (1993), The Contemporary Theory of Metaphor, In Andrew Ortony. (ed), ), Metaphor and Thought. Second Edit. Cambridge: Cambridge, University Press, pp. 202-251.                                                                                    
-Lakoff, G. (2006), The Conceptual Metaphor, Contemporary of metaphor ,in Dirk Geeraert Ed. CognItIve linguistics: Basic reading Berlin and New York: Mouton.