نظم نحوی و نقش آن در ادبیت سخن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

اصطلاح «نظم» در ادبیات پارسی دری، ناظر بر دو معنی است: یکی وزن عروضی و دیگری نظم نحوی. این جُستار، مفهوم نظم را یک کیفیت زیباشناختی در نحو سخن می‌داند و آن را از اصطلاح نظم به‌معنی وزن عروضی جدا می‌کند. نخست، نظریۀ نظم و تبار آن را معرفی می‌کند؛ سپس با تبیین دو مفهوم نظم پایه (ساخت نحوی دستورمند) و نظم هنری (ساخت نحوی دستورگریز) می‌کوشد تا نقش دستورگریزی نحوی را در فرایندِ هنری شدنِ سخن و شکل‌گیری ادبیّت سخن به بحث گذارد و ارزش دستورگریزی را در سخن ادبی نشان دهد. از طریق دست‌کاری نحوی نوسازی اطّلاع، آشنایی‌زدایی هنری حاصل می‌شود. در این مقاله مفهوم دینامیسم نحوی نیز به‌عنوان یک فرایند زیباشناختی در خواندن شعر مطرح شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The syntactic Order and its Role in the Rhetoric

نویسنده [English]

  • Mahmood Fotoohi Rudmajani
Professor of Persian language and literature in Ferdowsi university of Mashhad
چکیده [English]

The term "verse" in the Persian Dari literature refers to two meanings: one's poetry rhyme and another is syntactic. This essay describes the concept of order as aesthetic quality in syntax and separates it from the term "verse" meaning "poetry rhyme". First, it introduces the theory of order and descent; then, by explaining the two concepts of the basic order (constructive syntax) and the artistic order (constructive syntax), it tries to discuss the role of syntactic reciprocity in the process of artistic writing and the formation of literacy, and the value Reveal a recipe in literary language. Artistic dehumanization is achieved through the manipulation of a synonym for updating information. In this paper, the concept, syntactic dynamism is also considered as an aesthetic process in reading poetry.

کلیدواژه‌ها [English]

  • syntactic order
  • syntactic meaning
  • grammatical inspiration
  • literacy
- اسامه بن منقذ، مجدالدین [بی‌تا]، البدیع فی نقد الشعر، تحقیق احمد احمد بدوی و حامد عبدالمجید، الجمهوریه العربیه المتحده: وزاره الثقافه و الارشاد القومی.
- أبوحیان التوحیدی، علی بن محمد بن العباس (1424ق)، الإمتاع والمؤانسه، بیروت: المکتبه العنصریه.
- الجرجانی، أبوبکر عبدالقاهر بن عبدالرحمن (1422ق)، دلائل الاعجاز، المحقق: عبدالحمید هنداوی، بیروت: دار الکتب العلمیه.
-­ دوست‌خواه، جلیل (1371)، اوستا، کهن‌ترین سروده و متن‌های ایرانی، ویرایش دوم، تهران: انتشارات مروارید.
- طبیب‌زاده، امید (1383)، وابسته‌های فعل در زبان فارسی بر اساس نظریه وابستگی، مجلۀ دستور (ویژه‌نامۀ نامۀ فرهنگستان)، شمارۀ 1،صص 13-28.
‏- عمارتی مقدم، داوود (1395)، بلاغت از آتن تا مدینه، بررسی تطبیقی فن خطابۀ یوان و روم باستان و بلاغت اسلامی تا قرن پنجم هجری، تهران: هرمس.
-­ لونگینوس (1379)، در باب شکوه سخن، ترجمۀ رضا سیدحسینی، تهران: نگاه.
- م‍ی‍س‍ری،‌ حک‍ی‍م‌ (1366)، دان‍ش‍ن‍ام‍ه‌ در ع‍ل‍م‌ پ‍زش‍ک‍ی‌: ک‍ه‍ن‌تری‍ن‌ م‍ج‍م‍وعه‌ طبّی‌ به‌ ش‍ع‍رف‍ارس‍ی، به‌اه‍ت‍م‍ام‌ برات‌ زن‍جان‍ی، ت‍ه‍ران‌: دان‍شگاه‌ ت‍هران‌، دان‍ش‍گ‍اه‌ م‍ک‌گ‍یل‌، مؤس‍س‍ه‌ م‍طال‍ع‍ات‌ اس‍لام‍ی‌.
-Comrie, Bernard (1989), Language Universals and Linguistic Typology: Syntax and Morphology, University of Chicago Press, ed 2t, (First Edition, 1981).
-Dionysius of Halicarnassus (1910),On Literary Composition, By W. Rhys Roberts Lit. D. (Cambridge), Hon. Ll. D. (St. Andrews), LONDON.
-Halliday, M. A. K. (2004), An Introduction to Functional Grammar, 2nd E, London, E. Arnold.
-Richards, IA & CK Ogden (1923), The Meaning of Meaning: A Study of the Influence of Language upon Thought and of the Science of Symbolism.