عوامل انسجام در داستان عدل صادق چوبک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد زبانشناسی از دانشگاه سمنان

2 استادیار زبانشناسی دانشگاه سمنان

چکیده

مقولۀ انسجام، یکی از مباحث موردتوجه زبان‌شناسان، ازجمله زبان‌شناسان نقش‌گرا در تحلیل متن است. از نظر آنان، تحلیل متن عبارت است از مطالعه و بررسی ارتباط، همبستگی و پیوندهای موجود میان جمله‌ها در متون نوشتاری وکلامی. به‌عبارت‌دیگر، نکتۀ مهم در چنین تحلیلی، مفهوم انسجام و چگونگی پیوند معانی جمله‌ها یا گزاره‌ها در یک متن است. در مقالۀ حاضر، با استفاده از نظریۀ تکامل‌یافتۀ انسجام هلیدی و حسن (1985) در زبان‌شناسی نقش‌گرا، به تحلیل انسجام در  داستان کوتاه عدل‌، برگرفته از کتاب داستان‌های کوتاه اثر صادق چوبک پرداخته می‌شود و نحوۀ کاربرد عناصر انسجامی در متن، موردبررسی قرارگرفته و میزان کاربرد هریک از عناصر انسجام نیز مقایسه شده است. پس از تحلیل و بررسی داده‌ها، این نتیجه حاصل شد که در داستان کوتاه عدل، انسجام دستوری به‌مراتب بیش از انسجام واژگانی به‌ کار‌ رفته و غالب نمونه‌های انسجام دستوری، مربوط به ارجاع شخصی است. این نتیجه‌گیری با ویژگی‌های سبکی چوبک کاملاً منطبق است. شخصیت‌پردازی، عامیانه‌نویسی، شتابندگی و توصیف سوژۀ داستانی، از ویژگی‌های برجستۀ سبک چوبک است. نتایج این پژوهش، بسامد بالای عناصر انسجامی دستوری را نسبت به عناصر انسجامی واژگانی در متون ادبی داستانی تأیید می‌کند. کاربرد واو عطف بین دو بند که در الگوی هلیدی، ادات ربط افزایشی نامیده می‌شود، در نثر چوبک از بسامد بالایی برخوردار است. تأثیر واو عطف و استفاده از جملات کوتاه در سرعت‌بخشیدن به نثر که یکی از ویژگی‌های سبکی چوبک بوده، کاملاً مشهود است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Cohesive factors in Chubak's Short Story: Adl

نویسندگان [English]

  • Havva Hajeidi 1
  • Hossein Razavian 2
1 Semnan University
2 Semnan University
چکیده [English]

Cohesion is one of the interesting topics for linguists, including functional linguists to analyze the text. In their view text analysis is the study of communication, correlation and links, between the sentences in written and verbal texts. In other word, the important thing in this analysis is the concept of cohesion and how the meanings of sentences or propositions in a text are connected together. This paper, discussed and analyzed the cohesion of “Adl" a short story from the book “Short Stories” by Sadegh Chubak by using the Theory of Halliday and Hasan (1985) in the functional linguistics. According to this theory, having cohesion is a feature of a text. Thus, the poetry and prose texts according to their own content and how to use cohesion elements are distinct, and distinguished in terms of grading of cohesion .In the present study ,it is examined how to use elements of cohesion in the text, and the application of each elements of cohesion were compared. After analyzing the data, it was concluded that the grammatical cohesion used much more than lexical cohesion in "Adl" short story, and the most of the examples of grammatical cohesion are related to personal references. This conclusion is entirely consistent with Chubak's salient stylistic features, such as; Characterization, folk writing, swiftness and describing the subject of the story. Characterization of the story and describing their actions were shaped in real environment by using slang, colloquial expressions and personal references. The results of this study confirms the high frequency of grammatical cohesion elements than the lexical cohesion elements in fiction literature. Using the correlative conjunction "And" between two clauses called additive conjunction in Halliday's Theory has a high frequency in Chubak’s prose. The effect of "And" and using short sentences to speed up the prose is one of the Chubak’s stylistic features which is obvious. Speed and acceleration in prose is the feature of short story. Chubak creates a simple, coherent prose without complexity, by using more grammatical cohesion elements, so there is not appeared any slightest meaning gap from start to the end of the story.

کلیدواژه‌ها [English]

  • functional linguistics
  • Theory of Halliday and Hasan
  • nonstructural cohesion
  • lexical cohesion
  • grammatical cohesion
- آقاگل زاده فردوس، کردزعفرانلو عالیه و حسین رضویان (1390)،  سبک شناسی داستان بر اساس فعل: رویکرد نقشگرا، فصلنامۀ سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب) : دورۀ چهارم، شمارۀ 11، صص 243-254.
- آلگونه جونقانی، مسعود (1395)، بررسی انسجام غیرساختاری در غزلی از حافظ، دوفصلنامۀ جستارهای زبانی، دورۀ هفتم، شمارۀ 4، صص 39-58.
-­ الگونه جونقانی، مسعود (1395)، بررسی انسجام غیرساختاری در غزلی از حافظ، دوفصلنامۀ جستارهای زبانی، دورۀ هفتم، شمارۀ 4، صص 39-58.
- امیری خراسانی، احمد و حلیمه علی‌نژاد (1394)، بررسی عناصر انسجام متن در نفثه‌المصدور بر اساس نظریۀ هلیدی و حسن، متن‌پژوهی ادبی، سال 19، شمارۀ 63، صص 7-32.
- ایشانی، طاهره و تقی پورنامداریان (1389)، تحلیل انسجام و پیوستگی در غزلی از حافظ با رویکرد زبان‌شناسی نقش‌گرا، مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، سال 18، شمارۀ 67، صص 7-44.
- ایشانی، طاهره و معصومه نعمتی قزوینی (1392)، بررسی انسجام و پیوستگی در سورۀ صف با رویکرد زبان‌شناسی نقش‌گرا، مجلۀ انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی، شمارۀ 27، صص 65-96.
- پاشا زانوس، احمد، نظری، علی‌رضا و مریم فولادی (1394)، تحلیل عناصر نقشمند در انسجام‌بخشی به ساختار آوایی متن قرآنی (بررسی موردی سوره‌های قمر، رحمن و واقعه)، پژوهش‌نامۀ تفسیر و زبان قرآن، دورۀ 4، شمارۀ 1، صص 25-42.
- پرویزی، رسول (1357) شلوارهای وصله‌دار، تهران: جاویدان.

 رضویان، حسین (1393)،  سبک‌شناسی زبانی داستان‌های کوتاه جلال آل‌احمد، فصلنامۀ مطالعات زبانی و بلاغی، دورۀ پنجم، شمارۀ 9، صص 131-146.

- صفوی، کورش (1383)، درآمدی بر معنی‌شناسی، تهران: سوره مهر.
- عباسی، محمود، اویسی کهخا، عبدالعلی و فاطمه ثواب (1395)، انسجام واژگانی در متن سوررئالیستی بوف کور بر پایۀ نظریۀ هلیدی و حسن، جستارهای زبانی، دورۀ 7، شمارۀ 6، صص 283-308.
- قوامی، بدریه و لیدا آذرنوا (1392)، تحلیل انسجام و هماهنگی انسجامی در شعری کوتاه از شاملو، فصلنامۀ زبان و ادب فارسی، سال پنجم، شماره 15، صص 71-84.
- لطفی‌پور ساعدی، کاظم (1371)، درآمدی به سخن‌کاوی، مجلۀ زبان‌شناسی، سال 9، شمارۀ 1، صص 9-39.
- محمودی بختیاری، بهروز و وحید آبرود (1391)، بررسی عناصر انسجامی در متن نمایشی سه برخوانی نوشتۀ بهرام بیضایی، فصلنامۀ سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، سال پنجم، شمارۀ 4، صص 293-312.
- مهدی‌پور عمرانی، روح‌الله (1378)، گزیده داستان‌های کوتاه صادق چوبک، تهران: روزگار.
-Halliday, M. A. K. & Hasan, R. (1976), Cohesion in English, London:Longman.
-Van Dijk, A. (1985), Discourse And Literature, University of Amsterdam.
-Halliday, M. A. K. and Hasan, R. (1985), Language,Context, and Text: aspects of language in a social-semiotic perspective, Oxford University Press.
-Halliday, M. A. K. (1994), An Introduction  to Functional Grammar (2nd ed.), London: Edward Arnold.
-Halliday, M. A. K. & Matthiessen, C. (2014), Halliday's Introduction to Functional Grammar (4th ed.), Oxon Routledge.