تبیین شناختی طرح‌واره‌ها و استعاره‌های حرکتی در شعر «مسافر» سهراب سپهری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری دانشگاه مازندران

چکیده

زبان‌شناسان شناختی، هر نوع فهم و بیان انتزاعی را که در قالب مفاهیم ملموس ارائه شود، کاربرد استعاری زبان می‌دانند؛ چراکه معتقدند انسان در اثر ارتباط با جهان پیرامون خویش، مفاهیمی را به شکل طرح‌واره‌هایی تصویری در ذهن خویش خلق می‌کند. یکی از این طرح‌واره‌ها، طرح‌واره‌های حرکتی است که پژوهش حاضر به بررسی آن در شعر سهراب سپهری پرداخته است. نتایج به‌دست‌آمده حاکی از آن است که شعر نمادین و عرفانی «مسافر» سرشار از مضامین انتزاعی و طرح‌واره‌ای کلی از مفهوم سفر است. غالب استعاره‌های این شعر از نوع حرکتی است که برای رساندن مفاهیم مربوط به سفر به کار گرفته شده، نقش بسیار مهمی در ترسیم تصاویر ذهنی شاعر دارد.                                             

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Articulating Cognitive Schemas and Metaphors of Motion in the Poem Mosafer of Sohrab Sepehri

نویسنده [English]

  • Zohreh Niksiyar
university of mazandaran
چکیده [English]

Cognitive linguists use metaphorical language as any form of abstract understanding and expression that is presented in the form of tangible concepts.
Because they believe that human beings, in the context of their relationship with the world around them, create concepts in the form of schematics in their minds.
One of these schemas is the motion schemas that the present study examined in Sohrab Sepehri's poetry. The results indicate that the symbolic and mystical poem "mosafer" is full of abstract themes and is a general schema of the concept of travel. Most of the metaphors of this poem are the type of movement used to convey the concepts of travel and they have a very important role in plotting the poet's mental images.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sohrab Sepehri
  • conceptual metaphor
  • motion schema
  • Mosafer
  • Cognitive linguistics
- استاکول، پیتر (1393)، درآمدی بر شعر‌شناسی شناختی، ترجمه لیلا صادقی، تهران: مروارید.
- بارسلونا، آنتونیو (1390)، استعاره و مجاز با رویکردی شناختی، ترجمه تینا امراللهی، تهران: نقش جهان.
- باقری خلیلی، علی‌اکبر و منیره محرابی کالی (1392)، طرح‌واره چرخشی در غزلیات سعدی و حافظ شیرازی، فصلنامه علمی پژوهشی نقد ادبی، دوره 6، ش23، صص 123-148.
- بهنام، مینا (1389)، استعاره مفهومی نور در دیوان شمس، فصلنامه نقد ادبی، سال سوم، ش10، صص91-114.
- پورابراهیم، شیرین (1395)، بررسی روش‌های ترجمه استعاره‌های مبتنی بر طرح‌واره حرکتی در نهج‌البلاغه، فصلنامه پژوهش‌نامه نهج‌البلاغه، دانشگاه بوعلی همدان، دوره4، ش14، صص35 – 54.
- حسن‌پور آلاشتی، حسین و همکاران (1395)، تحلیل شناختی فنای نفس در غزلیات سنایی بر اساس طرح‌واره حرکتی، فصلنامه ادب عرفانی و اسطوره‌شناختی، سال دوازدهم، شماره 35، صص35-58.
- سمیعی، عنایت (1376)، بازخوانی دو منظومه ایمان بیاوریم.../ فروغ فرخزاد و مسافر/ سهراب سپهری، تهران: نشانه.
- شفیعی کدکنی، محمدرضا (1358)، صور خیال در شعر فارسی، تهران: آگاه.
- شمیسا، سیروس (1376)، ترنم موزون حزن (نگاهی به سهراب سپهری)، تهران: مروارید.
- صفوی، کورش (1379)، درآمدی بر معناشناسی، تهران: حوزه هنری.
- طاهری، عارفه (1393)، بررسی طرح‌واره حرکتی در منطق‌الطیر عطار، پایان‌نامه کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه مازندران.
- عابدی، کامیار (1375)، زندگی و شعر سهراب سپهری، تهران: روایت.
- عباسی طالقانی، نظام‌الدین (1377)، مهمانی در گلستانه با سهراب سپهری، تهران: ویستار.
- فیاضی، مریم‌سادات و همکاران (1387)، خاستگاه استعاری افعال حسی چندمعنا در زبان فارسی از منظر معنی‌شناسی شناختی، مجله ادب‌پژوهی، شماره ششم، صص 87-109.
- قاسم‌زاده، حبیب‌الله (1379)، استعاره و شناخت، تهران: فرهنگان.
- قنبری عبدالملکی، رضا (1393)، تحلیل روایی شعر مسافر سهراب سپهری بر اساس الگوی ریخت‌شناسی،فصلنامه تخصصی تحلیل و نقد متون زبان و ادب فارسی، شماره 20، صص 35-62.
- کُوِچش، زلتن (1393)، مقدمه‌ای کاربردی بر استعاره، ترجمه شیرین پورابراهیم، تهران: سمت.
- لیکاف، جورج (1383)، نظریه معاصر استعاره، ترجمه فرزان سجودی، استعاره، مبنای تفکر و ابزار زیبایی آفرینی (مجموعه مقاله)، به کوشش فرهاد ساسانی، تهران: سوره مهر، صص 195-298.
- نوروزی داوودخانی، نورالله (1391)، معانی، تصاویر و تعابیر مرگ در اشعار سهراب سپهری و فریدون توللی، پژوهشنامه ادب غنایی، سال دهم، شماره 18، صص185-198.
- نیلی پور، رضا (1395)، زبان‌شناسی شناختی، تهران: هرمس.
- هاشمی، زهره (1389)، نظریه استعاره مفهومی از دیدگاه لیکاف و جانسون، مجله ادب‌پژوهی، شماره 12، صص 119-140.
- Billow, R. M. (1977), Metaphor, A review of the psychological literature, Psychological Bulletin, No. 84, PP. 81-92.
- Kozak, A. (1992), The episdemic conseeuences of pervasivc and einbodied metaphor, applications to psychotheraphy, Theorical and philosophical psychology, No. 12, PP.137-154.
- Lakoff, G & Johnson, M. (1980), Metaphors we live by, Chicago: University of Chicago press.