نیمۀ مغفول از کتاب اوراد الاحباب و فصوص الآداب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران (نویسنده مسئول)

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

10.22075/jlrs.2024.34143.2470

چکیده

 اوراد الاحباب و فصوص الآداب کتابی است در حوزۀ ادبیات، آداب و فرهنگ تصوّف به زبان فارسی از ابوالمفاخر یحیی باخرزی محدّث، واعظ و عارف سلسلۀ کبرویه در قرن هشتم. این کتاب از مراجع مهم در پژوهش‌های مربوط به آداب خانقاه و اعمال صوفیان است. این اثر در اصل، دارای دو بخش عمده است: 1. اوراد الاحباب و 2. فصوص الآداب. بخش اوّل کتاب (اوراد الاحباب) تا کنون به چاپ نرسیده است. بخش دوم این کتاب که به موضوع آداب صوفیه و نظام خانقاه اختصاص دارد و عنوان  فصوص الآداب دارد، ذیل نام کامل کتاب (اوراد الاحباب و فصوص الآداب) در نخستین کنگرۀ ایران‌شناسی در سال 1345 به‌اهتمام ایرج افشار به چاپ رسیده است. این مقاله با تأکید بر بخش چاپ‌نشدۀ کتاب (اوراد الاحباب)، به معرفی نسخه‌های این اثر، بررسی ویژگی‌ها و اهمیت آن در نظام فکری صوفیان، به‌صورت عام و سلسلۀ کبرویۀ باخرزیه به‌صورت خاص می پردازد. همچنین ویژگی‌های زبانی اثر، در موضوعاتی مانند مسائل آوایی، تبدیل صامت‌ها و مصوّت‌ها، واژگانی، ساخت و صرف افعال و مسائل نحوی با ذکر شواهد متعدّد بررسی شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Neglected half of Owrād ol-Ahbāb va Fosūs ol-Ādāb

نویسندگان [English]

  • Mohammad Shadrooymanesh 1
  • Mojtaba Moradi 2
1 Assistant Professor of Persian Language and Literature, Kharazmi University, Tehran, Iran (Corresponding Author)
2 PhD student of Persian Language and Literature, Kharazmi University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Owrād al-Ahbāb va Fosūs ol-Ādāb is a literary work in Persian by Abul Al-Mafākher Yahyā Bākharzi, a modern preacher and mystic of the Kubrawi order in the 14th century. This book explores the manners, customs and spiritual practices of Sufism and is one of the most important references in the researches related to the customs of Khānqāh (the sufi convent) and the traditions of the Sufis. This work basically consists of two main parts; Owrād ol-Ahbāb and Fosūs ol-Ādāb. The first part of the book, Owrād ol-Ahbāb, has not been published yet. The second part, Fosūs ol-Ādāb, which is dedicated to the subject of Sufi ethics and the Khānqāh system, was published under the full title of the book (Owrād ol-Ahbāb va Fosūs ol-Ādāb) in the first Iranian Studies Congress in 1964 edited by Iraj Afshār. Emphasizing the unpublished part of the book (Owrād ol-Ahbāb), this article introduces the versions of this work and examines its features and importance in the Sufi intellectual system, in general, and the Bākharziye of Kubrawi order in particular. Also, the linguistic features of the work have been examined in terms of phonetic issues, conversion of consonants and vowels, vocabulary, construction and usage of verbs, and syntactic issues by citing multiple evidences.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Owrād ol-Ahbāb va Fosūs ol-Ādāb
  • Abul-Mafākher Yahyā Bākhrazi
  • literature of Sufism
  • mystical texts of the 14th century
  • افشار، ایرج (1383). «مقدمه». باخرزی، ابوالمفاخر یحیی. اوراد الاحباب و فصوص الآداب (جلد دوم، فصوص الآداب). چ دوم. تهران: دانشگاه تهران.
  • باخرزی، ابوالمفاخر یحیی (1383). اوراد الاحباب و فصوص الآداب (جلد دوم، فصوص الآداب). چ دوم. تهران: دانشگاه تهران.
  • توکّلی، حمیدرضا (1398). «جایگاه روایت‌شناختی و بلاغی نیایش در مثنوی». مطالعات زبانی و بلاغی دانشگاه سمنان. دورۀ 10. شمارۀ 19. 160-127.
  • دانش‌پژوه، محمّدتقی (1353). فهرست میکروفیلمهای کتابخانۀ مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران. تهران: دانشگاه تهران.
  • زرّین‌کوب، عبدالحسین (1385). دنبالۀ جستجو در تصوف ایران. چ ششم. تهران: امیرکبیر.
  • سعدی، مصلح بن عبدالله (1385). غزل‌های سعدی. به تصحیح غلام‌حسین یوسفی. چ اوّل. تهران: سخن.
  • شفیعی‌کدکنی، محمّدرضا (1386)، مقدّمه. تصحیح و توضیحات حالات و سخنان ابوسعید ابوالخیر، جمال‌الدّین ابوروح. چ هفتم. تهران: سخن.
  • شفیعی‌کدکنی، محمّدرضا (1388). [مقدّمۀ] اسرار التوحید فی مقامات الشیخ ابی سعید. چ هشتم. تهران: آگاه.
  • شفیعی‌کدکنی، محمّدرضا (1387). مقدّمه، گزینش و تفسیر غزلیات شمس تبریز. چاپ چهارم. تهران: سخن.
  • شمس، محمّدجواد (1381). «باخرزی، ابوالمفاخر» در: موسوی بجنوردی، کاظم (سرپرست). دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی. ج یازدهم. تهران: بنیاد دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی.
  • صفا، ذبیح‌الله (1386). تاریخ ادبیات در ایران. جلد سوم. چ سیزدهم. تهران: فردوس.
  • صفری آق‌قلعه، علی (1390). نسخه‌‌شناخت (پژوهشنامۀ نسخهشناسی نسخ خطّی فارسی). چ اوّل. تهران: میراث مکتوب.
  • طالبیان، یحیی و مستعلی پارسا غلامرضا و امینی اسالمی، حمید (1402). «کارکرد بلاغی وجوهِ جملات در منظومۀ گرشاسپ‌نامه و داستان بیژن و منیژه شاهنامه». مجلّۀ مطالعات زبانی و بلاغی دانشگاه سمنان. دورۀ 14. شمارۀ 31. 214-191.