بررسی ساختار، محتوا و عناصر شعر چریکی در اشعار علی موسوی گرمارودی و سیاوش کسرایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

2 دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

10.22075/jlrs.2024.34452.2485

چکیده

تغییر اوضاع سیاسی و اجتماعی از زمان مشروطه، باعث تحولاتی در شعر و ادب فارسی شد. در این راستا، بازتاب اعتراضات مردمی و سرکوب‌های خونین و قیام‌های چریکی به ادبیات راه یافت و شعر، رنگ‌وبوی تعهد، مقاومت و پایداری به خود گرفت. شعر چریکی به دلیل اندیشه‌ها و آرمان‌های انقلابی خویش، به محتوا بیشتر می‌اندیشد و فرم را در مراتب بعدی قرار می‌دهد. این تحقیق در تلاش است گونه‌ای خاص از ادبیات معاصر و شعر نو را بررسی کند که نقش محتوا در آن بیش از فرم است و به‌واسطه شرایط سیاسی، کارکردهای جدید زبانی را ایجاد می‌کند؛ همچنین به لحاظ محتوا و مخاطب، بار رسالت طیفی خاص از روشنفکران و مبارزان سیاسی را به دوش کشیده است. در این تحقیق، بر اساس مطالعات کتابخانه‌ای، فیش‌برداری، توصیف و تحلیل دیوان شاعران دهه‌های 30 و 40 انجام شد. به‌ویژه آثار علی موسوی گرمارودی و سیاوش کسرایی، در آن دوره به‌عنوان شعر چریکی شناسانده شده است و کارکردهای آن در دوره‌ای از جامعه‌ ملتهب و سیاست‌زده بازنمایی می‌شود. نتایج پژوهش نشان می‌دهد از بن‌مایه‌های مهم شعر چریکی گرمارودی، کاربرد واژه‌های مرتبط با جنگ است. واژه‌هایی چون سلاح، اسلحه، تفنگ، شمشیر، خون، زندان و... . همچنین نمودهایی از تهدید و انذار نسبت به دشمنان دیده می‌شود. گرمارودی متأثر از فرهنگ دینی و طبقاتی، درون‌مایه‌های ایدئولوژیکی را نیز انعکاس داده است. کسرایی نیز که خود را از طبقۀ رنج‌دیده می‌داند، پرداختن به رنج توده و لزوم مبارزه را همواره در تمام دفترهای شعری خود در اولویت قرار می‌دهد. از نظر کسرایی، تنها راه رهایی ملت ایرانی، اتحاد توده‌های مردم و حمایت از قهرمانانی است که برای حفظ کیان ایران جان‌فشانی می‌کنند. او با استفاده از زبان استعاری و استفاده از نمادهای مبارزاتی دشمن ملت را به آن‌ها می‌شناساند.  

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of the structure, content and elements of guerilla poetry in the works of Ali Moosavi Garmārūdi and Siāvash Kasrāei

نویسندگان [English]

  • Seyed Masood Siyadati 1
  • Abdollah Hasanzadeh Mirali 2
  • Mohammad Rezaie 2
1 PhD student of Persian Language and Literature, Semnan University, Semnan, Iran.
2 Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Semnan University, Semnan, Iran
چکیده [English]

The political and social upheavals since the time of constitutionalism caused changes in Persian poetry and literature. In this relation, mass protests, bloody repressions, and guerilla uprisings was reflected in the literature, and poetry took on the tone of commitment, resistance, and stability. Guerrilla poetry, due to its revolutionary thoughts and ideals, prioritizes content over form. This research seeks to investigate this specific type of contemporary literature and new poetry, in which the role of content is more than form, and new language functions are created, due to political conditions. Furthermore, in terms of content and audience, it has borne the ideological weight of a particular group of intellectuals and political activist. This library-based research employed systematic note-taking and a descriptive and analytical methodology to examine Persian poetry collections of the 1950s and 1960s, especially the works of Ali Moosavi Garmārūdi and Siāvash Kasrāei. As such, guerrilla poetry has been identified and its functions have been represented in a politically volatile and socially turbulent time. The results of the research show that the use of words related to war is one of the important elements of Garmārūdi's guerilla poetry. Words such as weapon, gun, sword, blood, and prison manifest threats and warnings to the enemies. Garmārūdi, influenced by religious and class culture, has also reflected ideological themes in his poetry. Considering himself as belonging to the suffering majority, Kasrāei always prioritizes dealing with the suffering of the masses and the necessity of struggle in all his collections. According to Kasrāei, the only way to liberate the Iranian nation is to unite the masses of people and support the heroes who sacrifice their lives for their country. He use a metaphoric and symbolic language to unravel the enemy of the nation through poetry.

کلیدواژه‌ها [English]

  • literature
  • guerilla poetry
  • Ali Moosavi Garmārūdi
  • Siāvash Kasrāei
  • احمدی، حمید (1384). «بحثی دربارة شعر چریکی». گوهران. تهران. (7 و )8.
  • اسماعیلی، رضا (1395). «جستاری در مفهوم شعر مقاومت و پایداری». کیهان. 7.
  • انزابی نژاد، رضا (1380). «صبغه حماسی در شعر معاصر فارسی» کتاب ماه ادبیات و فلسفه. (44). 31-26.
  • پورجافی، علی حسین (1383). جریان‌های شعری معاصر فارسی (از کودتای 1332 تا 1357)، چ3، تهران: امیرکبیر.
  • حسن لی، کاووس (1386). گونه‌های نو آوری در شعر معاصر ایران. چ6. تهران: ثالث.
  • داودی مقدم، فریده؛ غلامی، وجیهه (1399). «نماد پردازی در شعر چریکی معاصر». ششمین همایش ملی پژوهش‌های نوین در حوزه‌ی زبان و ادبیات ایران.
  • روزبه، محمدرضا (1391). ادبیات معاصر ایران. چ7. تهران: روزگار.
  • شاهرخ، مهدی (1399). «بررسی درون‎مایه‌های اجتماعی اشعار سیاوش کسرایی». مطالعات شهریارپژوهی. 7(27). 174-145.
  • شمس لنگرودی، محمد (1387). تاریخ تحلیل شعر نو. چ6. تهران: مرکز.
  • صادقی، محمد (1388). «آه­ها در سینه­ها گم کرده راه؛ درنگی دربارة شعر چریکی ایران». آیین. (21). 63-65.
  • کسرایی، سیاوش (1379). منتخب سیزده دفتر شعر. چ3. تهران: سخن.
  • کسرایی، سیاوش (1391). مجموعه اشعار. چ4. تهران: نگاه.
  • موسوی گرمارودی، علی (1356). در سایه سار نخل ولایت. چاپ اول. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  • موسوی گرمارودی، علی (1357). عبور. چ2. تهران: رز.
  • موسوی گرمارودی، علی (1358). در فصل مردن سرخ. چاپ اول. تهران: راه امام.
  • موسوی گرمارودی، علی (1363). چمن لاله. چاپ اول. تهران: زوار.
  • موسوی گرمارودی، علی (1368). دستچین. چاپ اول. تهران: حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی.
  • موسوی گرمارودی، علی (1373). باران اخم. چاپ اول. تهران: حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی.
  • موسوی گرمارودی، علی (1375). گزیده اشعار. پیشگفتار بهاء الدین خرمشاهی. چاپ اول. تهران: مروارید.
  • موسوی گرمارودی، علی (1386). خبرگزاری شاهد. مصاحبه.
  • موسوی گرمارودی، علی (1389). تا محراب آن دو ابرو. چاپ اول. تهران: سوره مهر.
  • موسوی گرمارودی، علی (1389). صدای سبز. چ3. تهران: انتشارات قدیانی.
  • موسوی گرمارودی، علی (1389). ماهنامه رشد آموزش زبان و ادب فارسی، مصاحبه.
  • موسوی گرمارودی، علی (1393). خبرگزاری مهر، مصاحبه.