تبیین و تحلیل نشانه معنا‌شناختی رمان پیکر فرهاد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران. (نویسنده مسئول)

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشکده زبان و ادبیات، دانشگاه کردستان.

چکیده

پیکر فرهاد یکی از آثار موفق نویسندۀ مشهور عباس معروفی است که پیکربندی روایت و نحوۀ ترکیب پی‌رفت‌های آن با سایر آثار ادبی متفاوت ‌است. شیوۀ معروفی در رمان پیکر فرهاد، وارد شدن به دنیای نقاشی بوف کور و کنش‌بخشی به تصویرهای آن است. در این مقاله به تبیین و تحلیل نشانه­معناشناختی رمان پیکر فرهاد پرداخته‌ایم تا نشان ‌دهیم «تصاویر» مکتوب چگونه به‌ کنش‌ درآمده‌اند و نظام‌های معنایی رمان را ایجاد کرده‌اند. روایت‌گر این رمان، زنِ تابلوی نقاشی است. تصویرها در این رمان کلامی ‌شده‌اند و بُعد بُوِشی داستان را ایجاد کرده‌اند. با این بُوِش و تغییرِ حضور و بودن، نقاشی از ابژه ‌بودن خارج ‌می‌شود و سوژۀ داستانِ خود می‌شود. او می‌خواهد سرنوشت و داستان خود را بسازد. «دیدن» یک رابطۀ حسیادراکی است؛ اما در رمان پیکر فرهاد یک نظام شَوِشی ساخته‌ است. این تجربۀ جدید برای ابژه‌های تصویر است که زیر نگاه سوژه بیننده با نوعی تغییر وضعیّت درونی و عاطفی به ‌کنش‌ درمی‌آیند و در دنیای سوژه حاضر می‌شوند. به کنش درآمدن نقاشی و استفاده از این طرح روایی، برای اعتراض به شکل حضور زن در اجتماع است. سوژه نقاشی به جست‌وجو و تلاش برای یافتن و دیدار معشوق می‌پردازد تا بتواند وجود و هستی خود را ثابت‌کند و برای زندگی خود معنا بیابد. این جریان رفته‌رفته او را متوجه نقصان حضور و عدمِ وجود بیرونی و واقعی خود ‌می‌کند‌ و با تردید هستی‌شناختی به خود می‌نگرد و وجود خود را انکار ‌می‌کند‌ تا گفتمان بُوِشی دیگری شکل‌ بگیرد. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Semiotic- Semantic Analysis of Peikar-e Farhād

نویسندگان [English]

  • Teymoor Malmir 1
  • Shahla Naseri 2
1 Professor of Persian Language and Literature, University of Kurdistan (correspondence author)
2 PhD student of Persian language and literature, University of Kurdistan.
چکیده [English]

Peikar-e Farhād (The Body of Farhād), which is among the successful works of the renowned writer, Abbās Marūfi, uses a narrative configuration and a kind of relationship between its several subplots, which distinguishes this novel from other literary works. As such, Marūfi depicts a pictorial world of Hedāyat’s The Blind Owl in his novel and animates its imagery. This article analyses semiotic-semantic aspects within Peikar-e Farhād to elucidate how the inscribed "images" have been animated and have shaped the narrative frameworks of the novel. The narrator of this work is the woman within the painted tableau. These images in the novel have been verbalized, thus establishing a dimension of narrative. Through this narrative dimension and the modulation of presence and being, the painting evolves beyond a mere object or portrayal, metamorphosing into the subject of its own tale. She aspires to construct her destiny and narrative. "Seeing" entails a sensory-perceptual relationship, but in Peikar-e Farhād, it evolves into a system of reflection.  Under the gaze of the subject-viewer, the object-images undergo a fresh sense of transformation in their inner emotional states and are animated so as to experience presence in the subject's world. The utilization of this narrative framework in which painting is animated function as a medium of protest against how the presence of women in the society has been shaped. As a subject, the portrayed-painting embarks on a quest and strives to locate and meet her beloved, aiming to establish her existence and unearth meaning in her life. This gradual progression leads her to acknowledge the deficiencies of her external and genuine existence, instigating introspective uncertainty regarding her ontological status and ultimately renouncing her own presence. This process paves the way for the emergence of an alternative narrative discourse.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Abbās Marūfi"
  • Peikar-e Farhād
  • semiotic – semantic
  • image animation/performativity
  • female narration
-­ اکبری بیرق، حسن و قربانیان، مریم (1391). «زمان روایی داستان پیکر فرهاد»، نقد ادبی. 5(18). 24-7.
- بال، میکه (1396). «روایت‌مندی بصری». ترجمۀ فائزه نوری‌زاد و امیرحسین هاشمی، گردآورنده: محمد راغب، دانشنامۀ نظریه‌های روایت، چاپ اول، تهران: نیلوفر. 97-83.
- پولیاکووا، ی.آ.، ز.ای رحیمووا (1381). نقاشی و ادبیات ایرانی. ترجمۀ زهره فیضی. چاپ اول. تهران: روزنه.
- حسینی، سارا و همکاران (1401). «تحلیل بوطیقای تصویر در گفتمان رمانتیک نیما یوشیج»، دانشگاه سمنان: مجله مطالعات زبانی و بلاغی. 13(29). 132-101.
- دارابی، بیتا و همکاران (1392). «خوانش بینامتنی پیکر فرهاد و بوف کور». نقد ادبی. 6(22). 88-67.
- دانشگر، آذر و لیلا رحمتیان (1399). «واکاوی گفتمان بُوِشی در رمان پیکر فرهاد عباس معروفی». تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا). 12(46). 34-13.
- رحمتیان، لیلا و خلیل بیگ‌زاده (1397). «بررسی بعد حسی ادراکی از گفتمان شَوِشی گرمس در پیکر فرهاد معروفی». مجموعه مقالات گردهمایی بین‌المللی انجمن ترویج زبان و ادب پارسی (سیزدهم: شیراز). 782-767.
- رضابیگی، مریم و همکاران (1391). «بینامتنیت و دور باطل: دو مؤلفۀ پسانوگرا در رمان پیکر فرهاد عباس معروفی». نقد ادبی. 5(20). 142-121.
- شعیری، حمیدرضا (1397الف). مبانی معناشناسی نوین. چاپ ششم. تهران: سمت.
-­ شعیری، حمیدرضا (1397ب). نشانه‌معناشناسی دیداری: نظریه و تحلیل گفتمان هنری، چاپ دوم. تهران: سخن.
- شعیری، حمیدرضا (1398). نشانه معناشناسی ادبیات: نظریه و روش تحلیل گفتمان. چاپ دوم، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
- شعیری، حمیدرضا؛ ترانه وفایی (1388). راهی به نشانه معناشناسی ‌سیّال: با بررسی موردی ققنوس نیما، چاپ اول. تهران: علمی و فرهنگی.
- شعیری، حمیدرضا؛ دینا آریانا (1390). «چگونگی تداوم معنا در چهل نامۀ کوتاه به همسرم از نادر ابراهیمی»، نقد ادبی. 4(14). 185-161.
- عباسی، علی و هانیه یارمند (1390)، «عبور از مربع معنایی به مربع تنشی: بررسی نشانه معناشناختی ماهی سیاه کوچولو»، پژوهش‌های زبان و ادبیات تطبیقی. 2(7). 172-147.
- علوی، بزرگ (1357). چشمهایش، چاپ سوم. تهران: امیرکبیر.
- کشاورز، حسام و علی‌اصغر فهیمی‌فر (1395). «بازشناسی مبانی نظری نگارگری ایرانی در رمان بوف کور». پژوهش‌های ادبی. 13(54). 142-114.
- کنعانی، ابراهیم؛ صفورا انتظاری (1401). «تحلیل گفتمان انتقادی رمان رویای تبت بر پایۀ الگوی ون لیوون». دانشگاه سمنان: مجله مطالعات زبانی و بلاغی. 13(29).240-219.
- گرمس، آلژیرداس ژولین (1389). نقصان معنا. ترجمه و شرح حمیدرضا شعیری. چاپ اول. تهران: علم.
- معروفی، عباس (1382). پیکر فرهاد. چاپ سوم. تهران: ققنوس.
- هاتفی، محمد؛ حمیدرضا شعیری (1390). «وضعیّت شبه‌گفتمانی: نشانه-معناشناسی تطبیقی متن و تصویر در کتاب مصور مردم معمولی». مطالعات تطبیقی هنر. 1(2). 56-41.
- هدایت، صادق (1351). بوف کور. چاپ 14. تهران: امیرکبیر.