زیبایی شناسی گوتیک، محمل اضطراب وجودی در شعر فروغ فرخزاد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.

چکیده

فروغ فرخزاد از معدود شاعرانی است که «من»ی معترض و عصیانگر را در شعرهایش به نمایش گذاشته است؛ اما این رویکرد اعتراضی گرچه ماهیتی اجتماعی دارد، از خاستگاه پنهان و درعین‌حال عمیق­تری نشأت می­گیرد که همانا خاستگاهی فلسفی است. «اضطراب»، گرانیگاه اصلی شعر اوست. مؤلفه­ای که هیچ‌یک از شعرهای فروغ فرخزاد، چه شعرهای عصیانی- هیجانی دوره نخست و چه شعرهای انتقادی- فلسفی دوره دوم او از آن خالی نیست. این ویژگی به تعبیر کی­یرکگور، ذاتی شعر اوست؛ ازهمین‌رو ایماژها و روایت­های ملودرام در شعر او با زیبایی­شناسی ویژه و درخور این درون­مایه؛ یعنی زیبایی­شناسی گوتیک، انعکاس یافته است. این مقاله به روش توصیفی- تحلیلی، به بررسی همگرایی زیبایی­شناسی گوتیک با اضطراب وجودی و نمودهای آن، یعنی تنهایی، ترس، تردید و تعلیق و مرگ در فضاسازی استعار­ی باد و شب در شعر او پرداخته و به این نتیجه رسیده است که او فلسفه اگزیستانسیالیسم را در شعر خود زیسته است. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Existential Anxiety in connection with Gothic Aesthetics in Forūgh Farrokhzād's Poetry

نویسنده [English]

  • Ghodsieh Rezvanian
Professor of Persian Language and Literature, University of Mazandaran, Babolsar, Iran.
چکیده [English]

Forūgh Farrokhzād is one of the few controversial poets in Persian literature whose depth of thought has not been thoroughly explored because of being a woman and presenting a critical and rebellious new face of a woman with "inky fingers". However, though the nature of this protest is social, it comes from a deeper origin, which is a philosophical one. Anxiety is the main treasure of her poetry, a component that none of Forūgh Farrokhzād's poems; whether the rebellious-emotional poems of the first phase or the critical-philosophical poems of the second phase are not devoid of. To use Kierkegaard’s idea, this feature is inherent in her poetry. Therefore, imagery and melodramatic narrative are reflected with a special aesthetic suitable for this motif, i.e. gothic aesthetics. This article, using an analytical descriptive method, examines how gothic aesthetics converges with existential anxiety and its manifestations, loneliness, doubt and suspense in the two metaphors of wind and night in her poetry and concludes that Farrokhzād lived the philosophy of existentialism in her poetry.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Gothic Aesthetics
  • Existential Anxiety
  • Existentialism
  • Forūgh Farrokhzād's Poetry
  • آریان، حسین و مهری تلخابی (1399). «تحلیل مفهوم مرگ در شعر فروغ فرخزاد بر اساس نظریه استعاره شناختی». دانشگاه سمنان: مجله مطالعات زبانی و بلاغی. 11(22).36-7.
  • احمدی، بابک (1377). آفرینش و آزادی. چاپ چهارم. تهران: نشر مرکز.
  • - احمدی، بابک (1385). سارتر که می­نوشت. چاپ دوم. تهران: نشر مرکز.
  • امن­خانی، عیسی (1392). اگزیستانسیالیسم و ادبیات معاصر ایران. تهران: نشر علمی.
  • بشیری، محمود، داود اسپرهم، یحیی طالبیان، نسیم داوودی پناه (1401). «رویکرد اگزیستانسیالیستی به مفهوم تنهایی در جریان شعری رمانتیک سیاه»، دانشگاه تبریز: مجله پژوهش­های فلسفی، 16(39)، 382-365.
  • بیکول، سارا (1398). در کافه اگزیستانسیالیستی. ترجمه هوشمند دهقان. چاپ سوم. تهران: پیام امروز.
  • جعفری، مسعود (1378). سیر رمانتیسم در اروپا. تهران: نشر مرکز.
  • خالصی مقدم، نرگس (1391). شهر و تجربه مدرنیته فارسی. تهران: تیسا.
  • درانتی، ژان- فیلیپ (1393). زیبایی­شناسی اگزیستانسیالیستی. ترجمة هدی ندایی فر. تهران: ققنوس.
  • روزبه، محمدرضا و کیانوش دانیاری (1396). «اگزیستانسیالیسم شعری و نحوه تحقق آن با تمهیدات بیانی». دانشگاه یزد: فصلنامه کاوش­نامه. 18(34)، 125-95.
  • رید، هربرت (1371). معنی هنر. ترجمة نجف دریابندری. تهران: شرکت سهامی کتاب­های جیبی با همکاری انتشارات امیرکبیر.
  • سارتر، ژان پل (1385). ادبیات چیست. ترجمة ابوالحسن نجفی، تهران: آگاه.
  • سه­یر، رابرت و میشل لووی (1383). رمانتیسم و تفکر اجتماعی. ترجمة یوسف اباذری، رمانتیسم در مجموعه ارغنون. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  • صفوی، کورش (1380).گفتارهایی در زبان­شناسی. تهران: هرمس
  • عظیمی، مسعود (1387). آشنایی با ادبیات گوتیک: http://nagaly.blagsa.com.
  • فرخزاد، فروغ (1377). مجموعه اشعار فروغ. آلمان غربی: نوید.
  • فیاضی، مریم سادات و عطیه احمدپور لختگی (1401). «بررسی طرح­واره­های حرکتی در اشعار فروغ فرخزاد». دانشگاه سمنان: مجله مطالعات زبانی و بلاغی. 13(29). 218-191.
  • قویمی مهوش (1390). تحلیل ساختاری-زبان­شناختی شعر باد ما را با خود خواهد برد: http://parah.blogsky.com.
  • کاپلان، هرولد (1378). خلاصه روان­پزشکی. ترجمة نصرت الله افکاری. تهران: شهراب.
  • کی­یرکگور، سورن (1401). مفهوم اضطراب، ترجمة صالح نجفی. تهران: مرکز
  • مک­کواری، جان (1377). فلسفه وجودی. ترجمة محمد سعید حنایی کاشانی. تهران: هرمس.
  • نیکبخت، محمود (1395). از گمشدگی تا رهایی. تهران: گمان
  • وارنوک، مری(1386). اگزیستانسیالیسم و اخلاق. ترجمة مسعود علیا. تهران: انتشارات ققنوس.
  • واعظ شهرستانی، محمدرضا (1397). جز طنین یک ترانه نیستم. تهران: نگاه معاصر
  • ولک، رنه (1377). تاریخ نقد جدید. ترجمة سعید ارباب شیرانی، تهران: نیلوفر.
  • هابن، ویلیام (1348). پیام­آوران عصر ما. ترجمة عبدالعلی دستغیب. تهران: سپهر.
  • یالوم، اروین د. (1394). روان­درمانی اگزیستانسیال. ترجمة سپیده حبیب، تهران: نی.