بررسی تکرار در کردی کرمانشاهی بر اساس نظریۀ دوگان‌سازی صرفی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموختة دکتری زبانشناسی همگانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران (نویسنده مسئول)

2 دانش آموختة دکتری زبانشناسی همگانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

10.22075/jlrs.2023.30548.2277

چکیده

تکرار هم فرایندی صرفی و هم واجی است که می­ تواند از تکرار عناصر معنا­دار و  بی­ معنا ساخته شود. از این حیث تکرار به موضوعی چالش ­برانگیز در مباحث زبان‌شناسی تبدیل شده­است. دوگان­ساخت­ها در کردی کرمانشاهی تعداد قابل‌توجهی دارند که بررسی آن­ها در شناختِ بیشترِ ماهیتِ تکرار سودمند است. این کلمات در مقوله ­ها و نقش­ های مختلفی چون نام­آوا، ادات، قید، صفت، فعل و... ظاهر می­ شوند. در این پژوهش در حدود 180 کلمۀ تکرار کردی کرمانشاهی از منابع مکتوب و نیز گفتار گویشوران به دست آمد و براساس نظرات اینکلاس و زول (2005) مورد بررسی قرار گرفت. الگوهای تکرار در این گویش، در هفت گروه متفاوت به‌صورت یک پیوستار نمایش داده شده­اند. این الگوها عبارتند از: دوگان­ساخت­هایی با صرفاً شباهت واجی دختران، شباهت واجی / معنایی و اصطلاحی دختران، ادات، ناقص پسوندی ، ناقص پیشوندی، نام­آوا و تکرار کامل. روش انجام این پژوهش توصیفی‌ - تحلیلی بوده ­است و هدف این بود که نشان دهیم نظریۀ دوگان­سازی صرفی تا چه حد می­تواند در تبیین دوگان­ساخت­های کردی کرمانشاهی کارایی داشته ­باشد. نتایج بررسی نشان می­دهد که با استفاده از مفهوم ساخت در این نظریه، دوگان­ ساخت­های با معنای اصطلاحی هم قابل‌بررسی هستند؛ اما برای مواردی که دوگان­ساخت از اجزای بی­ معنا تشکیل شده ­باشد، این نظریه نیاز به بازبینی دارد .

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The study of reduplications in Kermānshāhi Kurdish based on morphological reduplication theory

نویسندگان [English]

  • Nasrin Azhideh 1
  • Seyyedeh Sareh Sadeghi 2
1 Ph.D. General Linguistics, University of Bu Ali Sina, Hamadan, Iran (correspondence author)
2 Ph.D. General Linguistics, University of Bu Ali Sina, Hamadan, Iran.
چکیده [English]

As a phonological and morphological process, reduplication is capable of producing both meaningful and meaningless components, which has made it a challenging issue in linguistics. There is a considerable number of reduplicants in Kermānshāhi Kurdish which can be helpful in the recognition of true reduplicants. In this dialect, reduplicants appear in the form of adverbs, adjectives, verbs and even onomatopoeias. In the present study, around 180 reduplicants have been collected from oral and written sources and studied based on Sharon Inkelas and Cheryl Zoll (2005). Putting aside repetitive words which are common between Persian and Kurdish, the rest of words have been hierarchically classified into seven groups; reduplicants involving only phonological similarity of the daughters, reduplicants involving phonological as well as semantic similarity of the daughters, particles, partial suffixal reduplication, partial prefixal reduplication, onomatopoeia and full reduplications. The aim of this descriptive - analytical research is to explore how useful morphological reduplication is in the study of redplicants in Kermānshāhi Kurdish. The results indicate that morphological construction allows to examine repetition of metaphorical daughters as reduplications. However, for repetitive words involving meaningless daughters, this theory needs to be reanalyzed.   

کلیدواژه‌ها [English]

  • reduplicants
  • construction
  • full reduplication
  • partial reduplication
  • added meaning
  • Kermānshāhi Kurdish
- امینی، رضا (1400)، بررسی و تحلیل کارکردهای مشترک دوگان­سازی در چند زبان و گویش رایج در ایران، زبان­شناسی گویش­های ایرانی، دورۀ 6، شمارۀ1  ، صص65-98.
- تفرجی یگانه، مریم و نعمت جهان­فر (1396)، فرایند تکرار در گویش کلهری براساس نظریۀ بهینگی ، زبان فارسی و گویش­های ایرانی ، دورۀ2 شمارۀ 2،صص 161-179.
- حیدر زاده، خسرو (1389 فرهنگ لغات گویش کرمانشاهی، تهران: خسرو حیدرزاده.
- دبیرمقدم، محمد و سیما ملکی(1395)، تحلیل صوری و معنایی فرایند تکرار کامل در زبان فارسی ، زبان­شناسی و گویش­های خراسان ،دورۀ 8، شمارۀ 14، صص 1-23.
- راسخ­ مهند، محمد (1388) بررسی معنایی تکرار در زبان فارسی، زبانشناسی ، دورۀ 23، شمارۀ  1، صص 65-73.
- راسخ مهند، محمد، محمدی راد، مسعود (1392)، بررسی صوری و معنایی تکرار در گویش سورانی، ویژه­نامه فرهنگستان ( زبان­ها و گویش­های ایرانی)، دورۀ جدید شمارۀ 3 صص 146-133.
- رضی نژاد، سید محمد، الله­یاری، فریده (1395)، بررسی فرآیند تکرار در زبان کردی در چهارچوب نظریۀ بهینگی،  پژوهش­های زبانی، زورۀ 7 ، شمارۀ2، صص 75-60.
- سلندری رابٌری، مراد علی، رفیعی، عادل و بتول علی نژاد (1395 الف)، تکرار به مثابه دوگان سازی صرفی: شواهدی از زبان  فارسی، دو ماهنامۀ جستارهای زبانی، دورۀ 7، شمارۀ5 ، صص118-91.
- سلندری رابٌری، مراد علی، رفیعی، عادل و بتول علی نژاد (1395 ب)، دوگان­سازی فعل در زبان فارسی بر مبنای نظریه­ دوگان­سازی صرفی: تحلیلی ساختواژی  معنایی، نشریه پژوهش­های زبانشناسی تطبیقی، دورۀ 12، شمارۀ 6 ، صص35-17.
- شقاقی، ویدا (1379)، فرایند تکرار در زبان فارسی، مجموعه مقالات چهارمین کنفرانس زبان­شناسی نظری و کاربردی ، به کوشش سید علی میرعمادی ، تهران، علامه طباطبایی، ج 1،صص 519-534.
- شقاقی، ویدا (1389) مبانی صرف، تهران: سمت.
- کلباسی، ایران (1387)، ساخت اشتقاقی واژه در زبان فارسی امروز، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- گلفام، ارسلان، محیی الدین قمشه­ای(1391)، تصویرگونگی دوگان­ساخت­ها در زبان فارسی: طبقه­بندی معنایی،   پژوهش­های زبان و ادبیات تطبیقی، دورۀ 3، شمارۀ 1 ، صص 172،-153.
- محمدی، علی و عبدالستار نقشبندی(1394)، تحلیل و بررسی نام­آواها در زبان کردی و پژوهشی در مصداق­های کردی و  فارسی آن، پژوهش­های زبانشناسی تطبیقی، دورۀ 5، شمارۀ 9، صص  256 -243.
- محمودی بختیاری، بهروز و زهره ذولفقار کندری(1394)، دوگان­سازی کامل در زبان فارسی: یک بررسی پیکره بنیاد، پژوهشنامۀ پردازش و مدیریت اطلاعات ،دورۀ 31، شمارۀ 1 ، صص 147-161.
- نیکوبخت، ناصر(1383)، صوت آواها و نظریة منشأ زبان ، فصلنامه­ی پژوهش­های ادبی، شمارۀ 3، صص 132-115.
- واعظ، بتول و کاردل ایلواری(1390)، بررسی تأثیر تکرار در فصاحت بوستان،  مطالعات زبانی و بلاغی، سال دوم ، دورۀ 4،صص137-156.
- وفایی، عباس علی(2010)، نقش‌های ناهمگون در کلمات مکرّر همسان، مطالعات زبانی و بلاغی، دورۀ 1، شمارۀ2، صص147-164.