نقد شعر "ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد" با رویکرد نشانه‌شناسی تأویلی اومبرتو اکو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علّامه طباطبائی، تهران، ایران (نویسنده مسئول)

2 کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

10.22075/jlrs.2024.32867.2397

چکیده

نشانه‌شناسی تأویلی بستری است که به مدد آن می‌توان دلالت‌های پویا را در متونِ باز ردیابی نمود. این رویکرد امکان بررسی همه‌جانبه و ایجاد برداشت‌های نامتناهی را فراهم می‌کند تا دیالکتیکی میان متن و خواننده شکل بگیرد. آنچه اومبرتو اکو با بهره از تلفیق نظریات یلمزلف دربارۀ ارتباط میان بیان و محتوا و پراگماتیسم آمریکایی بیان می‌کند، به معیارهای معناشناسانۀ دانشنامه‌ای منتهی می‌شود که به‌عنوان برابرنهاد معناشناسی لغتنامه‌ای مطرح شده است. در نظام نشانه‌شناسی اکو تمامی اجزای متن از قبیل مجاز، استعاره، نماد، صنایع لفظی، امکانات موسیقایی و... در تأویلی همه‌جانبه در بستر بافت متن بررسی و با بهره‌گیری از محورهای برگرفته از چهار علت ارسطویی سنجیده می‌شوند تا تأویلی علمی و بهنجار را از دیدگاه خوانندۀ الگو رقم بزنند. در پژوهش حاضر شعر "ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد" فروغ فرخزاد به‌عنوان متنی تأویل‌پذیر، نمادگرا و اسطوره‌محور، در بسترهای فرهنگی، ایدئولوژیک، معناشناسیک و زیبایی‌شناسیک معناکاوی شده و رمزگشایی نشانه‌های تکرارشونده در آن به مدد روش دانشنامه‌ای در سطوح مختلف معنایی تبیین شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Critique of Forough Farrokhzad's “Let’s Believe in the Beginning of the Cold Season” with the Interpretive Semiotic Approach of Umberto Eco

نویسندگان [English]

  • Shirzad Tayefi 1
  • Niloofar Bakhtiari 2
1 Associate Professor of Persian Language and Literature, University of Allameh Tabataba’i, Tehran, Iran (Correspondence author)
2 Master of Persian Language and Literature, University of Allameh Tabataba’i, Tehran, Iran
چکیده [English]

Hermeneutic semiotics is a platform that can be used to trace dynamic meanings in open texts. This approach provides the possibility of comprehensive investigation and creation of infinite impressions to form a dialectic between the text and the reader. What Umberto Eco expresses by combining Louis Hjelmslev’s ideas about the relationship between expression and content with American pragmatism, leads to encyclopedic semantic criteria, which is proposed as the equivalent of a dictionary of semantics. In the Eco’s semiotics system, all the components of the text, such as metonymy, metaphor, symbol, figures of speech, musicality, etc., are examined in an all-round textual and contextual interpretation and are measured using the axes derived from the four Aristotelian causes to provide a scientific and standard interpretation, from the point of view of the reader of the model. In the current research, Forough Farrokhzad’s poem “Let’s Believe in the Beginning of the Cold Season” (“Imān Biāvarim Be Āqhāze Fasle Sard”) has been examined as an interpretable, symbolic, myth-oriented text in its cultural, ideological, semantic, aesthetic context. The decoding of recurring signs of the poem has been explained with the help of an encyclopedic method at different levels of meaning.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Let’s Believe in the Beginning of the Cold Season
  • Forough Farrokhzad
  • encyclopedic semantics
  • metaphor
  • symbol
- احمدی، بابک (1370)، ساختار و تأویل متن، جلد1 (نشانه‌شناسی و ساختارگرایی)، تهران: مرکز.
- آریان، حسین و تلخابی، مهری (1399)، تحلیل مفهوم مرگ در شعر فروغ فرخزاد براساس نظریۀ استعاره شناختی، مطالعات زبانی و بلاغی، دوره 11، شماره 22، 7-36.
- اکو، اومبرتو (1400)، نشانه‌شناسی، تهران: ثالث.
-  اکو، اومبرتو (1397)، تفسیر و بیش‌تفسیر جهان، تاریخ، متن، ترجمۀ آرش جمشیدپور، تهران: ثالث.
-آلگونه جونقانی، مسعود (1395)، اومبرتو اکو و بنیان نشانه‌شناختی تأویل، نقد و نظریۀ ادبی، دورۀ 1، شماره پیاپی 1، صص 24-47.
­-آلگونه جونقانی، مسعود(1396)، نشانه‌شناسی شعر، تهران: نویسه پارسی.
- براهنی، رضا (1344)، طلا در مس(در شعر و شاعری)، تهران: چاپخانۀ چهر.
- بهنام، علیرضا (1398)، نشانه‌شناسی و شعر، تهران: سیب سرخ.
- حسن‌دوست، محمد (1393)، فرهنگ ریشه‌شناختی فارسی، جلد 1، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
حق­شناس، علی­محمد و عطاری، لطیف (1386)، نشانه­شناسی شعر، مجلۀ دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ش سوم، صص 19- 45.
- سامانی، فرهاد (1383)، استعاره؛ مبنای تفکر و ابزار زیبایی‌آفرینی، ترجمۀ گروه مترجمان، تهران: سوره مهر.
- سجودی، فرزان (1395)، نشانه‌شناسی کاربردی، تهران: علم.
- سیاهپوش، حمید (1376)، زنی تنها: یادنامۀ فروغ فرخزاد، تهران: نگاه.
- شمیسا، سیروس (1376)، نگاهی به فروغ فرخزاد، چ 3، تهران: مروارید.
- شوالیه، ژان و گربران، آلن (1384)، فرهنگ نمادها: اساطیر، رؤیاها، رسوم و... ، جلد 1، ترجمۀ سودابه   فضایلی، چ دوم، تهران: جیحون.
- شوالیه، ژان و گربران، آلن (1384)، فرهنگ نمادها: اساطیر، رؤیاها، رسوم و... ، جلد 2، ترجمۀ سودابه فضایلی، چ دوم، تهران: جیحون.
- شوالیه، ژان و گربران، آلن (1382)، فرهنگ نمادها: اساطیر، رؤیاها، رسوم و... ، جلد 3، ترجمۀ سودابه فضایلی، چ اول، تهران: جیحون.
- شوالیه، ژان و گربران، آلن (1385)، فرهنگ نمادها: اساطیر، رؤیاها، رسوم و... ، جلد 4، ترجمۀ سودابه فضایلی، چ اول، تهران: جیحون.
- شوالیه، ژان و گربران، آلن (1387)، فرهنگ نمادها: اساطیر، رؤیاها، رسوم و... ، جلد 5، ترجمۀ سودابه فضایلی، چ اول، تهران: جیحون.
- طایفی، شیرزاد و سهرابی،  زهره (1400)، نقد نشانه‌شناختی کارکرد آشوب در نظم در باب اول گلستان سعدی، مطالعات زبانی و بلاغی، سال 12، ش 26، صص 285-314.
- فتوحی، محمود (1390)، سبک‌شناسی، نظریه‌ها رویکردها و روش‌ها، تهران: سخن.
- فرخزاد، فروغ (1400)، مجموعه اشعار فروغ فرخزاد، تهران: نگاه.
- فیاضی، مریم­سادات و احمدپور لختگی، عطیه (1401)، بررسی طرحواره‌های حرکتی در اشعار فروغ فرخزاد، مطالعات زبانی و بلاغی، دوره 13، شماره 29، 191-218.
- کریمی، نازنین، دادور، ابوالقاسم (1399)، تحلیل عناصر معماری مسجد امام اصفهان بر پایۀ نشانه‌شناسی اومبرتو اکو، هنر اسلامی، دوره 17، شماره 39، 352-336.
- کلیگز، مری (1399)، درسنامۀ نظریۀ ادبی، ترجمۀ جلال سخنور، الاهه دهنوی، سعید سبزیان م، تهران: اختران.
- مکاریک، ایرنا ریما (1384)، دانشنامۀ نظریه‌های ادبی معاصر، ترجمۀ مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران: آگه.
- ملکی، الهام و رزاق‌پور، مرتضی (1395)، اسطورۀ قهرمان در شعر فروغ فرخزاد، پژوهش‌های نقد ادبی و سبک‌شناسی، ش 3، صص 151-175.
- نجم ­آبادی، افسانه (1400)، چرا شد محو از یادِ تو نامم؟، تهران: بیدگل.