ارتقای آموزش ادبیات منظوم فارسی برای غیرفارسی‌زبانان: ارزشیابی جامع مواد آموزشی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی، قزوین، ایران (نویسنده مسئول)

2 دانش‌آموخته آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی، قزوین، ایران.

چکیده

ارزشیابی کتاب درسی با در نظر گرفتن نیازها و اهداف یادگیری و یاددهی، نقشی کلیدی در بهبود فرآیند آموزش ایفا می‌کند. علاوه بر این، اطلاعات ارزشمندی برای برنامه‌ریزی و مدیریت فعالیت‌های کلاسی ارائه می‌دهد. به نظر می‌رسد که برای آموزش ادبیات فارسی به دانشجویان غیرایرانی، نیاز مبرمی به منابع آموزشی بر پایه‌های دانش آموزش‌کاوی ادبیات وجود دارد. این پژوهش می‌کوشد به ارزیابی پیش‌نگرانۀ کتابی که برای دانشجویان خارجی و بر پایۀ اصول آموزش ادبیات طراحی شده ‌است، تحت عنوان کتاب‌های ‌آموزش ادبیات منظوم فارسی (سطح میانی) از مجموعۀ فارسی‌نامه، از نگاه مدرسانِ ادبیات فارسی بپردازد. ابزار پژوهش، پرسش‌نامۀ ساختة محقق‌ با 12 بخش اصلی و 60 گویه است. پس از فرایند روایی‌سنجی و پایایی‌سنجی پرسش‌نامه، درمجموع، 29 نفر از مدرسان زبان و ادبیات فارسی شرکت کردند که از این تعداد 18 نفر زن و 11 نفر مرد بودند. این مدرسان با میانگین 5 سال تجربه تدریس، در رده ‌سنی 25 تا 45 سال قرار داشتند. نتایج کلی حاصل از تحلیل داده‌ها از ارزیابی این درس‌نامه نشان می‌دهد که این درس‌نامه برای آموزش ادبیات فارسی به غیرفارسی‌زبانان از دیدگاه مدرسان تأثیر مثبتی دارد. همچنین، نتایج نشان می‌دهد که بخش آموزش ویژۀ ادبیات، مطلوب‌ترین بخش از 12 بخش ارزیابی است و بخش مهارت‌های شنیداری، گفتاری، خوانداری و نوشتاری نیز در بالاترین رتبه قرار دارد. نتایج این پژوهش، به پیشرفت گفتمان در حوزه آموزش کمک می‌کند و با افزایش آگاهی‌ها از ظرفیت‌های مثبت و کاستی‌های این منبع آموزشی، برای نویسندگان این فرصت را فراهم می‌آورد که به نگارش مواد آموزشی با رویکرد مناسب‌تر و علمی‌تر بپردازند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Improving the Teaching of Persian Verse Literature for non-Persian Speakers: A Comprehensive Evaluation of Educational Materials

نویسندگان [English]

  • Amirreza Vakilifard 1
  • Fatemeh Janatirad 2
  • Zoya Rezaei Mahalati 2
1 Associate Professor of Teaching Persian to Non-Persian Speakers, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran (Corresponding Author)
2 M.A in Teaching Persian to Non-Persian Speakers, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran.
چکیده [English]

The assessment of textbooks, thoughtfully considering the requirements and aims inherent to the realms of pedagogy and learning, plays a pivotal role in refining the educational process. Furthermore, it yields invaluable insights that inform pedagogical planning and classroom management. Within the specific context of imparting Persian literature to non-Iranian students, an apparent scarcity prevails concerning educational materials underpinned by substantial scholarship. Moreover, the available literature lacks a comprehensive scholarly examination. This research is dedicated to evaluating the prospective efficacy of an educational textbook tailored for foreign students, with a particular focus on the realm of literary education. The textbook in question, entitled Teaching Books of Persian Verse Literature (Volume 1), is from the esteemed Fārsināma Collection and is assessed through the discerning eyes of Persian literature instructors. The methodological approach employed here entails a custom-crafted questionnaire encompassing 12 primary sections, each comprising 60 distinctive items. It is essential to note that this questionnaire underwent a rigorous process of validation and reliability assessment. A total of 29 participants, Persian language and literature instructors, contributed to this research, with a distribution of 18 females and 11 males. These educators, aged between 25 and 45, have accumulated approximately five years of teaching experience in their field. The comprehensive analysis of the data culminates in notable findings, affirming the commendable desirability of the textbook designed to facilitate the instruction of Persian literature for non-Persian speakers. Notably, the findings indicate that the section dedicated to specialized literary education assumes the highest rank among the 12 sections subject to evaluation. Furthermore, the domains of listening, speaking, reading, and writing skills also secure a prominent position in the hierarchy of desirability. The ramifications of this research extend beyond the enhancement of educators' awareness regarding the affirmative attributes and limitations of the textbook. It concurrently beckons authors to undertake the composition of pedagogical materials that bear the hallmarks of greater scholarly rigor and suitability, thus contributing significantly to the advancement of the discourse within the pedagogical domain.

کلیدواژه‌ها [English]

  • teaching
  • Persian Verse literature
  • evaluation
  • poetry
  • text book
  • other language speakers
  • تفنگدار، همه‌ناز (1395). «طراحی مشاهده‌نامۀ ارزشیابی آزمایشی برای درس‌نامه‌های ادبیات فارسی ویژۀ گویشوران دیگر زبان‌ها». مجموعه مقالات همایش واکاوی منابع آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان، تهران: خاموش. 1052-1039.
  • تفنگدار، همه‌ناز (1398). تدوین انگاره آموزشی برای آموزش شعر فارسی به گویشوران دیگر زبان‌ها، پایان‌نامۀ چاپ‌نشده کارشناسی ارشد. دانشگاه علامه طباطبایی.
  • دانشگر، محمد (1389). شعر سادۀ فارسی (ویژۀ فارسی‌آموزان غیر ایرانی). تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
  • رشیدی، ناصر و فرزانه اله‌یار (1394) «توصیف و تحلیل مجموعۀ «فارسی بیاموزیم» براساس الگوی لیتل جان (2011)». پژوهش‌نامۀ آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان. 4(1(پیاپی 9)). 136-103.
  • ‌غلامرضایی، محمد (1377). سبک‌شناسی شعر پارسی. تهران: جامی.
  • لازار، گیلیان (1380). ادبیات و آموزش زبان. ترجمۀ محمد غضنفری. تهران: سمت.
  • موسوی، ندا (1397). «روایی و سازگاری فرمول‌های خوانش‌پذیری در ارزیابی متون فارسی. پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی». (43). 41-21.
  • نیکوبخت، ناصر (1391). شعر فارسی از آغاز تا قرن ششم هجری.تهران: سمت.
  • وکیلی فرد، امیررضا؛ راد، محمدتقی (1400). «آموزش زبان فارسی به‌ غیرایرانیان: نگرش مدرّسان درباره به‌کارگیری متون ادبی». دانشگاه سمنان: مجله مطالعات زبانی و بلاغی. 12(24). 264-235.
  • وکیلی‌فرد امیررضا و فاطمه جنتی‌راد (1402). فارسی‌نامه آموزش ادبیات منظوم- سطح میانی- از آغاز سده‌ی سوم تا پایان سده‌ی هشتم. فرهیختگان.
  • وکیلی‌فرد، امیررضا و دیگران (1397). «ارزیابی مجموعۀ فارسی بیاموزیم در چارچوب شاخص‌های گزینش منابع آموزشی بر اساس انگارۀ مک‌دانوف و شاو (2003)». مجموعه مقالات دهمین همایش بین‌المللی زبانشناسی ایران. 686-667.
  • وکیلی‌فرد، امیررضا و دیگران (1401). «ادبیات منظوم و منثور فارسی: در جستجوی الگوهای آموزش به غیرفارسی‌زبانان». پژوهش‌های ادبی. ۱۹ (۷۸). 263-241.
  • همایی، جلال‌الدین (1370). فنون بلاغت و صناعات ادبی. چ7. تهران: هما.
  • Al Fraidan, A. (2012). "Evaluation of Two ESP Textbooks. English Language Teaching", 5(6), 43–47. https://doi.org/10.5539/elt.v5n6p43.
  • Baleghizadeh, S. & Rahimi, A. H. (2011). "Evaluation of an ESP Textbook for the Students of Sociology". Journal of Language Teaching & Research, 2(5), 1009-1014.
  • Brumfit, C. J. & Carter R. A. (2000). Literature and Language Teaching. Oxford: Oxford University Press.
  • Carter, R. & Long, M. (1991). Teaching literature. Harlow: Longman.
  • Choudhary, S. (2016). "A Literary Approach to Teaching English Language in a Multicultural Classroom". Higher Learning Research Communications, 6(4), n4.
  • Cunningsworth, A. (1995). Choosing your coursebook. Oxford: Heinemann.
  • Demir, Y., & Ertas, A. (2014). "A suggested eclectic checklist for ELT coursebook evaluation". Reading, 14(2), 243-252.
  • Hapsari, A. (2011). "Literary competence for the teaching of literature in second language educational context.JEE", Journal of English and Education, 5(1), 29-36.
  • Hutchinson, T., & Waters, A. (1987). English for Specific Purposes: A Learner-Centered Approach. Cambridge: Cambridge University Press. http://dx.doi.org/10.1017/CBO9780511733031
  • McDonough, J., Shaw, C., Masuhara, H. (2013). Materials and methods in ELT: A teacher’s guide (3rd edition). London: Blackwell.
  • Miekley, J. (2005). "ESL textbook evaluation checklist". The Reading Matrix, 5(2).
  • Mukundan, J., Hajimohammadi, R., &Nimehchisalem, V. (2011). "Developing an English Language Textbook Evaluation Checklist". Contemporary Issues in Education Research, 4(6), 21-28.
  • Neranjani, E. S. (2011). Enhancing Literary Competence through Activity Based Literature Learning. Unpublished Master’s Thesis, University of Colombo.
  • Padurean, A. N. (2015). "Approaches to teaching literature in EFL classrooms". Journal of Romanian Literary Studies. (06), 195-200.
  • Parkinson, B. and Thomas, H. R. (2000). Teaching Literature in a Second Language. Edinburgh Textbooks in Applied Linguistics, Edinburgh: Edinburgh University Press.
  • Richards, J. c. (2017). Curriculum development in language teaching. (Second edition) Cambridge University Press.
  • Sage, H. (1987). Incorporating Literature in ESL Instruction. Language in Education: Theory and Practice, No. 66. Prentice-Hall, Inc., Book Distribution Center, Route 59 at Brook Mill Drive, West Nyack, NY 10994.
  • Suprayogi, S., Samanik, S., Novanti, Elza Aqilla & Ardesis, Y. (2021). "EFL Learner’s Literary Competence Mapping through Reader-Response Writing Assessed using CCEA GCSE Mark Scheme". Celt: A Journal of Culture, English Language Teaching & Literature. 21 (1). 22-40.
  • Tarman, B. & Kilinc, E. (2018). "Poetry in the social studies textbooks in Turkey". Journal of Culture and Values in Education, 1(1), 50-62.