بررسی واژگان زنانه و مردانه در جلوه‌های آنیما و آنیموس در آثار داستانی جلال آل‌احمد و سیمین دانشور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار زبان و ادبیات فارسی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه سمنان. سمنان. ایران (نویسنده مسئول)

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه سمنان. سمنان. ایران.

3 دانشیار زبان و ادبیات فارسی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه سمنان. سمنان. ایران.

4 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه سمنان ، سمنان، ایران.

چکیده

مسئلۀ پیوند جنسیت و زبان و زبان مخصوص هر جنسیت، در مباحث دستور زبان، واژه‌شناسی و معنی و مفهوم‌شناسی و درون‌مایه، به‌عنوان رفتارهای زبانی شناخته می‎شود. علاقه‌ها و عادت‌ها و تمایل‌های فکری و زبانی و کلامی هر دو جنس زن و مرد نشان می‌دهد مبحث مؤنّث و مذکّر در حضور و میزان به‌کارگیری واژگان برای هر جنسیت حائز اهمّیت است. فرهنگ جامعه، زبان و نحوۀ ادای سخن و گزینش واژگان را برای هر جنسیتی تعیین کرده است. بخشی از مبحث کهن‏الگوهای زنانه و مردانۀ آنیما و آنیموس در بستر زبان متن و رفتارهای زبانی آشکار می‏شود. این پژوهش با روش توصیفی‌- تحلیلی و ابزار مطالعاتی کتابخانه‏ای، نشانه‎های جنسیتی واژگان زنانه و مردانه را در نمودهای آنیما و آنیموس متن داستان‎ها بررسی خواهد کرد. برای شناخت ارتباط و پیوند زبان‏شناسی و نقد روان‏شناسانه با انواع ادبی داستان و رمان، ضروری است مطالعات تطبیقی‌ـ تحلیلی انجام شود. در این پژوهش، این نتایج حاصل شده است که سبک واقع‌گرایانه و بازتاب فرهنگ جامعه و روحیۀ افراد جامعه در داستان‏های آل‌احمد و دانشور باعث شده نمود آنیما و آنیموس در زبان شخصیت‏ها کمتر باشد. این دو نویسنده این‌گونه تناقض‏های نامتعارف در جامعۀ آن دوره را چشمگیر نشان نمی‏دهند. عناصر و مؤلّفه‌های برجستۀ واژگان زنانه و مردانه در جلوه‌های آنیما و آنیموس در آثار جلال آل‌احمد و سیمین دانشور عبارت‌اند از: کلمات احساسی و عاشقانه و نوازش‌آمیز، واژگان و جمله‌های ناسزا و خشن در گفتار زن، رنگ‌واژه‌ها، واژگان کودک، صفت‏های مخصوص زنان یا مردان، واژگان مربوط به نقش‌های زنان و مردان در خانواده و جامعه، زبان ارتباط با جنس مخالف، واژگان مختص به ظواهر زنان یا مردان، واژگان پرسشی، واژگان رسمی و معیار و عامیانه و واژگان زنانه و مردانۀ فرادست و فرودست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Reviewing Feminine and Masculine Words in the Effects of Anima and Animus in the Jalal Al Ahmad and Simin Daneshvar Fiction

نویسندگان [English]

  • Abdollah Hasanzadeh Mirali 1
  • Sepideh Rahmati Afrapoli 2
  • Hasan Akbari Beyragh 3
  • Yadallah Shokri 4
1 Associate Professor of Persian Language and Literature, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Humanities, Semnan University. Semnan Iran (corresponding author)
2 PhD student of Persian language and literature, Department of Persian language and literature, Faculty of Humanities, Semnan University. Semnan Iran.
3 Associate Professor of Persian Language and Literature, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Humanities, Semnan University. Semnan Iran
4 Associate Professor of Persian Language and Literature, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Humanities, Semnan University. Semnan Iran
چکیده [English]

The issue of gender connection and language and the language specific to each gender is known as linguistic behavior in the topics of grammar, terminology, meaning, and conceptualization.The interests and habits and intellectual, linguistic and verbal tendencies of both men and women show that the topic of female and male is important in the presence and extent of using vocabulary for each gender.The culture of the society has determined the language and the way of speaking and the choice of words for each gender.Part of the topic of female and male archetypes of anima and animus is revealed in the context of language, text and linguistic behaviors.This research will investigate the gender signs of feminine and masculine words in the anima and animus aspects of the text of the stories by the descriptive-analytical method and the library study tool. In order to understand the connection between linguistics and psychological criticism with the literary types of stories and novels, it is necessary to conduct comparative-analytical studies. In this research, the results have shown that the realistic style and the reflection of the society's culture and the spirit of the nation in the stories of Al-Ahmed and Daneshvar have caused the expression of anima and animus in the language of the characters to be less. These two authors do not show such unusual contradictions in the society of that period.The prominent elements and components of feminine and masculine words in the manifestations of anima and animus in the works of Jalal Al Ahmad and Simin Daneshvar are:Emotional, romantic and caressing words, abusive and harsh words and sentences in women's speech, color words, children's words, adjectives for women or men, words related to the roles of women and men in the family and society, language related to communicating with the opposite sex, words that specific to the appearance of women or men, interrogative words and formal, standard and popular words and Feminine and masculine words superior and inferior.

کلیدواژه‌ها [English]

  • the language of sexuality
  • Anima
  • Animus
  • Jalal Al Ahmad
  • Simin Daneshvar
-آل‌احمد، جلال (1345)، مدیر مدرسه، تهران: کتاب‏های پرستو.
-آل‌احمد، جلال(1350)، سرگذشت کندوها، تهران: رواق.
- آل‌احمد، جلال (1357)، از رنجی که می‎بریم، تهران: امیرکبیر.
- آل‌احمد، جلال (1378)، نفرین زمین، تهران: به سخن.
- آل‌احمد، جلال(1383)، نون و القلم، تهران: گهبد.
- آل‌احمد، جلال (1391)، سه تار، تهران: فردوس.
- آل‌احمد، جلال(1395)، پنج داستان، تهران: جامی (مصدّق).
- آل‌احمد، جلال(1398)، زن زیادی، تهران: فردوس.
- آل‌احمد، جلال(1400)، دید و بازدید، تهران: جامی (مصدّق).
-ابراهیمی، شیما (1396)، بررسی تفاوت‌های سبک نحوی زنانه و مردانه در اثر سووشون دانشور و سه تار آل‌احمد، مجلۀ رخسار زبان، شمارۀ 3، صص 107ـ124.
 -استوار، مسیب (1391)، رنگ، تهران: رازنامه.
ـ اسنودن، روث (1393)، یونگ مفاهیم کلیدی، ترجمۀ افسانه شیخ‌الاسلام‌زاده، تهران: عطایی.
- بهمنی مطلق، یداللّه و نرگس باقری (1391)، مقایسۀ زبان زنان در آثار سیمین دانشور و جلال آل‌احمد، فصلنامۀ پژوهشی زن و فرهنگ، سال 3، شمارۀ 11، صص 43-59.
- بیلسکر، ریچارد (1387)، اندیشۀ یونگ، ترجمۀ حسین پاینده، تهران: آشیان.
- پاک‌نهاد جبروتی، مریم (1381)، فرادستی و فرودستی در زبان، تهران: گام نو.
- پاینده، حسین (1397)، نظریه و نقد ادبی، ج2، تهران: سمت.
- تالمک لیکاف، رابین (1400)، زبان و جایگاه زن، ترجمۀ یاسر پوراسماعیل و مریم خدادادی، تهران: نگاه.
- ترادگیل، پیتر (1383)، زبان‌شناسی اجتماعی: درآمدی بر زبان و جامعه، ترجمۀ محمّد طباطبایی، تهران: آگاه.
- حسن‌زاده میرعلی، عبدالله و فاطمه زمانی (1400)، نقیضه‌پردازی و گفتمان زنانه در رمان قصّۀ تهمینه، فصلنامۀ مطالعات زبانی و بلاغی، سال 12، شمارۀ 26، صص 53ـ80.
- دانشور، سیمین (1327)، آتش خاموش، تهران: کتاب‏فروشی علی‌اکبر علمی.
-دانشور، سیمین (1349)، سووشون، تهران: خوارزمی.
-دانشور، سیمین (1361)، شهری چون بهشت، تهران، خوارزمی.
-دانشور، سیمین(1370)، به کی سلام کنم، تهران، خوارزمی.
-دانشور، سیمین (1376)، از پرنده‌های مهاجر بپرس، تهران: کانون.
-دانشور، سیمین (1380)، جزیرۀ سرگردانی، تهران، خوارزمی.
-دانشور، سیمین (1387)، ساربان سرگردان، تهران، خوارزمی.
- دانیلز، مایکل (1372)، خودشناسی با روش یونگ، ترجمۀ اسماعیل فصیح، تهران: فاخته.
- دهقان، مجید (1394)، جنسیت و زبان قرآن، قم: مرکز تحقیقات زن و خانواده.
- رضایی، مهدی، رها زارعی‏فرد و سهیلا امینی (1399)، تحلیل واژگان زنانه در دو داستان سیمین دانشور بر اساس رویکردهای نوین زبان و جنسیت، پژوهش‏نامۀ اورمزد، شمارۀ 53، صص 7-37.
- ریترز، جورج (1374)، نظریۀ جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: علمی.
- زارع، صمیه (1390)، بررسی تفاوت سبک نوشتار زنانه و مردانه در آثار سیمین دانشور و جلال آل‌احمد، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، رشتۀ زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه یاسوج.
- ساطعی، عشرت (1372)، آثار روانی رنگ‌ها، مجلۀ پیوند، شمارۀ 170، صص 36-41.
- سنفورد، جان. ای (1400)، یار پنهان، ترجمۀ فیروزه نیوندی، تهران: افکار.
- عامری، پردیس (1394)، زبان و جنسیت، تهران: توز و قلم.
- فتوحی، محمود (1390)، سبک‌شناسی نظریه‌ها رویکردها و روش‌ها، تهران: سخن.
- فیست، جس و گریگوری جی فیست (1388)، نظریه‌های شخصیت، ترجمۀ یحیی سیدمحمّدی، تهران: روان.
- مدرّسی، یحیی (1368)، درآمدی بر جامعه‌شناسی زبان، تهران: پژوهشگاه علوم ‌انسانی و مطالعات فرهنگی.
- محمّدی‌اصل، عبّاس (1392)، جنسیت و روان‌شناسی اجتماعی، تهران: افکار.
- نجّاری، محمّد (1394)، زبان زنان: بررسی زبان زنانه در نمایش‌نامه‌های نغمه ثمینی و چیستا یثربی، تهران: اختران.
- نصری، امیر (1399)، پوست در برابر پوست خوانش جنایت و مکافات، تهران: چشمه.
- یزدان‌پناه، شهین (1397)، بررسی سبک زنانه در رمان سووشون اثر سیمین دانشور، مجلۀ رشد آموزش زبان و ادب فارسی، شمارۀ 123، صص 89ـ92.
-یونگ، کارل گوستاو (1374)، دربارۀ ماهیت روان و انرژی آن، ترجمۀ پرویز امیدوار، تهران: بهجت.
-یونگ، کارل گوستاو (1377)، انسان و سمبول‏هایش، ترجمۀ محمود سلطانیه، تهران: جامی.
-یونگ، کارل گوستاو (1383)، روان‌شناسی تعلیم و تربیت، ترجمۀ علی‌محمّد برادران رفیعی، تهران: جامی.
-یونگ، کارل گوستاو (1390)، چهار صورت مثالی، ترجمۀ پروین فرامرزی، تهران: آستان قدس رضوی.
-یونگ، کارل گوستاو (1394)، تحلیل رؤیا، ترجمۀ رضا رضایی، تهران: افکار.