تحلیل روایی نشاندارسازی معنایی(تراز ادبی) در داستان‌های لیلا صبوحی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.

چکیده

هدف از نگارش این مقاله، تحلیل زبانی-بلاغی نشان‌دارسازی معنایی در سه داستان بلند لیلا صبوحی است تا زیبایی‌آفرینی این نویسنده از دیدگاه مطالعۀ زبان نشان داده ‌شود؛ یعنی نویسنده چگونه ترکیب را در محور هم‌نشینی به‌کار بسته‌ است تا موضوع و محتوای خود را به‌شکلی دقیق به مخاطب انتقال‌دهد. این موضوع یک پژوهش کیفی از نوع ادبی است که با روش تحلیلی- تشریحی و روایت‌شناسی انجام یافته است. شیوۀ گردآوری مطالب نیز از طریق اسناد کتابخانه‌ای صورت گرفته ‌است. نتایج، حاکی از آن است که نویسنده در نگارش داستان، به اثر خود جنبۀ شاعرانگی‌داده و از طریق بلاغت و با روش تشبیه و تمثیل، مدلول‌های نظام زبان را به مصداق‌های جهان خارج نزدیک ‌ساخته و به شیوه‌ای خاص و مبتکرانه، تشبیهاتی بدیع و نو را ابداع کرده و جهت ایجاد کلام شاعرانه، به‌جای استفاده از عنصر انتخاب و جانشینی،کلام خود را از طریق محور هم‌نشینی، با ذکر تشبیهات نو، توصیف و مخیّل کرده و به عالم شعر نزدیک ساخته است. همین امر، سبب شده ضرب‌آهنگ روایت، پیرنگ را آهسته‌ کند و لحن و فضای داستان را نیز تحت‌تأثیر قرار ‌دهد. لحن و فضایی که در هر سه اثر یکسان است و خواننده حس می‌کند در حال دنبال‌‌کردن اثر اوّل است. درنهایت اینکه، نویسنده در روایت‌های خود، تخیّل را در دو نوع حضوری و خلّاق به کار ‌بسته و در قالب نشان‌دارسازی بلاغی(تشبیه و تمثیل)، کانون‌سازی‌های خود را تشریح‌ کرده که این، شگرد روایت‌پردازی اوست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Narrative analysis of semantic marking (literary balance) in the stories of Leilā Sabūhī

نویسنده [English]

  • Mohammad Paknahad
Assistant Professor of Persian Language and Literature, Farhangian University.
چکیده [English]

The aim of this article is to conduct a linguistic-rhetorical analysis of semantic marking in three long stories by Leilā Sabūhī in order to show the author’s esthetic from a linguistic perspective; i.e. how the author has used combination in the contiguity axis to convey her topic and content to the audience in a precise way. This study is a qualitative library research, which was carried out with analytical-descriptive and narratological methods. The results indicate that, in writing the stories, the author has given a poetic aspect to her work through rhetoric, simile and allegory. She has brought the signified of the language system closer to the examples of the outside world and in a special and innovative way invented novel similes. And, instead of using the elements of selection and substitution to create poetic words, she has described and imagined her words through the axis of contiguity by creating new similes, bringing her text closer to the world of poetry. This has caused the narrative beat to slow down the plot and affect the tone and atmosphere of the story. The tone and atmosphere are the same in all three works, and the reader feels that he is following the first work. Finally, the author’s narrative technique involves present and creative imagination and   focalizations through rhetorical marking (simile and allegory).

کلیدواژه‌ها [English]

  • analysis
  • language and style
  • selection and substitution
  • combination and contiguity
  • marking
  • poetic language
  • innovation
  • Leilā Sabūhī
-­ ابتهاج، هوشنگ (1378)، راهی و آهی، تهران: سخن.
- آقابابایی، سمیّه (1400)، بررسی ویژگی‌های سبکی اخوان ثالث در مجموعۀ «آخر شاهنامه» با تکیه بر نظریۀ قطب‌های استعاری و مجازی یاکوبسن، فصلنامۀ پژوهش‌های ادبی، سال 18، شمارۀ 73، صص 9-30.
- آقازاده، محرّم ( 1396)، روش‌های نوین تدریس، تهران: آییژ.
- پارسا، سیداحمد و بهنام بسطامی (1400)، تشبیه ناهمساز، یک نوع ویژگی سبکی در سروده‌های سیدحسن حسینی و قیصر امین‌پور، فصلنامۀ مطالعات زبانی و بلاغی، سال 12، شمارۀ 25، صص 101-126.
- پورنامداریان، تقی (1381)، خانه‌ام ابری است، تهران: سروش.
- پورنامداریان، تقی (1396). رمز و داستان‌های رمزی در ادب فارسی، تهران: علمی و فرهنگی.
- توکّلی، حمیدرضا (1394)، از اشارت‌های دریا (بوطیقای روایت در مثنوی)، تهران: مروارید.
- تولان، مایکل (1386)، روایت‌شناسی، ترجمۀ سیده‌فاطمه موسوی و همکاران، چ1، تهران: سمت.
- حافظ، شمس‌الدین محمّد (1370)، دیوان حافظ، تصحیح قزوینی و قاسم غنی، به‌اهتمام عبدالکریم جربزه‌دار، تهران: اساطیر.
- خنیفر، حسین و ناهید مسلمی (1398)، اصول و مبانی روش‌های پژوهش‌کیفی، تهران: نگاه دانش.
- داد، سیما (1400)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران: مروارید.
- دیچز، دیوید (1366)، شیوه‌های نقد ادبی، ترجمۀ غلامحسین یوسفی و محمّدتقی صدقیانی، تهران: علمی.
- سبزعلیپور، جهاندوست و راضیه رستمی جوریابی (1397)، مفهوم‌سازی‌های استعاری و مبانی فرهنگی آن در ادبیات فارسی (مطالعۀ موردی: استعارۀ عشق جنگ است)، فصلنامۀ مطالعات زبانی و بلاغی، سال 9، شمارۀ 18، صص 233-260.
- شفیعی کدکنی، محمّدرضا (1401)، صور خیال در شعر فارسی، تهران: آگه.
- صبوحی، لیلا (1394)، پاییز از پاهایم بالا می‌رود، تهران: چشمه.
- صبوحی، لیلا (1398)، سیاوش اسم بهتری بود. تهران: نیماژ.
- صبوحی، لیلا (1399)، نیوتن زیر درخت گردو، تهران: نیماژ.
- صفوی، کورش (1391)، آشنایی با زبان‌شناسی در مطالعات ادب فارسی، تهران: علمی.
- صفوی، کورش (1390)، از زبان‌شناسی به ادبیات، ج 1 و 2، تهران: سورۀ مهر.
- فالر، راجر و دیگران (1386)، زبان‌شناسی و نقد ادبی؛ ترجمۀ مریم خوزان و...، تهران: نشر نی.
- فتوحی، محمود (1389)، بلاغت تصویر، تهران: سخن.
- نصیری، زینب (1401)، بررسی تشبیه در شعر نظامی گنجوی (با تکیه بر خسرو و شیرین)، فصلنامۀ مطالعات زبانی و بلاغی، سال 13، شمارۀ 29، صص 277-302.