تاثیر جنسیّت بر استفاده از نشانگرهای حوزۀ غذا و خوراک در منتخبی از رمان های ایرانی بر اساس نظریۀ نشانداری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه زبان های خارجی، دانشگاه شهید باهنر، کرمان، ایران. (نویسنده مسئول)

2 کارشناس ارشد، زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه شهید باهنر، کرمان، ایران.

چکیده

در نظام نشانه‌شناسی غذا و خوراک، اقلام غذایی از کاربرد صرفاً فیزیولوژیک و زیستی فراتر رفته و به‌عنوان بخشی از نظام فرهنگی و اجتماعی جامعه به‌کارگرفته می‌شوند و بدین‌ترتیب، پیوستاری از الفاظ بی‌نشان و نشا‌‌ن‌دار را در این حوزه شکل می‌دهند. بی‌شک، اقلام این حوزه همچون هر نظام نشانه‌شناسی دیگری متاثر از عوامل فرهنگی و اجتماعی اطراف خود می‌باشند. در این پژوهش، به‌منظور بررسی تأثیر مقولۀ جنسیّت نویسنده بر کاربرد اقلام واژگانی حوزۀ غذا و خوراک به‌لحاظ نشان‌داری، تعداد 12 داستان بلند از نویسندگان معاصر زن و مرد انتخاب و مورد بررسی قرارگرفت. آمار اولیّه نشان داد که در پیکره‌های متعلق به هر دو گروه فراوانی اقلام بی‌نشان بیش از اقلام نشان‌دار است که نقطۀ اشتراک بین دو گروه بود اما فراوانی اقلام به‌کاررفته در هریک از طبقات فوق مبین تفاوت در عملکرد بین دو گروه بود. در ارتباط با اقلام بی-نشان، درحالیکه در آثار گروه نویسندگان مرد فراوانی اقلام غذایی بی‌نشان بیشتر است، در آثار گروه زنان نویسنده تنوع مضامین و مفاهیم حوزۀ خوراک بیشتر به‌چشم می‌خورد. در ارتباط با اقلام نشان‌دار، فراوانی این عناصر در آثار گروه نویسندگان زن و همچنین تنوع به‌کاررفته در آثار آنان به‌طرز قابل‌توجهی بیش از گروه مقابل مشاهده‌شد. مضامین مشترک نشان‌دار در هر دو گروه شامل «شادی»، «اعتقادات و باورها» و «همدلی» بود امّا موردی برای «دارایی و ثروت» در آثار نویسندگان مرد یافت نشد. یافته‌های این پژوهش ارتباطی معنی‌دار بین عامل جنسیّت و کاربرد غذا درپیکرۀ مورد مطالعه را نشان می‌دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effect of Gender on the Use of Food Markers in Selected Iranian Novels based on Markedness Theory

نویسندگان [English]

  • Azadeh Sharifi Moghaddam 1
  • Mahdyeh Dehghani 2
1 foreign language department -shahid Associate Professor, Department of Foreign Languages, Shahid Bahonar University, Kerman, Iran: Correspondence author
2 Master of Art, General Linguistics, Shahid Bahonar University, Kerman, Iran.
چکیده [English]

Various kinds of Food not only have physiological and biological functions, but are integrated into our social and cultural systems. As part of our cultural semiotics system, food forms a continuum on which different marked and unmarked food elements are arranged. Like other semiotic systems, food items are influenced by cultural and social factors. In order to investigate the effect of the authors’ gender on the use of food elements, a number of 12 novels from contemporary male and female authors were selected and analyzed. In both gender groups, unmarked items were used more frequently than the marked items. However, the function of items used in each group was different. In the works of male novelists, the frequency of the unmarked food items was higher than the opposite group. However, female novelists used a wider variety and diverse types of unmarked foods. Regarding the marked category, both frequency and diversity of the marked elements were significantly higher in women's texts. The common marked features identified in the texts belonging to both groups were ‘happiness’, ‘belief’ and ‘empathy’, but there was no case for ‘wealth’ in the men's novels. The findings of this research indicate a significant relationship between gender and food function in the corpus of the study. The variety of food and the greater number of these items in the works of female writers are consistent with the preoccupations and concerns of Iranian women compared to men. The findings of the present research show an iconic relationship between the cultural and social tendencies of two gender groups and its representation in their works.

کلیدواژه‌ها [English]

  • markedness theory
  • food lexical items
  • novel
  • gender
  • ابراهیمی، نادر (1345)، بار دیگر شهری که دوست ‌میداشتم، تهران: روزبهان.
  • امیرخانی، رضا (1378)، منِ او، تهران: افق.
  • بزرگ علوی، مجتبی (1331)، چشمهایش، تهران: نگاه.
  • پارسی‌پور، شهرنوش (1376)، طوبا و معنای شب، تهران: پیکان.
  • پیرزاد، زویا (1380)، چراغها را من خاموشمی‌کنم، تهران: نشر مرکز.
  • حسن‌زاده، علیرضا (1386)، خوراک و فرهنگ: «مجموعه مقالات سمینار خوراک و فرهنگ»، تهران: مهر نامگ.
  • دانشور، سیمین (1348)، سووشون، تهران: خوارزمی.
  • دبیرمقدّم، محمّد (1388)، معرفی و نقد مکاتب زبانشناسی نوین در غرب، مجلۀ دستور، شمارۀ 5، صص 180-206.
  • دولت‌آبادی، محمود (1357)، کلیدر، ج۱، تهران: پارسی فرهنگ معاصر.
  • دهخدا، علی‌اکبر (1377)، لغت‌نامه، ج۹، چ۲، تهران: مؤسسۀ لغت‌نامه دهخدا.
  • رضویان، حسین و صدیقه طهماسبی بیرگانی (1396)، نقش موضوع در کاربرد استعارۀ مفهومی، فصلنامۀ مطالعات زبانی و بلاغی، سال 8، شمارۀ 16، صص 135-156.
  • روانی‌پور، منیرو (1383)، سیریا سیریا، تهران: نیلوفر.
  • سارلی، ناصرقلی، بهادر باقری و شیرین صادقی (1398)، بلاغت ساخت‌های نحوی نشان‌دار در اشعار نیمایی اخوان ثالث، فصلنامۀ مطالعات زبانی و بلاغی، سال 10، ش 19، صص 233-264.
  • سبزواری، مهدی (1398)، بررسی و تحلیل نشانداری جملات فارسی نوین معیار، مجلۀ جستارهای زبانی، سال 10، شمارۀ 2، صص 99-122.
  • سجودی، فرزان (1386)، درآمدی بر نشانهشناسی خوراک، بررسی نمونهای از گفتمان سینمایی، مجموعه مقالات سمینار خوراک و فرهنگ، تهران، اسفند 1384، در: خوراک و فرهنگ، به‌کوشش علیرضا حسن‌زاده، تهران: نشر مهرنامگ، صص60-68.
  • سلیمانی، بلقیس (1385)، بازی آخر بانو، تهران: ققنوس.
  • صادقی، مهسا (1398)، تحلیل مقایسه‌ای انواع ارجاع در متون تبلیغاتی فارسی و انگلیسی، فصلنامۀ زبان‌شناسی اجتماعی، شمارۀ 1، صص 75-87.
  • صادقی، مهسا  (1399)، انسجام دستوری در تبلیغات فارسی و انگلیسی (مطالعۀ موردی: فراورده‌های غذایی)، فصلنامۀ علم زبان، شمارۀ 12، صص 242-215.
  • صفوی، کورش (1380)، درآمدی بر معنی‌شناسی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی.
  • غنچه‌پور، موسی (1398)، نشان‌داری در بیان شفاهی و تکرار بیماران زبان‌پریش: مطالعه‌ای بر پایۀ رویکرد بهینگی، مجلۀ زبان‌پژوهی، سال 11، شمارۀ 31، صص 245-272.
  • فکوهی، ناصر (1386)، انسانشناسی خوراک: نگاهی به مفهوم غذاهای قومی- جماعتی، مجموعه مقالات سمینار خوراک و خوراک و فرهنگ، تهران، اسفند 1384، در: خوراک و فرهنگ، به‌کوشش علیرضا حسن‌زاده، تهران: نشر مهرنامگ، صص 21-39.
  • قبادی، علیرضا (1386)، غذا، تاریخ، فرهنگ در ایران قرن چهارم، تهران، اسفند 1384، در: خوراک و فرهنگ، به‌کوشش علیرضا حسن‌زاده، تهران: نشر مهرنامگ، صص 395-402.
  • مدّاحی مشیزی، جواد، علی جهانشاهی افشار گوزل رافائیلوونا (1395)، دانش بومی و سنّتی خوراک: درآمدی بر نشانه‌شناسی غذا و آداب مربوط به آن از منظر دین، دوفصلنامۀ دانش‌های بومی ایران، شمارۀ 6، صص 156-211.
  • محمّدبیگی کاسوائی، مهدی و مهرالنساء نغزیبکورا (1392)، شباهت آوایی- معنایی وام‌واژه‌های حوزۀ خوراک در زبان‌های روسی و فارسی، پژوهش‌نامۀ زبان و ادبیات روسی، شمارۀ 3، صص 1-10.
  • مرعشی، نسیم (1393)، پاییز فصل آخر سال است، تهران: چشمه.
  • مزداپور، کتایون (1386)، نگاهی به خوردوخوراک ایران باستان، مجموعه مقالات سمینار خوراک و فرهنگ، تهران، اسفند 1384، در: خوراک و فرهنگ، به‌کوشش علیرضا حسن‌زاده، تهران: نشر مهرنامگ، صص 39-57.
  • معروفی، عبّاس (1380)، سمفونی مردگان، تهران: ققنوس.
  • وکیلی، شروین (1398)، فست‌فود به‌مثابۀ شمایل مدرنیته، ماهنامۀ‌ مدیریت ارتباطات، شمارۀ 110، صص 33-35.
  • هدایت، صادق (1315)، بوف کور، تهران: نویسنده.
  • Albala, K. (ed.) (2013), Routledge international handbook of food studies, Tylor & Francis Books: Canada.
  • Barthes, R. (2008), Toward a psychosociology of contemporary food consumption, In C. Counihan & P. Van Esterik (eds.), Food and culture, New York: Routledge.
  • Croft, W. (2003), Typology and universal, 2nd Cambridge: Cambridge University press.
  • Fitrisia, D., Sibarani, R., Mulyadi, M. and Untung Ritonga, M. (2018), Traditional food in the perspective of culinary, International Journal of Multidisciplinary Research and Development, 5(2). 24-27.
  • Gerhardt, C. & Frobenius, M. (2013), Culinary linguistics; the chef's special Amesterdam: John Benjamins Publishing Company.
  • Haspelmath, M. (2006), Against markedness and what to replace it with, Journal of Linguistics. 42(1). 25-70.
  • Jabonillo JP. (2016), A preliminary research on Boholano culinary linguistics, PhD dissertation: Department of Linguistics: Philippines.
  • Z & Ho-Abdullah. I. (2012), Persian culinary metaphors: A cross-cultural conceptualization, GEMA online journal of language studies. 12(1): 69-87.
  • Stajcic N. (2013), Understanding culture: Food as a means of communication, Hemispheres. 28. 4-14.