بررسی جلوه‌های زبانیت در فرشته‌ها خودکشی کردند

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی (نویسنده مسئول)

2 دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی

چکیده

رضا براهنی در دهۀ هفتاد، نظریۀ جدیدی را با عنوان زبانیت مطرح کرد که غایتش آزادی زبان از قید معنا، تصویرسازی‌های متداول و دیگر عواملی است که به عقیدۀ وی به زبان تحمیل می‌شود. نظریۀ براهنی، نگاه‌هایی را به خود معطوف کرد؛ تا جایی که سیدمهدی موسوی درصدد بر‌آمد برخی از این مباحث را در قالب غزل به‌ کار گیرد. از «فرشته‌ها خودکشی کردند» موسوی به‌عنوان نخستین مجموعه غزل پست‌مدرن یاد می‌شود. در زبان غزل‌های این مجموعه، برخوردهای دستوری خاصّی وجود دارد که حاکی از تأثیرپذیری موسوی از نظریۀ زبانیت براهنی است. در پژوهش حاضر، با رویکردی توصیفی- تحلیلی و به روش کتابخانه‌ای، زبان اشعار این اثر در دو محور صرف و نحو بررسی شده است. در بخش صرف، هنجارگریزی‌هایی که موسوی به ‌تأسّی از براهنی در حوزۀ مفردات و ترکیبات انجام داده و در بخش نحو، ساختارشکنی‌هایی که در نتیجۀ کاربست گریز از نحو پدرسالار و جابه‌جاسازی پرتابی صورت گرفته، بررسی و تبیین شده است. نتیجۀ به‌دست‌آمده حاکی از آن است که به‌ هم ریختن بافت واژگان و نحو جملات، ساختاری پریشان و آشفته را در متن غزل به نمایش گذاشته که در عین متفاوت‌بودن، فاقد زیبایی‌شناسی و عاطفۀ لازم است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Examine languagealitys effects in Fereshteha khodkoshi kardand's

نویسندگان [English]

  • Mehrdad Zarei 1
  • esmat khoeini 2
1 Ph.D. Candidate of Persian Language and Literature, University of Kharazmi, Iran
2 kharazmi university
چکیده [English]

Reza Barahani in the 70s proposes a new theory called "languageality". The aim of which is the freedom of language from the shackles of meaning, conventional imagery and other issues that he believes are imposed on language. Baraheni's theory attracted some attention as much that Seyyed Mehdi Mousavi tried to use some of these topics in the old form of lyric poetry. Fereshteha khodkoshi kardand is mentioned as the first collection of postmodern sonnets. In the language of this collection's sonnets, there are certain grammatical approaches that indicate his influence on Baraheni's theory of linguistics. In the present study, with a descriptive-analytical approach and by the method of poetry language library, this work has been studied in two axes of grammar and syntax. In the morphology part, the deviation that Mousavi has done under the influence of Barahani in the field of Letters and compounds has been examined and in the syntax section of the deconstructions that have taken place as a result of escape from patriarchal syntax and launcher displacements application are explained. In the end, it was found that the confusion of vocabulary and sentence syntax showed a disturbed and chaotic structure in the text of the sonnet, which, while different, lacks the necessary aesthetics and emotion.

کلیدواژه‌ها [English]

  • languageality
  • postmodern sonnets
  • Reza Barahani
  • Seyyed Mehdi Mousavi

مراجع

  • احسانی اصطهباناتی، محمّدامین و محمّدرضا صرفی (1400)، باباچاهی و مؤلّفه‌های زبانی شعر پست‌مدرن، فصلنامۀ مطالعات زبانی و بلاغی، سال 12، شمارۀ 23،صص 7-36.
  • انوری، حسن و حسن احمدی گیوی (1383)، دستور زبان فارسی2، چ3، تهران: فاطمی.
  • بارت، رولان (1386)، اسطوره، امروز، ترجمۀ شیرین‌دخت دقیقیان، چ4، تهران: نشر مرکز.
  • باطنی، محمّدرضا (1371)، پیرامون زبان و زبان‌شناسی، تهران: فرهنگ معاصر.
  • براهنی، رضا (1378)، چگونه پاره‌ای از شعرهایم را گفتم، بایا، شمارۀ 1 و 2، فروردین و اردیبهشت، صص12-19.
  • براهنی، رضا1380)، طلا در مس، ج1، تهران: زریاب.
  • براهنی، رضا (1383)، نظریۀ زبانیت در شعر، کارنامه، شمارۀ 46 و 47، آذر و دی3، صص 130ـ138.
  • براهنی، رضا(1394)، خطاب به پروانه‌ها و چرا من دیگر شاعر نیمایی نیستم، چ7، تهران: نشر مرکز.
  • پورنامداریان، تقی (1384)، در سایۀ آفتاب، چ2، تهران: سخن.
  • تاج‌بخش، بهرنگ (1391)، غزل پست‌مدرن (مصاحبه با سیدمهدی موسوی)، وبلاگ هنر بدون مرز، به نشانی: http://honarbedunemarz.blogfa.com/post-264.aspx به‌روزرسانی: یکشنبه 2مهر۱۳۹۱.
  • حسینی‌نژاد، هادی (1391)، تأثیرگذاری و جریان‌سازی؛ مسئله این است، روزنامۀ آرمان، دوشنبه 23بهمن1391، ص 9.
  • رؤیایی، یداللّه (1393)، عبارت از چیست، چ2. تهران: نگاه.
  • ساداتی نوش‌آبادی، سیدمهدی و همکاران (1400)، نقش مشخّصه‌های نحوی در تعیین ترتیب ادغام سازه‌ها در اشتقاق جمله، فصلنامۀ مطالعات زبانی و بلاغی، سال 12، شمارۀ 26، صص 163-196.
  • سارتر، ژان ‌پل (1348) ادبیات چیست؟، ترجمۀ ابوالحسن نجفی و مصطفی رحیمی‌، تهران: زمانه.
  • سپهری، سهراب (1387)، هشت کتاب، چ47. تهران: طهوری.
  • شفیعی‌کدکنی، محمّدرضا (1389)، موسیقی شعر، چ12، تهران: آگه.
  • شفیعی‌کدکنی، محمّدرضا (1392)، با چراغ و آینه، چ4، تهران: سخن.
  • صفوی، کوروش (1390)، از زبان‌شناسی به ادبیات (نظم)، چ3، تهران: سورۀ مهر.
  • طاهری، قدرت‌اللّه (1393)، بانگ در بانگ، تهران: علمی.
  • علی‌پور، مصطفی (1378)، ساختار زبان شعر امروز، تهران: فردوس.
  • فتوحی، محمود (1390)، سبک‌شناسی (نظریه‌ها و رویکردها)، تهران: سخن.
  • فتوحی، محمود (1397)، نظم نحوی و نقش آن در ادبیّت سخن، فصلنامۀ مطالعات زبانی و بلاغی، سال 9، شمارۀ 81، صص 261-286.
  • فرشیدورد، خسرو (1384)، دستور مفصّل، چ2، تهران: سخن.
  • لنگرودی، شمس (1377)، تاریخ تحلیلی شعر نو، ج2، تهران: مرکز.
  • موسوی، سیدمهدی (2003)، فرشته‌ها خودکشی کردند، استکهلم: نشر الکترونیکی مانیها.
  • موسوی، سیدمهدی(2011)، شناسه‌های غزل پست‌مدرن، سایت متن نو، به نشانی: http://www.matneno.com/?p=1167، به‌روزرسانی 23ژانویۀ2011.
  • مولوی، جلال‌الدین محمّد (1370)، گزیدۀ غزلیات شمس، به‌کوشش محمّدرضا شفیعی‌کدکنی، تهران: امیرکبیر.
  • ناتل ‌خانلری، پرویز (1395)، دستور تاریخی زبان فارسی، به‌کوشش عفّت مستشارنیا، چ10، تهران: توس.
  • نصرآبادی، میرزا محمّدطاهر (1317)، تذکرۀ نصرآبادی، به‌کوشش حسن وحید دستگردی، تهران: ارمغان.
  • وحیدیان ‌کامیار، تقی و غلامرضا عمرانی (1383)، دستور زبان فارسی (1)، چ6، تهران: سمت.
  • Leech, G.N. (1969), A Linguistic Guide to English Poetry, New York: Longman.
مطالعات زبانی و بلاغی
دوره 14، شماره 31
خرداد 1402
صفحه 99-130

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار