طبقه‌بندی و رده‌شناسی «تکرار بلاغی» و انواع آن در بلاغت زبان‌های فارسی و انگلیسی با رویکرد تطبیقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

2 دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران (نویسندۀ مسئول)

3 دانشیارگروه زبان وادبیّات انگلیسی،دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

چکیده

تکرار بلاغی، مبحثی در قلمرو علم بدیع است که سبب برجسته‌سازی معنا در سخن و ایجاد موسیقی در کلام می‌شود. این مقاله به بررسی هم‌سنج و طبقه‌بندی و رده‌شناسی تکرار بلاغی و انواع آن در بلاغت زبان‌های فارسی و انگلیسی پرداخته، به روش کتابخانه‌ای و براساس مکتب آمریکاییِ ادبیات تطبیقی انجام شده ‌است. بدنۀ اصلی این پژوهش را طبقه‌بندی و رده‌شناسی انواع تکرار بلاغی در بلاغت زبان‌های فارسی و انگلیسی تشکیل می‌دهد و این نتیجه حاصل شده ‌است که صنعت تکرار در این دو زبان در تعریف، مشابه یکدیگرند و گونه‌هایی از تکرار در قلمرو این دو زبان را می‌توان معادل یکدیگر قرار داد. همچنین برخی از مصادیق تکرار، باعث ایجاد قالب‌های شعری در هر دو دیدگاه می‌شود؛‌ امّا از وجوه تمایز آن‌ها باید به توجّه منظّم و دقیق این مبحث در بلاغت فارسی و آشفتگی آن در بلاغت انگلیسی، متأثر بودن بلاغت فارسی از بلاغت عربی و نمود رگه‌هایی از بلاغت ارسطویی یا یونانی در زبان انگلیسی و وجود گونه‌هایی ازجمله تکرارالصدره در بلاغت انگلیسی و عدم اشاره به آن در بلاغت فارسی اشاره کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Classification of rhetorical repetition and its types in Persian and English rhetoric: A Comparative Approach

نویسندگان [English]

  • Meysam Ebrahimi 1
  • Mehyar Alavi Moghaddam 2
  • Mohammad Davoudi 3
1 Master of Management in Comparative iterature،Department of Persian Language and Literature, Faculty of Humanities, hakim University of Sabzevary, Sabzevar, Iran
2 Associate Professor of Persian Language and Literature Hakim Sabzevari University
3 Associate professor of English Language and Literature, Hakim Sabzevari University
چکیده [English]

Rhetorical repetition is a topic in the realm of figurative speech that helps the foregrounding of meaning and music in speech. This article comparatively investigates  the classification of rhetorical repetition and its variants in  Persian and English rhetoric.  As an archival research methodologically following the American School of Comparative Literature, the main aim  is to classify the types of "rhetorical repetition” in the rhetoric of Persian and English languages. The findings of the study suggests that, in the realm of both languages, repetition as a device is similar in definition and some of its types can be considered as equal.  Furthermore, some instances of repetition give rise to poetic forms in both perspectives. However, there are their distinctive aspects to be taken into consideration. The subject has received careful and systematic attention in Persian rhetoric, whereas English rhetoric is more chaotic and disorderly. While the Persian rhetoric is influenced by the Arabic rhetoric, the traces of Aristotelian or Greek rhetoric and the existence of varieties such as the repetition of al-Sadrah in the English rhetoric can be discerned.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Classification
  • Comparative Study
  • repetition
  • Persian and English rhetorics
- ایبرمز، ام اچ و جفری گالت هرفم (1394)، فرهنگ توصیفی اصطلاحات ادبی، ترجمۀ سعید سبزیان، چ 9، تهران: رهنما.
- حافظ، شمس‌الدین محمّد (1385)، دیوان حافظ، ‌تصحیح بهاءالدین خرّمشاهی، چ 5، تهران: دوستان.
- خرّمی، مهدی (1393)، بلاغت تکرار در قرآن و شعر قدیم عربی (جاهلی)، فصلنامۀ جستارهای ادبی، دورۀ 5، شمارۀ 2 (پیاپی 18)، صص 91-110.
- داد، سیما (1392)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، چ 6، تهران: مروارید.
- رازی، شمس‌الدین محمّد بن قیس (1373)، المعجم فی معاییر اشعار العجم، به‌کوشش سیروس شمیسا، چ 1، تهران: فردوس.
- راستگو، محمّد (1382)، هنر سخن‌آرایی (فنّ بدیع)، چ 1، تهران: سمت.
ـ رزّاقی شأنی، علی و دیگران (1398)، شگردهای بدیع لفظی در داستان‌نامۀ بهمنیاری و ضرب‌المثل‌های مازندرانی، فصلنامة مطالعات زبانی و بلاغی، سال 10، شمارۀ 19، صص 161-186.
- رضایی، رضا (1394)، بلاغت اسلوب تکرار در مضامین طنز محمّدمهدی جواهری و تحلیل معانی ثانویه، مجلۀ زبان و ادبیات عربی (مجلۀ ادبیات و علوم انسانی)، شمارۀ 12، صص 101-126.
- ریپکا، یان و دیگران (1382)، تاریخ ادبیات در ایران، ج 1، ترجمۀ ابوالقاسم سرّی، تهران: سخن.
- ژاکوب، آندره (1990)، دایره‌المعارف فلسفی؛ قسمت مفاهیم، ترجمة محمّد نوالی، چ 1، پاریس: دانشگاه فرانسه.
- سبزعلیپور، جهاندوست (1388)، تکرار بلاغی، اهمیت و لزوم بازنگری آن، نشریۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، سال 52، شمارۀ 211، صص 81-103.
- سپه‌وند، عزت‌الله (1391)، بلاغت تطبیقی (در حوزۀ فارسی و انگلیسی)، رسالة‌ دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علامه طباطبایی تهران.
- سعدی، مصلح ‌بن ‌عبدالله (1377)، دیوان غزلیات استاد سخن سعدی شیرازی با معنی واژه‌ها و شرح ابیات و ذکر وزن، به‌کوشش خطیب رهبر، چ 10، تهران: مهتاب.
- شاهین، شهناز (1384)، جایگاه تکرار و لزوم بازنویسی، نشریۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، سال 46، شمارۀ 189، صص 133-146.
- شفیعی ‌کدکنی، محمّدرضا (1353)، مقدّمه‌ای کوتاه بر مباحث طویل بلاغت، مجلة خرد و کوشش، شمارۀ 15، صص 47-78.
- شمیسا، سیروس (1395)، نگاهی تازه به بدیع، چ 6، تهران: میترا.
- صابری، علی (1391)، صنعت تکرار، انواع و کاربردهای آن در بدیع، مجلة مطالعات نقد ادبی، شمارۀ 27، صص 37-49.
- صادقیان، محمّد (1388)، زیور سخن در بدیع فارسی، چ 2، یزد: دانشگاه یزد.
- علوی ‌مقدّم، محمّد (1363)، سرّ بلاغی تکرار در قرآن، مجلة مشکوه، شمارۀ 4، صص 33-77.
- فرشیدورد، خسرو (1373)، دربارۀ نقد ادبی، ج 1، چ 2، تهران: امیرکبیر.
- کزّازی، میرجلال‌الدین (1396)، زیباشناسی سخن پارسی (بدیع)، چ 9، تهران: مرکز.
- مظاهری تهرانی، ناصر و محمّدهادی فقیهی (1348)، دانستنی‌های کتابداری، تهران: بی‌نا.
- منوچهری دامغانی (1375)، دیوان منوچهری دامغانی، به‌کوشش سید محمّد دبیرسیاقی، چ 2، تهران: زوّار.
- میرصادقی (ذوالقدر)، میمنت (1385)، واژه‌نامۀ هنر شاعری: فرهنگ تفصیلی اصطلاحات فنّ شعر و سبک‌ها و مکتب‌های آن، چ 3، تهران: کتاب مهناز.
- واعظ، بتول و رقیه کاردل ایلواری (1390)، بررسی تأثیر تکرار در فصاحت بوستان، مجلة مطالعات زبانی و بلاغی، سال 2، شمارۀ 4، صص 137-156.
- وحیدیان‌کامیار، تقی (1379)، بدیع از دیدگاه زیباشناسی، چ 1، تهران: دوستان.
- همایی، جلال‌الدین (1394)، فنون بلاغت و صناعات ادبی، چ 32، تهران: سخن
- یعقوب‌نژاد، محمّدهادی (1386)، طبقه‌بندی علوم و چالش‌های فرارو، فصلنامۀ فلسفه و الاهیات، دورۀ 16، شمارۀ 94، صص 135-152.
- Baldick, C. (2001), The concise Oxford Dictionary of Literary terms, 2nd Ed., New York: Oxford University Press.
- Cuddon, J. A. (2013), A Dictionary Literary terms and Literary theory, 5th Ed., New York: Penguin Books.
- Preminger, A. (Editor) (1975), Princeton Encyclopedia of Poetry and Poetics (Enlarged Ed.), New Jeresey: Princeton University Press.
- Quinn, E. (2006), A Dictionary of literary and thematic terms, 2nd Ed., New York: Chechmark Books.