شناخت زبان دراماتیک فارسی: رویکردی نظام‌بنیاد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

2 استاد زبان‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران (نویسندة مسئول)

چکیده

نظریه زبان‌شناسی نقش‌گرای نظام‌بنیاد هلیدی، از مهم‌ترین نظریات روز در تحلیل و واکاوی متن و شناخت زبان است. با آنکه تمام گونه‌های ادبی از زبان بهره می‌گیرند؛ کاربرد عنصر زبان در متون نمایشی/ دراماتیک با سایر گونه‌ها متفاوت است. از آنجایی ‌که درام و متون نمایشی، بخش مهمّی از ادبیات به شمار می‌آیند، با مطالعة زبان دراماتیک با تمرکز بر متون دراماتیک و در چارچوب نقش‌گرایی نظام‌بنیاد می‌توان به شناختی دقیق‌تر از زبان دراماتیک دست ‌یافت و وجه تمایز آن را از زبان غیردراماتیک با به‌کارگیری روش کمّی هلیدی و به‌طور ویژه، فرانقش بینافردی به دست آورد. در پژوهش حاضر، نگارندگان پنج نمایشنامه مطرح فارسی معاصر را از نظر نظام وجه و همچنین زمان، در این چارچوب مورد بررسی قرار داده و درصد و بسامد وقوع انواع وجه و زما‌ن‌داری در متون دراماتیک را به‌عنوان شاخصی برای شناخت زبان دراماتیک و مقایسة آن با زبان غیردراماتیک در نظر گرفته‌اند. براساس نتایج به‌دست‌آمده، کاربرد وجه پرسشی در متون دراماتیک نسبت به متون غیردراماتیک بیشتر است. زمان غالب در متون دراماتیک، «حال» است و بسامد وقوع آن به‌مراتب بیشتر از متون روایی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Recognizing Persian Dramatic Language: A Systemic Approach

نویسندگان [English]

  • Raziyeh Gholipour Hafshejani 1
  • Mohammad Dabir Moghaddam 2
1 Ph.D Student in Linguistics, Allameh Tabataba’i University University
2 Professor of Linguistics, Allameh Tabataba’i University,
چکیده [English]

Halliday’s systemic functional grammar is one of the most important theories in text analysis and language cognition. Although all literary genres use language, the function of language in dramatic texts is different from the other genres. As drama and dramatic text are indispensable to literature, a more accurate understanding of dramatic language can be achieved by studying the language of dramatic texts within the framework of Halliday’s systemic functional grammar (SFG). The distinguishing features of dramatic language from non-dramatic one can be found by employing Halliday’s quantitative method, notably through interpersonal meta-function. In this study, the authors analyze the mood and tense in five famous contemporary Persian plays within the framework of SFG. We consider the frequency and percentage of the occurrence of mood types and finite forms in each play as a parameter for recognizing dramatic language and comparing it with non-dramatic language. According to the findings of this article, the use of interrogative mood in dramatic texts is more than non-dramatic texts, and the dominant tense in dramatic texts is present tense with a frequency much higher than narrative texts.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Systemic Functional Grammar
  • Mood of clause
  • Finite form
  • Dramatic text
  • Dramatic language
  • Persian Dramatic Texts

مراجع

  • احمدی، سید احمد (1386)، مبانی و اصول راهنمایی و مشاوره، چ 5، تهران: سمت.
  • استادمحمّد، محمود (1397)، شب بیست‌ویکم، قصص القصر و آن‌ها مأمور اعدام خود هستند، چ 1، تهران: نشر چشمه.
  • اسلین، مارتین (1382)، دنیای درام، ترجمة محمّد شهبا، چ 2، تهران: هرمس.
  • اعلایی، مریم (1388)، بررسی کتاب‌های علوم انسانی (سازمان سمت) در چارچوب دستور نقش‌گرای نظام‌مند هلیدی از منظر فرانقش متنی و بینافردی، رسالة دکتری زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه تربیت مدرّس.
  • آقاگل زاده، فردوس (1390)، تحلیل گفتمان انتقادی، چ 2، تهران: علمی و فرهنگی.
  • باطنی، محمّدرضا (1391)، توصیف ساختمان دستوری زبان فارسی بر بنیاد یک نظریة عمومی زبان، چ 23، تهران: امیرکبیر.
  • بیضایی، بهرام (1393)، مرگ یزدگرد، چ 11، تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان.
  • پارسایی، حسن (1395)، تئاتر در متن، چ 1، تهران: افراز.
  • پهلوان نژاد، محمّدرضا و فائزه وزیرنژاد (1388)، بررسی سبکی رمان«چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم» با رویکرد فرانقش میان‌فردی نظریة نقش‌گرایی، مجلة ادب‌پژوهی، شماره 7 و 8، صص 51-77.
  • حکیم رابط، خسرو (1395)، نمایشنامه‌های صحنه‌ای، چ 1، تهران: نشر روزبهان.
  • دانشور، سیمین (1363)، سووشون، چ 11، تهران: خوارزمی.
  • دولت‌آبادی، محمود (1396)، کلیدر، چ 6، تهران: فرهنگ معاصر.
  • رادی، اکبر (1387)، ارثیة ایرانی، چ 8، تهران: نشر قطره.
  • زرّین‌کوب، عبدالحسین (1382)، ارسطو و فنّ شعر، چ 4، تهران: امیرکبیر.
  • زکائی، محمود و محمّد نبوی (1381)، کلّیات تربیت ‌بدنی در مدارس، چ 4، تهران: سمت
  • زمانی، محمّدمهدی و همکاران (1396)، رابطة زبان و قدرت در نخستین شعر نو فارسی (تحلیل گفتمان انتقادی شعر «وفای به عهد»)، فصلنامة مطالعات زبانی و بلاغی، سال 8، شمارة 16، صص 157-188.
  • ساعدی، غلامحسین (1398)، چوب به دست‌های ورزیل، چ 6، تهران: نگاه.
  • شمس اسفندآباد، حسن (1386)، روان‌شناسی تفاوت‌های فردی، چ 3، تهران: سمت.
  • صافی قیه بلاغی، محمّدرضا (1379)، بررسی نقش بینافردی در چارچوب دیدگاه هلیدی، پایان‌نامة کارشناسی ارشد رشتة آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان، دانشگاه شیراز.
  • صدری، نیّره (1394)، بررسی سبک‌شناختی گلستان سعدی با تکیه بر زبان‌شناسی نقش‌گرا؛ براساس حکایت‌های برگزیده از تمامی ابواب، رسالة دکتری رشتة زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علامه طباطبایی.
  • فرّخی، حسین (1376)، نمایشنامه‌نویسی در ایران از آغاز تاکنون، مجلة سینما و تئاتر، سال 4، شمارة 22، صص 65-67.
  • قادری، نصرالله (1380)، آناتومی ساختار درام، چ 1، تهران: نیستان.
  • کاستانیو، پل (1387)، راهبردهای نمایشنامه‌نویسی جدید (رویکرد زبان‌بنیاد به نمایشنامه‌نویسی)، ترجمة مهدی نصرالله‌زاده، چ 2، تهران: سمت.
  • محمود، احمد (1396)، درخت انجیر معابد، چ 10، تهران: معین.
  • مغانی، حسین (1397)، معنی‌شناسی در جملات امری در فارسی، فصلنامة مطالعة زبان‌ها و گویش‌های غرب ایران، سال 6، شمارة 21، صص 99-126.
  • ناظرزاده کرمانی، فرهاد (1392)، نمایشگان (هنر نمایش: نمایشنامه و نمایش): جنگی از جستارهای پژوهشی، چ 1، تهران: انتشارات دریابیگی.
  • ناظرزاده کرمانی، فرهاد (1397)، درآمدی به نمایشنامه‌شناسی، چ 6، تهران: سمت.
  • هلیدی، مایکل و رقیه حسن (1393)، زبان، بافت و متن، ترجمة محسن نوبخت، چ 1، تهران: سیاهرود.
  • Eggins, Ssuzanne (2004), An introduction to systemic functional linguistics (2nd ed), NewYork: Continuum international Publishing Group.
  • Halliday, M.A.K (1971), Linguistic function and literary style: an enquiry into the language of William Golding’s The inheritors, In Halliday, M.A.K. Explorations in the functions of language, London: Edward Arnold.
  • Halliday, M.A.K and Matthiessen, Christian (2014), Halliday’s introduction to functional grammar, New York: Routledge.
  • Hasan, Ruqaiya (1989), Language, linguistics and verbal art, Oxford: Oxford university press.
  • Herman, Vimala (2005), Dramatic Discourse: Dialogue as Interaction in Plays, London and NewYork: Routledge.
  • Huberman )Jeffrey H.(, Pope(Brant L.) and Ludwig (James) (1993), The Theatrical Imagination, U.S.A., Texas, Fort Worth: Holt, Rinehart and Winston, Inc.
  • Idowu John,B. (2015), A Systemic Functional Analysis of English Mood System in Selected Dramatic Texts (Master’s thesis, department of English and Literary studies AHMADU BELLO UNIVERSITY, ZARIA, NIGERIA).
  • Leech,G.& Short.M. (2007), Style in Fiction: A Linguistic Introduction to English Fictional Prose (2nd ed.), United Kingdom: Longman.
  • Nørgaard, N. (2003), Systemic Functional Linguistics and Literary Analysis: A Hallidayan Approach to Joyce - A Joycean Approach to Halliday, Odense: Syddansk Universitetsforlag.
  • Nørgaard, N., Montoro,R. & Busse, B. (2010), Key Terms in Stylistics, London:continuum.
  • Schwager, J. M. (2005), Interpreting Imperatives, Ph.D. Thesis. Johann-Wolfgang-Goethe Universität zu Frankfurt am Main.
  • Schwager, J. M. (2006), Conditionalized Imperatives, In: M. Gibson & J. Howell (Eds.), SALT XVI, (pp. 241-258). Ithaca/NY: Cornell University.
  • Toolan, M. (2013), Language in Literature: An Introduction to Stylistics, New York: Routledge.
  • Webster,J. (2015), Understanding Verbal Art: A Functional Linguistic Approach, Berlin Heidelberg: Springer.
  • YEIBO, E. (2011), A DISCOURSE-STYLISTIC ANALYSIS OF MOOD STRUCTURES IN SELECTED POEMS OF J.P. CLARK-BEKEDEREMO, International Journal of Humanities and Social Science, Vol. 1 No. 16.
مطالعات زبانی و بلاغی
دوره 13، شماره 27
فروردین 1401
صفحه 239-274

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار