کاربرد تصویر های زبانی ( واژگانی - نحوی ) در طومار شیخ شرزین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران (نویسنده مسئول)

چکیده

زبان، شبکه‌ای درهم تنیده از لایه‌ها، پیوندها و نشانه‌های تصویری است. طومار شیخ شرزین از آثار فاخر نثر هنری معاصر است که با تصویرهای زبانی و سبک ادبی در قالب فیلمنامه تدوین شده است. خالق این اثر، بهرام بیضایی، نویسنده خوش‌فکر ایرانی است که اندیشه‌های ذهنی خود را در زبانی چندلایه، نثری موزون و بیهقی‌وار، با تصویرسازی‌های زبانی و نمایشی به شکلی زیبا و هنرمندانه توصیف کرده است. در این مقاله، کاربرد تصویرهای زبانی در دو حوزة تصویرهای واژگانی و نحوی مورد بررسی قرار گرفته است. عواملی چون گزینش واژه‌های متنوّع، تناسب، تلفیق زبان کهنه و نو، ساختار نحوی کهن و چیدمان نامنظّم نحوی، به کلام بیضایی برجستگی خاصّی بخشیده است. به‌کارگیری فراهنجاری‌های واژگانی، زمانی، سبکی و صحنه‌پردازی‌های زیبای نمایشی، در التذاذ روحی، القای بن‌مایه‌های فرهنگی، اجتماعی و تاریخی و شکل‌گیری سبک ادبی فیلمنامه، نقش مهمّی داشته است. هدف از تدوین مقالة حاضر این است که کاربرد تصویرهای واژگانی و نحوی چگونه در آفرینش نثر شاعرانه، توصیفات هنری و جلوه‌های نمایشی فیلمنامه تأثیرگذار بوده است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی، متن‌محور و برمبنای سبک‌شناسی ادبی صورت گرفته است. یافته‌های پژوهش نشانگر تأثیر کاربرد تصویرهای زبانی و نمایشی در برجسته‌ساز شدن فیلم‌نامة طومار شیخ شرزین در حوزه‌های فرهنگ، زبان، ادب و ادبیات نمایشی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The use of verbal images (lexical-syntactic) in SheykhSharzīn’s Scroll

نویسندگان [English]

  • Zohreh Fadaie Veshki 1
  • Mah Nazari 2
1 Phd Student of Islamic Azad University, Karaj
2 Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Foreign Languages, Karaj Branch, Islamic Azad University .Iran.
چکیده [English]

Language is an intertwined network of layers, links, and visual signs. Sheykh Sharzīn’s Scroll is one of the magnificent works of contemporary artistic prose, which has been compiled in the form of a screenplay with linguistic images and literary style. The creator of this work is Bahrām Beyzāī, an Iranian author with well-thought-out ideas, who has beautifully and artistically represented his thought in a multi-layered language of rhythmic Beyhaqī-like prose and  verbal and visual images in this screenplay. This article examines the use of verbal images at lexical and syntactic levels. Factors such as profuse diction, proportion, blend of old and new languages, old syntactic structure and irregular syntactic arrangement have given a special prominence to Beyzāī’s text. The use of lexical, temporal, and stylistic meta-norms and beautiful dramatic staging have played an important role in spiritual fulfillment, inducement of cultural, social and historical themes and the formation of the literary style of the screenplay. The aim of this article is to show how the use of lexical and syntactic images have been effective in creating the poetic prose, artistic descriptions and dramatic effects of this screenplay. The research method is descriptive-analytical, text-based and with regard to literary stylistics. Research findings indicate the effect of the use of verbal and dramatic images in the prominence of the screenplay of Sheykh Sharzīn’s Scroll in the fields of culture, language, literature and dramatic literature.

کلیدواژه‌ها [English]

  • verbal images
  • lexical
  • syntactic
  • literary language
  • Sheykh Sharzīn Scroll
  • احمدی،‌ بابک (1371)، از نشانه‌های تصویری تا متن، چ 1، تهران: نشر مرکز.
  • امیری، نوشابه (1397)، بهرام بیضایی (جدال با جهل)، چ 5، تهران: نشر ثالث.
  • بیضایی، بهرام (1385)، طومار شیخ شرزین، چ 7، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
  • پروینی، خلیل (1380)، نگاهی به متون ادبی و اجزای تشکیل‌دهندة آن، مجلة دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه تهران، شمارة 158 و 159، صص 167-188.
  • جبری، سوسن (1391)، نقد زیباشناسی هنری در متن ادبی، فصلنامة مطالعات زبانی و بلاغی، سال 3، شمارة 5، صص 31-62.
  • خلج، منصور (1381)، نمایشنامه‌نویسان ایرانی (از آخوندزاده تا بیضایی)، چ 1، تهران: اختران.
  • داد، سیما (1395)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، چ 7، تهران: مروارید.
  • شفیعی کدکنی، محمّدرضا (1391)، رستاخیز کلمات، چ 14، تهران: آگاه.
  • شمیسا، سیروس (1373)، کلّیات سبک‌شناسی، چ 2، تهران: فردوس.
  • صفوی، کوروش (1373)، از زبان‌شناسی به ادبیات، ج 1، چ 1، تهران: چشمه.
  • فتوحی، محمود (1397)، بلاغت تصویر، چ 5، تهران: سخن.
  • فتوحی، محمود (1398)، سبک‌شناسی، نظریه‌ها، رویکردها و روش‌ها، چ 4، تهران: سخن.
  • مختاباد، مصطفی و فاطمه فلاح (1395)، تحلیل زبان شاعرانة دو نمایشنامه از بهرام بیضایی، فصلنامة تئاتر، شمارة 67، صص 29-42.
  • وحیدیان کامیار، تقی (1379)، بدیع از دیدگاه زیباشناسی، چ 1، تهران: دوستان.
  • همایی، جلال‌الدین (1367)، فنون بلاغت و صناعات ادبی، چ 5، تهران: نشر هما.
  • یثربی، چیستا (1375)، همه چیز از ادبیات آغاز می‌شود، مجلة سینما تئاتر، سال 3، شمارة 13، صص 24-26.