چندزبانی و چندصدایی، ویژگی‌های پسامدرنیسم در رمان «شب ممکن»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه الزهرا(س)

2 استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه الزهرا (س)

چکیده

فضای ادبیات داستانی ایران در دو دهۀ اخیر، به‌شدت از جریانات و مکاتب ادبی جهان، از جمله پسا‌مدرنیسم تأثیر پذیرفته است. «شب ممکن» دومین رمان محمدحسن شهسواری است که می­توان مؤلفه­ های پسامدرنیسم را در آن یافت. از ویژگی‌های این اثر، نقض بسیاری از رویدادها و حوادث فصول پیشین، با تغییر راوی است. در این مقاله نویسندگان به شیوۀ توصیفی- تحلیلی، تلاش می­کنند تا پسا‌مدرن بودن رمان را اثباث ‌کنند. بنابراین وجود مؤلفه‌هایی چون «فراداستان»، «عدم‌قطعیت»، «فرجام‌های چندگانه»، «اتصال کوتاه» ، «چندصدایی» و «بینامتنیت» در رمان بحث می‌شود. از جمله روابط بینامتنی می‌توان به ابیاتی از حافظ، سعدی، فردوسی اشاره کرد. اما مهم‌ترین رابطۀ بینامتنی در اثر، اشاره به بخش‌‌هایی از داستان بازی اتواستاپ برگرفته از رمان «عشق‌های خنده‌دار» میلان کوندرا است که شهسواری در بخش‌های مختلفی از «شب ممکن» عامدانه از آن بهره گرفته است.        

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Multilingualism and Polyphony: Post-modernism Features in "Possible Night" (Shab-e Momken) Novel

نویسندگان [English]

  • Nooshin Ostadmohamadi 1
  • Maryam Hoseini 2
1 persian language and literature, Alzahra university,tehran
2 prefessor of persian literature in alzahra university
چکیده [English]

Iranian fiction atmosphere, in the past two decades, is strongly under the influence of Schools and literary movements, such as postmodernism. “Possible night” is Mohammad Hassan Shahsavari’s second novel that with seven years away, toward his first work "Pagard" published and was attracted by most of its readers. This novel consists of five chapters. One of the features of this work is rejecting and changing many events and incidents from previous seasons by changing the narrator in the next chapter.  The method of this article is descriptive – analytical. Authors will prove this is a postmodern novel with components such as “metafiction”, “uncertainity”, “multiple ending”, “short circuit”, and “intertextuality”. Intertextual relationships in the novel include: some poems of Hafiz, Saadi, Ferdowsi. But one of the main intertextual relationship in this novel is related to “auto stop play” that is part of Milan Kundera’s “Laughable Loves” and Shahsavari in parts of his work deliberately benefited from that book.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Possible night (Shab-e Momken)
  • Post-modernism
  • Multilingualism
  • Polyphony
  • Intertextuality
- آلن، گراهام (1380)، بینامتنیت، ترجمۀ پیام یزدان‌جو، تهران: مرکز.
- احمدی، بابک (1370)، ساختار و تأویل متن (نشانه‌شناسی و تأویل‌گرایی)، تهران: مرکز.
- انصاری، منصور (1384)، دموکراسی گفتگویی: امکانات اندیشه­های باختین و یورگن هابرماس، چاپ اول، تهران: نشر مرکز.
- اولیایی‌نیا، هلن (1390)، «یادداشتی کوتاه دربارة رمان شب ممکن»، نشریه اطلاع­رسانی و کتابداری، کتاب ماه ادبیات، شماره 55، ص86..
- باختین، میخائیل ( ١٣٨٣ )، زیبایی­شناسی و نظریه رمان، ترجمه آذین حسین­زاده، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات هنری.
- تودوروف، تزوتان (1377)، منطق گفت‌وگویی میخائیل باختین، ترجمۀ داریوش کریمی، تهران: مرکز.
- تدینی، منصوره (1388)، پسامدرنیسم در ادبیات داستانی ایران، تهران: علم.
-پاینده، حسین (1390)، داستان کوتاه در ایران (داستان‌های پسامدرن)، جلد سوم، تهران: نیلوفر.
- پاینده، حسین (1382) ،گفتمان نقد، تهران: روزگار.
- پاینده، حسین (1386)، رمان پسامدرن و فیلم، تهران: هرمس.
حسینی، مریم (1396)، مکتب­های ادبی جهان، تهران: فاطمی.
- دریاباری، نازگل (1390)، روایت پست‌مدرن در رمان شب ممکن، نشریه اطلاع‌رسانی و کتابداری، کتاب ماه ادبیات، آبان، شماره 55، صص 84-85..
- سلدن، رامان و پیتر ویدوسون (1384)، راهنمای نظریه ادبی معاصر، ترجمۀ عباس مخبر، تهران: طرح نو.
- شهسواری، محمدحسن (1388)، شب ممکن، تهران: چشمه.
- کواتیک، وتسلا، (1382)، دنیای داستانی میلان کوندرا، ترجمۀ عیسی سلیمانی، تهران: نگار و نیما.
- کوندرا، میلان، (1386)، عشق‌های خنده‌دار، ترجمۀ فروغ پوریاوری، چاپ یازدهم، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
- کهنمویی‌پور، ژاله (1383)، چندآوایی در متون داستانی، مجله پژوهش ادبیات معاصر جهان، دورۀ 9، صص 5 -16.
- مکاریک، ایرناریما (1383)، دانشنامۀ نظریه‌های ادبی معاصر، ترجمۀ مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران:آگاه.
 - نامورمطلق، بهمن (1387)، باختین، گفت‌وگومندی و چندصدایی؛ مطالعه پیشابینامتنیت باختینی، نشریه شناخت، بهار 1387، شماره 57، صص 397-413.
- نجومیان، امیرعلی (1385)، «تاریخ، زبان و روایت»،پژوهش‌نامة علوم انسانی، شماره 52، صص 305-318.
- هارلند، ریچارد (1385)، درآمدی تاریخی بر نظریۀ ادبی از افلاطون تا بارت، گروه ترجمه شیراز زیر نظر شاپورجورکش، چ 2، تهران: چشمه.