ترکیبات تصویری تلمیحی ملهم از آیات، احادیث و اساطیر در قصاید خاقانی

نویسندگان

1 دانشگاه بیرجند

2 دانشگاه خوارزمی

چکیده

خاقانی یکی از بزرگترین شاعران سبک آذربایجانی است. استفادۀ او ­از علوم رایج زمان، اصطلاحات علمی خاص و­ استعارات و تشبیهات غریب در تصویرسازی، شعر او را دیر­یاب کرده­است. او با امتزاج ترکیب­آفرینی و تصویرسازی، تصاویرتازه­ای با بن­مایه­های تلمیحی می­سازد که در شعر او بازتاب گسترده­ای دارد. از­آنجا­که خاقانی از پشتوانۀ­ فرهنگی وسیعی برخورداراست و احاطۀ­ کامل بر آیات و احادیث دارد بسیاری از ترکیبات تصویری او به­نوعی اشاره و تلمیح به آیات و احادیث دارد. هدف ما در این مقاله شناساندن و تحلیل این­گونه ترکیبات تصویری در قصاید خاقانی است؛ لذا کوشیده‌ایم تا با دقت در ژرف­ساخت هنری و زیبا­شناختی شعر خاقانی پاره­ای از تصاویر شعری ­او را که ملهم از آیات و احادیث است بررسی و تحلیل­نماییم و چگونگی استفاده از این آیات و احادیث را در تصویرسازی نشان­دهیم. این پژوهش به شیوۀ تحلیل محتوا انجام­یافته­است. نتایج تحقیق حاکی ­از ­آن است که بهره­گیری خاقانی از قرآن، احادیث و اساطیر به دو صورت لفظی ­و معنایی و باهدف ایجاد مضمون تازه است که بهره­گیری معنایی بیشتر به­چشم­می‌خورد. وی بیشتر از آیات قرآن بهره­گرفته تا احادیث و در بیشتر موارد این بهره­گیری از آیات قرآن به­شکل تلمیح و اقتباس کلمات، ترکیبات و تعبیرات و یا بخشی ازآیه است. از میان اساطیر هم سهم اساطیر مذهبی بسیار چشمگیرتر است. ضمناً اظهار فضل، هشدار و انذار، مدح ممدوحان و توصیف ازمهمترین اهداف انگیزشی او از کاربرد این گونه تصاویر می باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Imaginative Allusion Compounds Inspired by Verses, Traditions and mythology in Khaghaniʼs Odes

چکیده [English]

Khaghani is one of the greatest poets in Azerbaijan style. His uses of current sciences٫ special scientific terms٫ and unusual and out of mind metaphors and similes in imagery٫ have made his poem hard to obtain. He makes new images with allusion tune spread in his poem by the merger of compound-making and imagery. Since Khaghani enjoys of vast cultural cover and dominates over verses and traditions completely, most of his imagery compounds in some way refer to verses and traditions. Our goal in this paper is introducing and analyzing these kinds of poetic images in Khaghaniʼs odes and studying their structures. So we tried to study and analyze some of his poetic images inspired by verses and traditions with having attention to his artistic and aesthetic deep structure of his poem, and show how these verses and traditions have been used in his imagery. This study has accomplished with content analysis method. The results represent that Khaghani benefiting from the Quran and Traditions and mythology in either the literal meaning or the purpose of creating a new theme that utilizes means more to the seen. He used more than the verses from the Quran and in most of the cases it utilizes the allegorical and borrowed words, combinations, and interpretations are part of the verse. Meanwhile, the grace, alert and warn, praise of the praised and description is one of the most important motivational purposes in his use of such images.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Khaghani٫ Khaghaniʼs odes٫ compounds٫ imagery٫ Imaginative Allusion Compounds