مطالعه تطبیقی موتیو «خط» در دیوان نظیری و غزل‌های صائب

نویسنده

دانشگاه سمنان

چکیده

یکی از عناصر خیال­ آفرین و معنی­ساز در شعر شاعران طرز نو یا سبک هندی، موتیوها هستند. واژگان کلیدی معنی­آفرینی که در مرکز شبکه­های زبانی قرار می­گیرند و با ارتباط مفهومی و زبانی با واژگان یک مجموعه، ضمن استفاده از صنعت مراعات نظیر با شبکه تداعی­های زبانی، مفاهیم دقیق و باریکی می­آفرینند که در پیشبرد گفتمان معنایی شاعر با مخاطب، بخصوص در غزل بسیار مؤثر است. در دیوان نظیری نیشابوری برخی واژگان و ترکیب­های وصفی و اضافی، از دایره معناهای عادی و قاموسی خود خارج شده و با قرار گرفتن در مرکز شبکه­های زبانی به شاعر مدد رسانده­اند تا ضمن پدید آوردن تصاویر خیال بدیع و نو مفاهیم ذهنی خود را نیز به خواننده منتقل کند. مثلاً واژگانی مثل سپهر با 51 مورد استفاده یا خط با 74 مورد و خاک با 166 و کعبه با 125 بار کاربرد در معنی­سازی­های شاعرانه به نظیری مدد رسانده­اند. در این مقاله ضمن اشاره به برخی موتیوهای غزل­های نظیری کاربرد بن­مایه و موتیو خط در غزل­های نظیری و صائب با هم مقایسه شده­اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of the Motives of KHAT in the poetical works of Naziri and collection of lyric poems of Sa’eb

چکیده [English]

One of the elements of fantasy poses and meaning construction in the poetry of the new style poets or Indian style, are the Motives. The key words of meaning construction, which get situated in the centre of language and communication network, and associated with the concept of language and vocabulary, while using parallelism and the narrow sense of the poet, lead to a very effective lyric discussion with the audience, especially in the lyric type of poems. In the poetical works of Naziri Neyshaburi, some descriptive combinations and words get out of the circle of their ordinary dictionary meanings and being placed in the centre of the language networks, help the poet, in order to creation of innovative concepts, they also transfer their cognitive concepts to the reader's mind. For instance, words like: sepehr with 51 or khat with 74, khak with 166 or ka’be with 125 different usages in his poems- have helped the poet in constructing differentiated meanings. In this article, I try to compare the motives of khat in the poetical works of Naziri and Sa’eb, while referring to some motives used in the poetical works of Naziri.

کلیدواژه‌ها [English]

  • motives
  • Naziri
  • Sa’eb
  • khat
  • creating images