موسیقی نثر در تاریخ بیهقی

نویسندگان

چکیده

تاریخ بیهقی از جمله متون یگانه زبان فارسی است که به دلیل آمیختگی ذاتیش با موسیقی، تقلیدناپذیر و تکرار ناشدنی باقی مانده است. نقش برجسته موسیقی در تولید اثری همچون تاریخ بیهقی ، گرچه محصول تلفیق مؤلفه های بسیار است، انکارناپذیر می باشد. نثر موزون به شکل محسوس در آثار خواجه عبدالله انصاری و گلستان سعدی و سایر نثرهای مسجع دیده می‌شود که در آن‌ها سجع و عناصر لفظی و معنوی دیگر، نثر را تا سرحد شعر، ارتقاء می‌دهند؛ اما موزونیّت تاریخ بیهقی بسته به سجع و آرایه‌هایی از این دست نیست، اگرچه در مواردی از آن‌ها نیز بهره می‌برد، بلکه بیش‌تر به واسطه موسیقی واژگان و پیوند آن با سازمان کلام اوست. یعنی همان وزن و نظمی که در شعر شاعران مدرن غرب و اشعار شاملو دیده می‌شود. این مقاله، تاریخ بیهقی را به روش تحلیلی از این منظر مورد بازکاوی قرار می‌دهد و به بررسی مؤلفه‌های عمده موسیقی‌آفرین نثر او همچون موسیقی واژگان که شامل تکرار حرف و صوت و واژه، کاربرد موسیقایی قید و کاربرد موسیقایی حرف «را» است و نیز ترکیب‌سازی آهنگین، هم‌نشینی عناصر متضاد، نقش عنصر تشبیه و جابه‌جایی اجزاء جمله می‌پردازد و به این نتیجه می‌رسد که موسیقی درونی نثر در کنار شکل ویژه روایت، دلیل اصلی ارتقاء تاریخ بیهقی از نثری علمی- تاریخی به نثری هنری-ادبی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Rhythem of Prose in Beyhaqi's History

چکیده [English]

Beyhaqi's history is one of unique texts in Persian Literature that has remained unrepeatable and unimitable because of it's mixing with music substantially. The history mixed with art avant – gard art.
Beyhaqi's history, although, is the production of combination of many elements, the role of music is undeniable in it's outstanding. Rhythmic prose is seen evidently in Khaje – Abdollah – e – Ansari's Monajat Nameh and Sa'di's Golestan and other rhymed prose, that in there, rhyme and other abstract and verbal elements promote prose to poetry. But Beyhaqi's history isn't like them although it also uses from these elements.
Rhythm in Beyhaqi's history derives from the music of works and it's connection with the structure of his text, that is, that a metre and order is in the western modern poem and Shamloo's poetry. This paper deals with Beyhaqi's history in this view point that is harmonic that like modern prose poem and the most important elements which have role of generation of music like: the music of words, the reapatition of word and voice, the music application of adverb, the word of "Ra", rhythmic composition, the syntagmatic of opposition elements, the role of simile, and the metathesis of components of qsentence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Beyhaqi\'s history
  • Rhythmic prose
  • Inner rhythm
  • Prose poem