واژه‌های فریبکار در میان زبان فارسی و زبان «صربی ـ بوسنیایی ـ کروات»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

چکیده

واژه‌های فریبکار که از مقوله‌های جذاب زبان‌شناسی است و در یکصدسال اخیر به عرصۀ مطالعات این دانش وارد شده است، به معنی واژه‌هایی است که در یک زبان یا در میان دو زبان، دارای ظاهری یکسان یا بسیار نزدیک به هم هستند، اما از نظر معنایی با هم تفاوت دارند. این اختلاف معنی از سویی ممکن است باعث کژتابی و اختلال در معنا شود و از سوی دیگر می‌تواند دستمایۀ تشکیل برخی از آرایه‌های ادبی باشد. با توجّه به نفوذ بسیاری از واژه‌های فارسی به زبان‌های اسلاوی جنوبی (صربی ـ بوسنیایی ـ کروات)، انتظار می‌رود میان این واژه‌‌‌ها و واژه‌های مبدأ در زبان فارسی، نمونه‌هایی از فریبکاری را مشاهده کرد. در این پژوهش در بررسی زبان یادشده ‌100 واژۀ دارای فریبکاری یافته و تحلیل شد. یافته‌های پژوهش نشان‌دهندۀ آن است که 88 درصد واژه‌های فریبکار از نوع فروکاست و 12 درصد از نوع گسترش معنایی است. این امر نشان می‌دهد که بیشتر واژه‌های بررسی‌شده دارای معنایی جز معنای رایج واژه در زبان فارسی بوده‌اند. از حیث روابط معنایی تناسب با بسامد 46 درصدی، بیشترین و تضاد با بسامد 6 درصدی، کمترین کاربرد را داشته‌اند. این امر بیانگر آن است که مناسبات معنایی و آوایی، عامل اصلی شکل‌گیری فریبکاری بوده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

False Cognates between Persian and the Serbian–Bosnian–Croatian Language

نویسنده [English]

  • Gholamreza Salemian
Professor, Persian Language and Literature, Razi University, Kermanshah, Iran
چکیده [English]

False cognates, one of the most intriguing topics in linguistics, entered academic discussion over the past century. These are words that appear identical or very similar in form within one language or across two languages but differ significantly in meaning. This semantic divergence can lead to misunderstanding and ambiguity, while also serving as a source for certain literary devices. Given the considerable influence of Persian vocabulary on South Slavic languages (Serbian–Bosnian–Croatian), it is expected that some of these borrowed terms would exhibit cases of false cognates when compared to their original Persian meanings. In this study, 100 such false cognates were identified and analyzed within the target language. The findings indicate that 88% of these false friends involve semantic expansion, while 12% reflect semantic narrowing. This suggests that most of the examined words carry meanings that differ from their standard usage in Persian. Regarding semantic relationships, proportionality occurred most frequently (46%), while contrast occurred least frequently (6%). This indicates that phonological and semantic similarities have been the primary factors contributing to the formation of false cognates.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Linguistics
  • false cognates
  • Persian language
  • Serbian–Bosnian–Croatian language

مراجع

  • اکبری شالچی، امیرحسین (1386). «واژه‌های فریبکار در فارسی افغانستانی». گویش‌شناسی. (6). 194-213.
  • حسن‌دوست، محمد (1393) فرهنگ ریشه‌شناختی زبان فارسی. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
  • خانی، نسرین (1402). «معرّفی ترجمۀ بوسنیایی قصّه‌های مجید». مجموعه مقالات همایش بین‌المللی ادبیّات کودک. داکا: دانشگاه بنگلادش.
  • دهخدا، علی‌اکبر (1377) لغتنامه. دورۀ 16 جلدی. تهران: مؤسسّۀ لغتنامۀ دهخدا.
  • سالمیان، غلامرضا (1402). «واژه‌های فریبکار در فارسی کرمانشاهی». زبان فارسی و گویش‌های ایرانی. 7 (2). 135-109.
  • سمیعی (گیلانی)، احمد (1367). «واژه‌های فریبکار، ناشناس‌های آشنانما». نشر دانش. 9 (2). 31-20.
  • سمیعی (گیلانی)، احمد (1373 الف). «واژه‌های فریبکار». نشر دانش. 14(5). 31-24.
  • سمیعی (گیلانی)، احمد (1373 ب). «واژه‌های فریبکار». نشر دانش. 15(1و2). 21-16.
  • سمیعی (گیلانی)، احمد (1374). «واژه‌های فریبکار». نشر دانش. 15(3). 35-29.
  • صادقی، علی‌اشرف (1370). «واژه های فریبکار در فارسی تاجیکی». زبان‌شناسی. 8 (1و2). 22-12.
  • عمید، حسن (1389). فرهنگ فارسی عمید. تهران: راه رشد.
  • کارامان، نورکو (1997م). قاموس الطالب عربی ـ بوسنوی. سراییفو: Bemust.
  • منصوری، مهرزاد (1385). «واژه‌های فریبکار در فارسی خاورانی». پاژ. (4). 33-19.
  • میرهادی، سید میثم و وحید پرست‌تاش (1397). آموزش مقدماتی زبان بوسنیایی. تهران: پرنده.
  • هاکوبجانیان، ژانا (1389) واژه‌های فارسی در زبان‌های ملل یوگسلاوی سابق. تهران و بلگراد: انجمن دوستی ایران و صربستان و مونته‌نگرو؛ انجمن دوستی صربستان و ایران.
  • Awde, Nicholas (1996). Serbo-Croatian – English. New York. Hippocrene Books.
  • Cahen, Louis (1920). Serbian-English and English-Serbian Pocket Dictionary. London. Kegan Paul, Trench, Trubner & CO., LTD.
  • Haverić, Đenita & Šehović, Amela (2017). Riječi perzijskog porijekla u bosanskom jeziku. Sarajevo: Univerzitet u Sarajevo Institut za jezik.
  • https://jezikoslovac.com
  • Kontić, Joško (2015). Sinjane Riči ~ Izreke ~ Poslovice ~ Ricete. Sinj: Hit radio d.o.o. Grad Sinj Viteško alkarsko društvo Županija splitsko-dalmatinska.
  • Movassaghi, A. M & M. Ghavimi (1987). »Vrias amis et faux amis de la langue francaise et du persan«. Luqman. III, 2.pp. 79-96.
مطالعات زبانی و بلاغی
دوره 16، شماره 42
در حال تکمیل شدن
دی 1404
صفحه 29-68

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار