سبک‌شناسی لایه‌ای اشعار فرخی یزدی با تکیه بر کتاب سبک‌شناسی دکتر فتوحی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای تخصصی زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران.

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران. (نویسنده مسئول)

3 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران.

چکیده

سبک‌شناسی لایه‌ای، شیوه‌ای از سبک‌شناسی معاصر است که آثار را به شیوۀ درون‌متنی و بر اساس لایه‌های به‌وجودآورنده (واژگانی، آوایی، نحوی، بلاغی و ایدئولوژیک) بررسی و تحلیل می‌کند. با بهره‌‌گیری از سبک‌شناسی لایه‌ای می‌توان به ویژگی‌های سبک فردی، اندیشه‌ها و ایدئولوژی حاکم بر متن شاعر یا نویسنده دست‌ یافت. سؤال اصلی پژوهش این است که چگونه می‌توان ویژگی‌های سبکی شعر فرّخی یزدی (1318-1268ش) را با بهره‌گیری از سبک‌شناسی لایه‌ای بررسی و مشخّص کرد؟ این پژوهش به شیوۀ توصیفی- تحلیلی و روش کتابخانه‌ای، به بررسی ویژگی‌های سبکی دیوان اشعار فرّخی با رویکرد سبک‌شناسی لایه‌ای می‌پردازد. از ویژگی‌های سبک فردی فرّخی در لایۀ واژگانی می‌توان به بسامد واژگان حسّی و شکوهمند با رمزگان ساختاری و از ویژگی سبکی لایۀ نحوی، به جابه‌جایی از نحو معیار و تأکید بر فعل و نهاد به‌عنوان ادوات آن اشاره کرد که به شکل‌گیری سبک پیوسته و فعّال نحوی منجر شده است. با بررسی لایۀ نحوی در بخش‌های کیفیت واژه‌‌گزینی، چیدمان نشان‌دار، سبک و ساختمان جملات و... هر بخش، ویژگی سبکی ویژه‌ای دارد. فعل و نهاد، بیشترین جابه‌جایی را در سطح جملات داشته‌ و بسامد جملات مرکّب و ساده، سبب ایجاد سبک تلفیقی شده است. ساختمان جملات دارای پیوستگی بلاغی است. در بخش وجهیت افعال، وجه اخباری و سپس عاطفی و امری بسامد زیادی دارند. در وجهیت قید، قیدهای زمان و حالت، دارای بسامد بیشتر هستند. در بخش صدای دستوری، متن به‌واسطۀ بسامد افعال متعدّی و شبه مجهول، دارای صدایی فعّال بوده و همچنین صدای رسا، آخرین مؤلّفۀ سبک فرّخی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Stylistics of layers of Farrokhi Yazdi's poems based on Dr. Fotouhi's stylistics

نویسندگان [English]

  • Alamdar Zinatpour 1
  • Amir Hosain Hemmati 2
  • Mazaher Nikkhah 3
1 PhD Student, Faculty of Humanities, Shahrekord Branch, Islamic Azad University, Shahrekord, Iran.
2 Associate Professor of Persian Language and Literature, Faculty of Humanities, Shahrekord Branch, Islamic Azad University, Shahrekord, Iran.
3 Assistant Professor of Persian Language and Literature, Faculty of Humanities, Shahrekord Branch, Islamic Azad University, Shahrekord, Iran.
چکیده [English]

Layered stylistics is a method of contemporary stylistics that examines and analyzes works in a textual manner based on the layers that create them (lexical, phonetic, syntactic, rhetorical, and ideological). Using layered stylistics, one can achieve the characteristics of individual style, ideas and ideology that govern the text of the poet or writer. The main question of the research is how can the stylistic features of Farokhi's poetry be studied and determined using layered stylistics? This research deals with the descriptive-analytical method and library method to study the stylistic features of Farrokhi's poetry collection with a layered stylistic approach. After analyzing the characteristics of Farrokhi's individual style in the lexical layer, the frequency of sensory words is glorious with structural codes. From the stylistic feature of the syntactic layer, we can point to the shift from the standard syntax, the emphasis on the verb and the institution, as its tools, which has led to the formation of a continuous and active syntactic style. By examining the syntactic layer in the sections of word quality, markup arrangement, style and structure of sentences, etc., each section has a special stylistic feature. The verb and the institution have the most movement in the sentence level and the frequency of compound and simple sentences has caused the combined style. Sentence structures have rhetorical continuity. In the aspect of verbs, they have a predictive and then an emotional aspect and a high frequency. In terms of constraints, time and state constraints have a high frequency. In the grammatical sound section, the text has an active sound due to the frequency of transitive and quasi-unknown verbs, and also the expressive sound is the last component of light sound in Farrokhi.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Farrokhi Yazdi
  • Poetry Divan
  • Layered stylistics
  • Critical discourse ana
  • آرین پور، یحیی (1387)، از نیما تا روزگار ما، ج3، چ5، تهران: زوّار.
  • چیدلر، دانیل ( ۱۳۸۷)، مبانی نشانه‌‌شناسی، ترجمۀ مهدی پارسا، چاپ3 ،تهران : سورۀ مهر.
  • حسن پورآلاشتی، حسین و رضا عباسی (1389)، تحلیل زبانی اشعار فرّخی یزدی بر اساس نظریۀ زیباشناسی انتقادی، فصلنامۀ پژوهش زبان و ادبیات فارسی، ش17، صص 114-145.
  • حکیمیان، ابوالفتح (1357)، فهرست مشاهیر ایران، تهران: دانشگاه تهران.
  • درپر، مریم (1393)، سبک‌شناسی لایه‌ای: توصیف و تبیین بافتمند سبک نامۀ شمارۀ یک غزالی، ادب‌پژوهی، شمارۀ 27، صص 115-136.
  • رادفر، معصومه (1389)، ذهن و زبان فرّخی، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور.
  • رحم‌دل، غلامرضا (1389)، تاریخ سیاسی معاصر و تاثیر آن در تحوّل ادبی عصر فرّخی یزدی، کاوش‌نامۀ زبان و ادبیات فارسی، شمارۀ 9، صص 38-54.
  • سالک، امیرحسین و محمّد امیر جلالی (1400)، سبک شناسی انتقادی نامۀ شاه تهماسب صفوی به سلطان سلیمان عثمانی با رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی، فصلنامۀ مطالعات زبانی و بلاغی، شمارۀ 26، صص 197-232.
  • سجودی، فرزان (1387)، نشانه‌شناسی کاربردی، تهران: قصّه.
  • سلطانی، منظر (1391)، بن‌مایه‌های دینی در دیوان فرّخی یزدی، مجلۀ سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی، شمارۀ 17، صص 13-19.
  • صادق‌زاده، محمود (1385)، بررسی سبک نثر مقالات فرّخی یزدی، کاوش‌نامۀ یزد، شمارۀ 13، صص 49-70.
  • صفوی، کوروش (1383)، درآمدی بر معنی‌شناسی، چ2، تهران: سورۀ مهر.
  • صفوی، کوروش (1391)، از زبان‌شناسی به ادبیات، چ3، تهران: سورۀ مهر.
  • عبّاسی، پریا (1393)، نقد و بررسی سبک‌شناسانۀ اشعار میمنت میرصادقی، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا.
  • فتوحی، محمود (1391)، سبک‌شناسی نظریه‌ها، رویکردها و روش‌ها، تهران: سخن.
  • فتوحی، محمود (1388)، سبک‌شناسی ادبی سرشت سخن ادبی، برجستگی و شخصی‌سازی زبان، فصلنامۀ زبان و ادب پارسی، شمارۀ 41، صص24 -41.
  • فدایی وشکی، زهره و ماه نظری (1401)، کاربرد تصویرهای زبانی (واژگانی- نحوی) در طومار شیخ شرزین، فصلنامۀ مطالعات زبانی و بلاغی، شمارۀ 27، صص 211- 238.
  • فرّخی یزدی، میرزا محمّد (1385)، دیوان اشعار، تصحیح حسین مکّی، چ8، تهران: امیرکبیر.
  • فرشیدورد، خسرو (1363)، دربارۀ ادبیات و نقد ادبی، دو جلد، تهران: امیرکبیر.
  • فرشیدورد، خسرو (1384)، دستور مفصّل امروز؛ بر پایۀ زبان‌شناسی جدید، چ2، تهران: سخن.
  • فروزنده، مسعود و امین بنی‌طالبی (1393)، ابزارهای آفرینندۀ انسجام متنی و پیوستار بلاغی در ویس و رامین، شعرپژوهی، شمارۀ 2، صص 107- 134.
  • مقیاسی، حسن و سمیرا فراهانی (1393)، سبک‌شناسی خطبۀ 27 نهجالبلاغه، پژوهش‌نامۀ نهج‌البلاغه، شمارۀ 7، صص 41-62.
  • ملک ثابت، مهدی (1383)، اندیشه‌های دینی در اشعار فرّخی یزدی، پژوهش‌نامۀ ادب غنایی، شمارۀ 2، صص 149-164.
  • موسوی، مهرانگیز (1390)، تحلیل اندیشه و سبک شعری فرّخی یزدی، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید رجایی.
  • نصیری سلوش، سیّده‌زهره و عبداللّه حسن‌زاده میرعلی (1395)، سبک شعر فرّخی یزدی، مجلۀ تاریخ ادبیات، شمارۀ 3، صص 159-181.
  • نورگارد، نینا (1397)، فرهنگ سبک‌شناسی، ترجمۀ احمد رضایی جمکرانی و مسعود فرهمندفر، تهران: مروارید.
  • وحیدیان، کامیار (1394)، دستور زبان، تهران: سمت.
  • ون دایک، تئون ای. (1386)، نظرات و ایدئولوژی‌ها در مطبوعات، ترجمۀ زهرا حدّاد و کوثر شهنی، رسانه، سال 18، شمارۀ 4، صص 85-118.
  • Jeffries, L. (2010), Critical Stylistics: The Power of English, Houndmils, Basingstoke: Palgrave Macmillan