استعاره مفهومی در نظام فکری نعیم فراشری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بین المللی امام خمینی

چکیده

از پیامدهای منفی مدرنیسم و اتکا به معرفت‌شناسی مدرنیته، جسدانگاری طبیعت مادّی است. انسان مدرن در این نزاع سود و بقا، نه‌تنها به تقابل با هم‌نوع خود پرداخته که طبیعت را به‌عنوان یکی از موانع انتفاع خویش تخریب می‌کند. در میان تلاش اندیشمندان حوزه‌های مختلف، بازخوانی اندیشه‌های شاعران و هنرمندان عارف‌مسلک می‌تواند راهبردی فرهنگی و معرفتی برای بازنگری در چنین بحران معرفتی در قبال محیط زیست باشد. این پژوهش به شیوة توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر رهیافت هرمنوتیکی با رویکردی بازخوانشی، اساس نظام فکری نعیم فراشری، شاعر بزرگ فارسی‌گوی آلبانی، را در باورداشت شعور کیهانی و جاندارانگاری جهان هستی واکاوی کرده است تا از این منظر به بازنمایی گزاره‌های بنیادین گفتمانی در جهان‌بینی و سبک شاعرانة وی بپردازد. از نتایج پژوهش برمی‌آید که نعیم فراشری با الهام از اصول معرفت‌شناسانة عرفان و تصوف ایرانی- اسلامی و بهره‌مندی از نظام فکری و هنری شعرای نامدار ایرانی، مانند عطار و مولوی در دیوان اشعار خود، به کمک استعاره‌های مفهومی، مانند «طبیعت، انسان و انسان طبیعت است»، با رویکردی پربسامد به خطاب دیالکتیک جاندارانگارانه با هستی پرداخته ‌است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Conceptual Metaphor on the Intellectual System of Naeem Farasheri

نویسنده [English]

  • Seyad Ali Ghasemzadeh
Associate Professor of Imam Khomeini International University (IKIU), Qazvin, Iran
چکیده [English]

A negative outcome of modernism or relying on modernist epistemology is to suppose material nature as a dead body. Modern human, while struggling to benefit and survive, not only fights with fellow human beings, but also ruins nature as is one of his obstacles. Among attempts of scholars in different domains, to concern such an epistemic crisis about nature, a review on the thoughts of mystic poets and artists can be beneficial culturally and cognitively. This research, using a descriptive-analytic method and relied on hermeneutic approach which tries to have a review on the intellectual system of Naeem Farasheri, the great Albanian Persian poet. The research, studies his thought about the beliefs of cosmic sense, and imagining the universe as an alive creature, to represent basic discourse propositions of his world-view and poetic style. The results of the research show that Naeem Farasheri, inspired by epistemological principles of Iranian-Islamic Mysticism and Sufism, and benefiting from intellectual and artistic system of Iranian great poets, such as Rumi and Attar, who uses conceptual metaphors like, “nature is human, and human is nature” and frequently addresses the universe as an alive creature.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Conceptual metaphor
  • Cosmic sense
  • Balkan literary area
  • Naeem Farasheri
-    قرآن کریم.
-     آیدین، شادی (1385)، عناصر فرهنگ و ادب ایرانی در شعر عثمانی، تهران: امیرکبیر.
-     احمدی، بابک (1387)، خاطرات ظلمت، چ4، تهران: مرکز.
-     انوشیروانی، علی‌رضا (1389)، ضرورت ادبیات تطبیقی در ایران، ویژه‌نامة ادبیات تطبیقی نامة فرهنگستان، دورة 1، شمارة 1، صص6-38.
-     بلخی، جلال‌الدین محمد (مولانا) (1379)، مثنوی معنوی، با مقدمة جواد سلماسی‌زاده، چ3، تهران: اقبال.
-     پشت‌دار، علی‌محمد (1383)، محمد نعیم فراشری شاعر پارسی‌گوی و متعهد آلبانیایی، نامة پارسی، شمارة 1، صص 127-146.
-     پورحسن، قاسم (1392)، هرمنوتیک تطبیقی: بررسی همانندی فلسفة تأویل در اسلام و غرب، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
-     حدیدی، جواد (1351)، ادبیات تطبیقی، پیدایش و گسترش آن، مجلة ادبیات و علوم انسانی مشهد، شمارة 8، صص 685-709.
-     رجبی، عبدالله و دیگران (1393)، پیدایش و رواج ادبیات فارسی در آلبانی، مجلة تاریخ ادبیات، دورة 6، شمارة 1، صص 97-112.
-     رجبی، عبدالله (1391)، بررسی و تحلیل تأثیر زبان و ادبیات فارسی بر زبان و ادبیات آلبانیایی، رسالة دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تربیت مدرس.
-    رجبی، عبدالله (1387)، نعیم فراشری و ادبیات فارسی، پایان‌نامة کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید بهشتی.
-   رضایی، محمد و نرجس مقیمی (1392)، بررسی استعارة مفهومی در ضرب‌المثل‌های فارسی، مجلة مطالعات زبانی و بلاغی، سال 4، شمارة 8، صص 91-116.
-     ریاحی، محمدامین (1390)، زبان و ادب فارسی در قلمرو عثمانی، چ2، تهران: اطلاعات.
-     زرین‌کوب، عبدالحسین (1378)، نقد ادبی، چ6، تهران: امیرکبیر.
-     سعدی شیرازی، شیخ مصلح‌الدین (1374)، گلستان، تصحیح و توضیح غلام‌حسین یوسفی، چ4، تهران: خوارزمی.
-     ضیمران، محمد (1384)، گذار از جهان اسطوره به فلسفه، چ2، تهران: هرمس.
-     طاهری، مهدی و سعید هاشمی‌نسب (1389)، صوفیان و طریقت‌ها در منطقة بالکان، پژوهش‌های منطقه‌ای، شمارة 4، صص 41-80.
-     عطار نیشابوری، فریدالدین (1388)، مصیبت‌نامه، مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی، چ4، تهران: سخن.
-     فتوحی، محمود (1385)، تأثیر زبان فارسی در زبان صرب و کروآتی، نامة فرهنگستان، شمارة 32، صص 88-106.
-     فراشری‌، نعیم (1381)، تخیّلات‌، به‌ کوشش‌ زهرا کدخدا مزرجی‌، تهران: انتشارات بین‌المللی‌ امین‌.
-    فراشری‌، نعیم (1396). تخیّلات، به کوشش و مقدمة ناصر نیکوبخت، تهران: مرکز مطالعات راهبردی روابط فرهنگی.
-     فردوسی، ابوالقاسم (1384)، شاهنامه (بر اساس چاپ مسکو)، تهران: پیمان.
-     فرمند، وحید (1378)، دیوان فارسی نعیم فراشری شاعر ملّی آلبانی، مجلة نامة پارسی، سال 4، شمارة 1 (پیاپی 12)، صص 106-129.
-     فرنبغ دادگی (1390)، بندهش، به کوشش مهرداد بهار، تهران: توس.
-     فرهادپور، مراد (1390)، دربارة مضامین و ساختار دیالکتیک روشنگری، مجلة ارغنون، شماره 11 و 12، ویژة مسائل مدرنیسم و مبانی پست مدرنیسم، چ3، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
-     فریمن، اچ. مارگارت (1390)، شعر و حوزة استعاره: به سوی نظریة شناختی در ادبیات، ترجمة لیلا صادقی، استعاره و مجاز با رویکردی شناختی، گردآوری آنتونیو بارسلونا، ترجمة فرزان سجودی و دیگران، تهران: نقش جهان.
-     قاسم‌زاده، حبیب‌الله (1379)، استعاره و شناخت، تهران: فرهنگان.
-     قبادی، حسینعلی و سید علی قاسم زاده (1396)، زلف پریشان و کسب جمعیت: بازکاوی بحران نفی تناسب در جهان مدرن و راهکارهای مقابله با آن از منظر ادبیات عرفانی فارسی، دوفصلنامة پژوهش‌نامة عرفان، سال 8، شمارة 16، صص123-146.
-     کازانووا، پاسکال (1392)، جمهوری جهانی ادبیات، ترجمة شاپور اعتماد، تهران: مرکز.
-     کاسیرر، ارنست (1387)، فلسفة صورت‌های سمبلیک، ترجمة یدالله مؤقن، چ2، تهران: هرمس.
-     کدخدا مزرجی، زهرا (1381)، تاثیر حماسة‌ حسینی‌ در فرهنگ‌ مردم‌ آلبانی، مجموعه مقالات همایش امام حسین(ع): امام حسین(ع) و دیدگاه‌ها، جمعی از نویسندگان، تهران: مرکز چاپ و نشر مرکز جهانی اهل بیت، صص 137-150.
-     کفافی، محمد عبدالسلام (1382)، ادبیات تطبیقی: پژوهشی در باب نظریه ادبیات و شعر روایی، ترجمة سید حسین سیدی، مشهد: به‌نشر.
-     گرانت، هیزل. مایکل جان (1390)، فرهنگ اساطیر کلاسیک، ترجمة رضا رضایی، تهران: ماهی.
-     گلشنی، عبدالکریم (1352)، نعیم فراشری شاعر پارسی‌گوی آلبانی، خرد و کوشش، شمارة 11-12، صص 50-57.
-     گلشنی، عبدالکریم (1354)، فرهنگ ایران در قلمرو ترکان سلجوقی، تهران: تجارتخانة گلشنی.
-     گویارد، ماریوس فرانسوا (1956)، الادب المقارن، ترجمة محمد غلاب، قاهره: لجنه البیان العربی.
-     لیکاف، جورج (1390)، نظریة معاصر استعاره، ترجمة فرزان سجودی، استعاره، مبنای تفکر و ابزار زیبایی‌آفرینی، چ2، تهران: سورة مهر.
-     ناس، جان بابر (1386)، تاریخ جامع ادیان، ترجمة علی‌اصغر حکمت، چ17، تهران: علمی و فرهنگی.
-     نصر، سیدحسین (1385)، اسلام و تنگناهای انسان متجدّد، ترجمة ان‌شاءالله رحمتی، چ2، تهران: دفتر پژوهش و نشر سهروردی.
-     نصر، سیدحسین (1387)، انسان و طبیعت: بحران معنوی انسان متجدد، ترجمة عبدالرحیم گواهی، چ4، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
-     نصر، سیدحسین (1389)، سنّت عقلانی اسلامی در ایران، تهران: صدرا.
-     نیک‌سیر، زهره (1397)، تبیین شناختی طرح‌واره‌ها و استعاره‌های حرکتی در شعر مسافر سهراب سپهری،مجلة مطالعات زبانی و بلاغی، سال 9، شمارة 17، صص 261-286.
-     ویگوتسکی، ل.س (1371)، اندیشه و زبان، ترجمة حبیب‌الله قاسم‌زاده، تهران: فرهنگان.
-  Lakoff, ‎George & Mark Johnson (2003). Metaphors we live,2nded., University Of Chicago Press.
-  Lakoff, George (1993). The contemporary theory of metaphor, in Andrew Ortony, Metaphor and thought, 2nd ed., Cambridge University Press.